Δευτέρα 22 Δεκεμβρίου 2014

Το απαρτχάιντ της μειονοτικής εκπαίδευσης και οι ευθύνες μας


Το απαρτχάιντ της μειονοτικής εκπαίδευσης
και οι ευθύνες μας

Νικόλαος Θ. Κόκκας
Εκπαιδευτικός

   Οι μουσουλμάνοι Έλληνες της Θράκης αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνικού πληθυσμού και ως τέτοιο οφείλει να τους αντιμετωπίζει το ελληνικό κράτος. Δυστυχώς, όμως, εδώ και πολλές δεκαετίες συνεχίζεται να εφαρμόζεται σε βάρος των μουσουλμανικών μειονοτήτων (πομακόφωνων, τουρκόφωνων και ομιλητών της ρομανί) μία πολιτική διαχωρισμού στη Θράκης, ένα εκπαιδευτικό απαρτχάιντ (apartheid). Μέσα από το σκοταδιστικό θεσμό της μειονοτικής εκπαίδευσης τα ελληνόπουλα της Θράκης που προέρχονται από τη μειονότητα οδηγούνται σε γκετοποίηση και σταδιακό αφελληνισμό. Είναι το ίδιο το σύστημα αυτής της μειονεκτικής εκπαίδευσης που τους κατηγοριοποιεί ως κάτι άλλο, κάτι διαφορετικό και τους στερεί το δικαίωμα στην ισότιμη ελληνόφωνη παιδεία.

Πρέπει να παρατηρήσουμε ότι, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο τα μοντέλα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης ποικίλλουν ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας αλλά και τα εθνικά της συμφέροντα, στην Ελλάδα το μοντέλο της μειονοτικής εκπαίδευσης που εφαρμόζεται στην Θράκη δεν ανταποκρίνεται ούτε στα εθνικά συμφέροντα της χώρας μας ούτε στις μαθησιακές ανάγκες των Ελλήνων μουσουλμάνων μαθητών. 


 Οι διεθνείς πρακτικές διδασκαλίας των μητρικών γλωσσών

Ας δούμε συνοπτικά τι ισχύει σε διεθνές επίπεδο. Σε άλλες χώρες για παράδειγμα, το προσαρμοστικό μοντέλο δίνει έμφαση στην εκμάθηση της κυρίαρχης γλώσσας και κουλτούρας. Το μεταβατικό μοντέλο επιχειρεί να διευκολύνει τη μετάβαση από την οικογενειακή κουλτούρα στην κυρίαρχη.  Το μοντέλο επαφής προωθεί την επαφή ανάμεσα σε ανθρώπους με διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα.  Το μοντέλο της πολιτισμικής μεταβολής δεν επιθυμεί την ένταξη των εθνικών μειονοτήτων σε κάποιο πρότυπο.

Συνολικά, υπάρχουν τουλάχιστον επτά διαφορετικές προσεγγίσεις στο ζήτημα της εκπαίδευσης των γλωσσικών μειονοτήτων:

