Ένα
οδοιπορικό που συνεχίζεται ακόμη
Θεόδωρος Γρηγοριάδης*
To 1989 έφυγα από την Ξάνθη, όπου εργαζόμουν ως καθηγητής Αγγλικών και ήρθα
στην Αθήνα για να δοκιμαστώ ως συγγραφέας. Μαζί μου κουβαλούσα το χειρόγραφο
του μυθιστορήματος «Κρυμμένοι άνθρωποι», που μιλούσε για ένα απομακρυσμένο
μειονοτικό χωριό στα σύνορα της χώρας. Είχα επιλέξει έναν αλληγορικό τρόπο να
μιλήσω για τα χωριά που με είχαν εμπνεύσει: τα Πομακοχώρια της Ξάνθης. Ήταν
ταμπού τότε να συζητάς για μειονοτικά ζητήματα και στο γυμνάσιο του Εχίνου,
είκοσι οκτώ χιλιόμετρα από την Ξάνθη, μας ανέβαζε μισθωμένο ταξί της Νομαρχίας,
ενώ περνούσαμε τρία φυλάκια με μπάρες. Βρισκόμουν σε μια επιτηρούμενη ζώνη και
αναρωτιόμουν γιατί συνέβαιναν όλα αυτά.
Η Ξάνθη ήταν η κατάληξη ενός προσωπικού οδοιπορικού που συνεχίζεται ακόμη.
Γεννημένος στο Παγγαίο, που στην αρχαιότητα οριζόταν ως Θρακικό, ανακάλυψα τη
Θράκη τη δεκαετία του εβδομήντα, όντας φοιτητής ανήσυχος στη Θεσσαλονίκη, που
αναζητούσε, μετά τη φοιτητική Θεσσαλονίκη, μια μακρινή επικράτεια, ερεθιστική
και εξωτική. Ντόπιοι φίλοι και φίλες με έφεραν στα χωριά τους, που με γοήτευσαν
εξ αρχής όπως και η υπόλοιπη θρακική χώρα: η μυθολογία, η αίσθηση των συνόρων
και των ορίων, η τουρκική γειτνίαση, οι διαφορετικές ράτσες και γλώσσες,
πανηγύρια και παλαίστρες, αλλά πρωτίστως οι Θρακιώτες: οι πιο φιλόξενοι και
ευαίσθητοι Ελληνες.
Ο διορισμός μου, το 1982, στο μακρινό γυμνάσιο των Δικαίων, ήταν τυχαίος, όμως
το εξέλαβα ως μια μοιραία στιγμή που καθόριζε την πορεία μου: Δίκαια,
Ορεστιάδα, Διδυμότειχο, Ξάνθη, Μάνδρα, Πολύσιτος, Άβδηρα, Εχίνος. Ήδη οριζόταν
ένας λογοτεχνικός χάρτης αντίστοιχος της μυθοπλαστικής φοκνερικής πολιτείας.
Καφενεία δίπλα σε αρχαία χαλάσματα, θάλασσες και σπηλιές ομηρικές, βιότοποι και
αμπέλια, αντιτουριστικές παραλίες, πεδιάδες και οροπέδια, ο Έβρος, αποδράσεις
στην Αδριανούπολη. Όλη αυτή η αισθαντική και πολύμορφη ανθρωπογεωγραφία
καταγράφτηκε στα περισσότερα βιβλία μου, όπως «Τα νερά της χερσονήσου», «Ο
παλαιστής και ο δερβίσης», «Παρτάλι», ωστόσο ο προβληματισμός μου παραμένει:
πώς γίνεται ένας τόπος χίλια χιλιόμετρα μακριά από την Αθήνα, άρα εγγύτερα στην
καρδιά της Ευρώπης, να έχει χαρακτηριστεί από παλιά τόπος δυσμενούς μετάθεσης,
πολιτικών και εθνικιστικών αντιμαχιών και με πρωτεία σήμερα στην ανεργία;
Όμως εκεί, έξω από την Ξάνθη, στο χωριό Σέλινο, βρίσκεται ο Τεκές Κιουτουκλού
Μπαμπά, ένα ταφικό οθωμανικό μνημείο, θρησκευτικός χώρος για τους μουσουλμάνους
και τους χριστιανούς κάτοικους της περιοχής. Για τους μουσουλμάνους είναι ο
τάφος του δερβίση Κιουτουκλού Μπαμπά, ενώ ένα σημείο του κτίσματος έχει
μετατραπεί σε προσκύνημα του Αγίου Γεωργίου από τους χριστιανούς. Εκεί, η
Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης (ΦΕΞ), κάθε καλοκαίρι, μια βραδιά του Αυγούστου,
οργανώνει μια μυσταγωγική συναυλία ανατολικής θρησκευτικής μουσικής. Εκεί θα
προσέλθω και πάλι φέτος για να ανάψω διπλό κερί.
* Ο κ. Θ. Γρηγοριάδης είναι συγγραφέας. Τελευταίο του μυθιστόρημα «Το μυστικό
της Ελλης» (2012), ενώ το 2013 επανεκδόθηκε ο «Ναύτης». Και τα δύο βιβλία
κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πατάκη.
ΠΗΓΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