1. Μοντέλα εκπαίδευσης μητρικής γλώσσας (Heritage language education models). Η εκπαίδευση που παρέχεται είναι συμπληρωματική (μετά το σχολείο ή κατά τα σαββατοκύριακα). Τα μαθήματα διοργανώνονται  από τις μειονοτικές κοινότητες.
2. Μοντέλα δίγλωσσης εκπαίδευσης αναπτυξιακής διατήρησης (Developmental maintenance bilingual education models - DMBE). Χρησιμοποιούνται είτε ιδιωτικά ολοήμερα σχολεία που διοικούνται από τις μειονοτικές ομάδες είτε κρατικά ολοήμερα σχολεία. Η διδασκαλία γίνεται σε δύο γλώσσες
3. Μοντέλα δίγλωσσης εκπαίδευσης εμβάπτισης στη μητρική γλώσσα (Heritage immersion bilingual education models). Αναπτύχθηκαν στις περιπτώσεις που τα παιδιά μιας μειονότητας είναι ήδη εξοικειωμένα με τη μητρική τους γλώσσα (όπως στην Ισπανία για τη γλώσσα των Βάσκων, στην Ιρλανδία για τα Ιρλανδικά και στη Σκωτία για τα Gaelic). Μετά την εμβάπτιση στη μητρική γλώσσα, ακολουθεί μία εκπαίδευση η οποία ισοσκελίζει τη μειονοτική με την επίσημη γλώσσα.
4. Δίγλωσσα διαπολιτισμικά μοντέλα εκπαίδευσης (Bilingual intercultural education models). Κυριαρχούν στη Λατινική Αμερική για τις αυτόχθονες πληθυσμιακές ομάδες και έχουν στόχο τους να προσφέρουν βασική εγγραματοσύνη στους ιθαγενείς, παρέχοντας παράλληλα τις αναγκαίες διαπολιτισμικές δεξιότητες, έτσι ώστε να μπορούν να επικοινωνούν με τον ισπανόφωνο κόσμο.
5. Μεταβατικά δίγλωσσα εκπαιδευτικά μοντέλα (Transitional bilingual education models). Συναντώνται κυρίως σε χώρες με μεγάλο αριθμό μεταναστών (όπως οι ΗΠΑ). Τα μοντέλα αυτά απομακρύνουν από τη μειονοτική γλώσσα προς όφελος της πλειονοτικής γλώσσας.
6. Μοντέλα αμφίδρομης δίγλωσσης εκπαίδευσης (Two-way bilingual education models). Παρέχεται στα παιδιά της μειονότητας εκπαίδευση στη μητρική τους γλώσσα, ενώ παράλληλα μπορούν τα παιδιά της πλειονότητας να μελετήσουν μειονοτικές γλώσσες. Ο τελικός στόχος είναι η καλύτερη εκμάθηση της επίσημης γλώσσας του κράτους από τα παιδιά της μειονότητας.
7. Μοντέλα γλωσσικής επίγνωσης και ενσωμάτωσης (Language Awareness and inclusive models). Το εκπαιδευτικό σύστημα αποσκοπεί στην ενσωμάτωση των μειονοτικών ομιλητών. Τα παιδιά ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν τη μητρική τους γλώσσα, να βρουν πληροφορίες και να γράψουν εργασίες σε αυτή, αλλά δε χρησιμοποιείται η μειονοτική γλώσσα στη διδασκαλία.

Πιο συγκεκριμένα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, συναντάμε διαφορετικές εκπαιδευτικές πολιτικές από χώρα σε χώρα. Ενδεικτικά αναφέρουμε:
  • Στην Ιταλία η σαρδική ομιλείται από 1.200.000 άτομα αλλά δεν αναγνωρίζεται επισήμως. Άλλες γλώσσες που μιλιούνται στην Ιταλία είναι η γερμανική  (στο νότιο Τιρόλο), η φριουλική (από 570.00-700.000 άτομα στα ΒΑ), η σλοβενική, η ελληνική (από 12.000 ελληνόφωνους στην Απουλία και Καλαβρία), η κιμβρική (σε Βερόνα και Βιτσέντσα), η μοχενική (στο Τρέντο), η αλβανική (1000.000 άτομα), τα καταλανικά (στη Σαρδηνία), τα κροατικά (από 2.000 άτομα στην περιφέρεια Μολίζε). Κάποιες από αυτές τις γλώσσες προστατεύονται από ειδικό περιφερειακό Χάρτη.
  • Στη Γαλλία η αλσατική ομιλείται από το 75% του πληθυσμού της Αλσατίας αλλά δεν έχει καμία επίσημη αναγνώριση, καθώς η Γαλλία τηρεί σκληρή στάση στο ζήτημα των μειονοτικών γλωσσών. Η κορσικανική ομιλείται από 143.000 άτομα αλλά επίσης δεν αναγνωρίζεται. 300.000 άτομα ομιλούν τη βρετονική και 200.000 άτομα ομιλούν τα καταλανικά, τα οποία επίσης δεν έχουν την παραμικρή αναγνώριση, όπως και η βασκική, που ομιλείται από 80.000 άτομα στη γαλλική πλευρά των Πυρηναίων. Σε 31 νομούς της Γαλλίας επίσης ομιλείται η οξιτανική.
  • Στην Ολλανδία η φρισική γλώσσα ομιλείται από 400.000 άτομα στην επαρχία Φρίσλαν, η οποία έχει αναγνωριστεί ως δίγλωσση και επιτρέπεται η χρήση της φρισικής στη διοίκηση και στην εκπαίδευση.
  • Στη Γερμανία ομιλείται η δανική γλώσσα από 50.000 άτομα και προστατεύεται με επίσημη συμφωνία με τη Δανία. Αναγνωρισμένη επίσης είναι η σοραβική (50.000-70.000 άτομα σε Σαξονία και Βραδεμβούργο). 9000 άτομα ομιλούν τη βόρεια φρισική χωρίς επίσημη αναγνώριση.
  • Σε πολλές δυτικές χώρες (όπως η Μεγάλη Βρετανία, ο Καναδάς και οι ΗΠΑ) υποστηρίζεται συχνά ότι η χρήση δύο γλωσσών στην εκπαίδευση δημιουργεί σύγχυση στα παιδιά και επηρεάζει αρνητικά τη σχολική τους επίδοση. Υποστηρίζεται επίσης ότι η κατοχή ενός ενιαίου κώδικα ενοποιεί την κοινωνία και συνιστά βασική προϋπόθεση για το μη αποκλεισμό των αλλόγλωσσων από το δημόσιο βίο και τη συμμετοχή τους σε αυτό.



Η «εκπαίδευση μουσουλμανοπαίδων» ως μοντέλο γκετοποίησης
Αντίθετα με τα μοντέλα που συναντάμε σε άλλες χώρες του κόσμου, στην ελληνική Θράκη παρατηρούμε αναφορικά με τη μειονοτική εκπαίδευση ένα μαθησιακό μοντέλο που δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες των μουσουλμάνων Ελλήνων μαθητών. Ο μοναδικός λόγος ύπαρξής του φαίνεται να είναι η ύπαρξη των σκοταδιστικών ελληνοτουρκικών πρωτοκόλλων. Η εκπαίδευση των μουσουλμάνων Ελλήνων της Θράκης εκτός του ότι διαχωρίζει τους πολίτες ανάλογα με το θρήσκευμά τους, διαιωνίζει ένα καθεστώς παραβίασης των γλωσσικών δικαιωμάτων των Πομάκων και των Ρομά, εφόσον τους επιβάλλει τη διδασκαλία της τουρκικής γλώσσας.

Τα πρόσφατα αιτήματα Ελλήνων μειονοτικών βουλευτών για δίγλωσσα νηπιαγωγεία αποσκοπούν στη διατήρηση του εκπαιδευτικού απαρτχάιντ στη Θράκη. Οι συγκεκριμένοι βουλευτές φαίνονται να λειτουργούν ως φερέφωνα μιας μεθοδικής τουρκικής προπαγάνδας που επιθυμεί να διατηρηθεί και να διευρυνθεί ο διαχωρισμός χριστιανών και μουσουλμάνων Ελλήνων της Θράκης.

Το όποιο εκπαιδευτικό μοντέλο επιλέγεται για την εκπαίδευση των μουσουλμάνων Ελλήνων της Θράκης δε θα πρέπει να αγνοεί τρεις σημαντικές συνιστώσες:

1. τις επεκτατικές βλέψεις της Άγκυρας στο Αιγαίο, την Κύπρο και τη Θράκη, που έχουν οδηγήσει τις τελευταίες δεκαετίες σε συρρίκνωση των ελληνικών δικαιωμάτων και στις τρεις αυτές ζωτικής σημασίας περιοχές.
2. Την προσπάθεια οικονομικής και πολιτικής διείσδυσης της Τουρκίας για αλλαγή των πληθυσμιακών ισορροπιών και την ανατροπή του status quo.
3. Τον απώτερο στόχο της Τουρκίας για ομογενοποίηση της μειονότητας και μακροπρόθεσμα τη μεταβολή των συνόρων.

Όποιος δεν αναγνωρίζει αυτές τις αλήθειες απλά εθελοτυφλεί. Δεν είναι λοιπόν δυνατό να συζητάμε ουδέτερα περί μουσουλμανικών μειονοτήτων αγνοώντας τις μεθοδευμένες προσπάθειες της Άγκυρας για εκφοβισμό των πολιτών της Θράκης.

Είναι δεδομένο ότι οφείλουμε να προάγουμε την προστασία των μητρικών γλωσσών της μειονότητας. Όπως γράφει ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης : «η γλωσσική πολυμορφία αποτελεί αναπαλλοτρίωτη γλωσσική περιουσία των λαών, την πιο πολύτιμη κληρονομιά, η οποία αξίζει τον σεβασμό μας». Όμως, παράλληλα με το σεβασμό των γλωσσικών ιδιαιτεροτήτων των παιδιών, οφείλουμε να τους διασφαλίζουμε τη σωστή και ισότιμη εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Και επιτέλους να ξεκαθαρίσουμε πως κανένας σκοταδισμός δεν είναι προοδευτικός. Κανένας σωβινισμός δε μπορεί να συμβάλλει στην προώθηση της ειρηνικής συνύπαρξης. Και κανενός είδους απαρτχάιντ δε μπορεί να συνυπάρχει με τη δημοκρατία. Ειδικά στον τόπο που γέννησε τη δημοκρατία.

Σε μια Ευρώπη όπου είναι αισθητή η διαπάλη ανάμεσα στο γλωσσικό πλουραλισμό και τις προσπάθειες ενσωμάτωσης σε τοπικά γλωσσικά σύνολα, οι Ευρωπαϊκές χώρες σταδιακά υιοθετούν πολιτικές  αναγνώρισης και προαγωγής της γλωσσικής πολυμορφίας. Στο πλαίσιο αυτό, ένα σχολείο που συμβάλλει στην εξερεύνηση της διαφορετικότητας και προάγει το σεβασμό των μητρικών γλωσσών και τη διαπολιτισμική επικοινωνία είναι το σχολείο που χρειάζονται τόσο τα μέλη των γλωσσικών μειονοτήτων, όσο και οι φυσικοί ομιλητές της επίσημης γλώσσας της χώρας.

Αυτά που επισημάνθηκαν παραπάνω παρατηρούνται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο δράσης ξένων κατασκόπων στη Θράκη. Δυστυχώς, έχουμε φτάσει στο σημείο να λειτουργούν κάτω από τη μύτη των ελληνικών αρχών ασφαλείας οργανωμένες τρομοκρατικές ομάδες που ασκούν αλυτρωτική προπαγάνδα. Απέναντί τους θα έπρεπε να δραστηριοποιείται επαγγελματικά η αντιτρομοκρατική υπηρεσία και επιτέλους να προχωρήσει σε αναλυτική καταγραφή των παραβάσεων του νόμου, παραβάσεων που καταγγέλλονται όλο και πιο συχνά από μουσουλμάνους συμπολίτες μας.




Πόσο ελεύθερη είναι η Θράκη σήμερα;
Το ελληνικό κράτος πολλές φορές είναι άτολμο στο να χαράξει μία εθνική εκπαιδευτική στρατηγική με άξονα τις εθνικές προτεραιότητες και όχι φοβικά συμπλέγματα. Και δυστυχώς παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια αυτά τα φοβικά συμπλέγματα να εξαπλώνονται τόσο στο μουσουλμανικό όσο και στο χριστιανικό πληθυσμό της Θράκης. Θα αναφέρουμε τέσσερα μόνο παραδείγματα από τον εκπαιδευτικό χώρο:

1. Το 2006 κυκλοφόρησαν από το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Ξάνθης (ΠΑΚΕΘΡΑ) δύο εικονογραφημένα δίγλωσσα παραμύθια (πομακο-ελληνικά). Τα παραμύθια είχαν εικονογραφηθεί από μία ταλαντούχα ζωγράφο, η οποία εργάζονταν τότε ως νηπιαγωγός στο δημόσιο νηπιαγωγείο της Μύκης. Η νηπιαγωγός έδωσε μερικά αντίγραφα των παραμυθιών σε κάποια από τα παιδιά του νηπιαγωγείου, τα οποία χάρηκαν ιδιαίτερα. Η χαρά τους όμως δεν κράτησε πολύ, γιατί επακολούθησε ένα ξέσπασμα ακραίου τουρκικού σωβινισμού σε μια προσπάθεια να εμποδιστεί η διάδοση των παραμυθιών. Ο ίδιος ο τότε δήμαρχος Μύκης πήγε και πήρε από τα χέρια των παιδιών τα παραμύθια.

2. Όταν στο Γυμνάσιο Πολυσίτου ένας φιλόλογος θεώρησε σκόπιμο, διδάσκοντας το δημοτικό τραγούδι για το γεφύρι της Άρτας να αναφερθεί και στην πομάκικη παραλλαγή του, καθώς πολλοί μαθητές του ήταν πομακόφωνοι, διαμαρτυρήθηκαν κάποιοι τοπικοί πράκτορες της Τουρκίας. Ενοχλήθηκαν γιατί θα μπορούσαν οι νέοι Πομάκοι να μάθουν την ιστορική αλήθεια μέσα από τη μελέτης της δικής τους προφορικής παράδοσης.

3. Σε πολλά μειονοτικά σχολεία της Θράκης οι μουσουλμάνοι δάσκαλοι έχουν δημιουργήσει γκέτο, συναγωνίζονται σε τουρκισμό και αρνούνται να συμμετέχουν στη διοργάνωση των επίσημων εθνικών εορτών της πατρίδας μας (28η Οκτωβρίου, 17 Νοέμβρη, 25η Μαρτίου, Απελευθέρωση Ξάνθης, Απελευθέρωση Κομοτηνής). Προβάλλουν μάλιστα τη δικαιολογία ότι θα έχουν πρόβλημα με κάποιους γονείς, οι οποίοι μπορεί να τους ταυτίσουν με τους χριστιανούς δασκάλους.

4. Στο μειονοτικό σχολείο Πάχνης πριν λίγες μέρες έγινε σύσταση προς χριστιανό δάσκαλο να μη χρησιμοποιεί τη μητρική γλώσσα των παιδιών (τα πομάκικα) για να μην υπάρξουν αντιδράσεις. Το ίδιο έχει επαναληφθεί σε πολλά σχολεία του βουνού και του κάμπου όταν πρόκειται για τα πομάκικα και τα ρομανέ. Αντίθετα, όταν πρόκειται για τα τουρκικά, οι χριστιανοί δάσκαλοι ενθαρρύνονται από τους μειονοτικούς συναδέλφους τους να χρησιμοποιούν την τουρκική ως γλώσσα στήριξης. Το Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων, μάλιστα έκανε επί πολλά έτη μαθήματα τουρκικής γλώσσας για να μάθουν οι χριστιανοί εκπαιδευτικοί την τουρκική γλώσσα.

      Από τα παραπάνω, και αναρίθμητα παρόμοια παραδείγματα προκύπτει ένα εύλογο ερώτημα: Πόσο ελεύθερος μπορεί να είναι ένας εκπαιδευτικός σήμερα να εξασκήσει το διδακτικό του έργο του για να βοηθήσει τα παιδιά να κατακτήσουν τη γνώση; Η ερώτηση θα μπορούσε να γενικευτεί: Πόσο ελεύθερος είναι ένας εκλεγμένος άρχοντας της τοπικής αυτοδιοίκησης σήμερα στη Θράκη όταν είναι δέσμιος της εκλογικής του πελατείας;


Ας αναλάβει ο καθένας την ευθύνη που του αναλογεί
   Κύριε Υπουργέ Παιδείας, ας πάψουμε να βλέπουμε τα μουσουλμανόπουλα της Θράκης ως παιδιά μειονεκτικά. Ας πάψουμε να τα καθιστούμε μειονεκτικά, μέσα από τους ίδιους τους κρατικούς μας θεσμούς.

   Κύριε Υπουργέ Εξωτερικών, ας πάψουμε πια να θεωρούμε τα μαθησιακά προβλήματα των μουσουλμάνων Ελλήνων της Θράκης ως ζητήματα της εξωτερικής μας πολιτικής. Είναι θέματα εκπαιδευτικά και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζονται.

   Κύριοι Υπουργοί Εθνικής Αμύνης και Δημόσιας Τάξης, η αλλοίωση της εθνοτικής σύστασης των μουσουλμανικών μειονοτήτων της Θράκης αποτελεί απειλή προς την ασφάλειά μας. Ας φροντίσουμε να ανακοπεί η διείσδυση της Άγκυρας στην ελληνική Θράκη.

   Κύριοι αρχηγοί των πολιτικών κομμάτων, ας συζητήσουμε επιτέλους όλοι μαζί και ας πάψουμε να ψηφοθηρούμε πάνω σε κρίσιμα θέματα που αφορούν τον μέλλον των παιδιών της Θράκης.

   Κύριε Περιφερειάρχα, κύριοι Αντιπεριφερειάρχες. Πάψτε πια να είστε απόντες από κάθε εκδήλωση που αφορά τη Θράκη και το μέλλον της. Η απουσία σας είναι ένδειξη πολιτικής αδυναμίας. Από τις θέσεις σας έχουν περάσει τοπικοί άρχοντες όπως ο Κωνσταντίνος Θανόπουλος και ο Παναγιώτης Φωτέας που κράτησαν ψηλά τα ιδανικά του ελληνισμού στη Θράκη. Εσείς μη συνδέσετε το όνομά σας με την εκχώρηση απαράγραπτων εθνικών μας δικαιωμάτων.

   Κύριε διοικητά του Δ’ Σώματος Στρατού, αξιότιμοι διοικητές των Διευθύνσεων Ασφαλείας στη Θράκη, ενισχύστε την ελληνική παρουσία στην ορεινή Θράκη.  Ας πάψουμε να επιτρέπουμε την προκλητική δράση των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας μέσα στη χώρα μας. Ας μην τους αφήνουμε να εξασκούν εξανδραποδισμό, τρομοκράτηση, πειθαναγκασμό ή ακόμα και χρηματισμό Ελλήνων πολιτών.

   Κύριε Πρωθυπουργέ, πάρτε επιτέλους την πολιτική απόφαση: Δώστε την ευκαιρία στη Θράκη να αναπνέει ελεύθερη, δίχως το βραχνά της ψυχολογικής βίας που εξασκείται από μισθοφόρους της Τουρκίας.

   Δυστυχώς σήμερα η Θράκη δεν αναπνέει ελεύθερη. Σχεδόν εκατό χρόνια μετά από την απελευθέρωσή της είναι πολλοί οι κάτοικοί της που φοβούνται να μιλήσουν ελεύθερα που φοβούνται να εκφράσουν τη γνώμη τους. Και δε φοβούνται τον Έλληνα αστυνόμο αλλά τον Τούρκο πράκτορα, που τους παρακολουθεί και υποσκάπτει συστηματικά την ειρηνική συνύπαρξη στον τόπο μας. Αλλά ας μην απαισιοδοξούμε. Είναι πλέον πολλοί αυτοί που εκφράζονται ελεύθερα. Είναι πολλοί αυτοί που υπερνίκησαν το κλίμα του φόβου και λένε τα πράγματα με το όνομά τους.

Ο Ανδρέας Κάλβος είχε γράψει στην «Ωδή εις Σάμον»: «Όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται ζυγόν δουλείας ας έχωσι. Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία». Λοιπόν, οι Έλληνες της Θράκης έχουν και αρετή και τόλμη και δύναμη ψυχής. Όσο κι αν προσπάθησαν να τους την καταστείλουν, η τόλμη και η αρετή είναι αναφαίρετο κομμάτι της ύπαρξής τους. Και στα άπαρτα κάστρα της εσωτερικής μας λευτεριάς, στα οχυρά της πίστης μας ανεμίζει και θα ανεμίζει για πάντα  τιμημένη η ελληνική σημαία.


Ν. Θ. Κόκκας

Διάλεξη για το Μιθραίο στις Θέρμες Ξάνθης από τον αρχαιολόγο Δ. Τριαντάφυλλο

 
Ο επίτιμος έφορος αρχαιοτήτων κ. Διαμαντής Τριαντάφυλλος
 στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αβδήρων

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αβδήρων έγινε μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ομιλία από τον αρχαιολόγο και επίτιμο Έφορο Αρχαιοτήτων κ. Διαμαντή Τριαντάφυλλο. Το θέμα της ομιλίας ήταν: «Ανάγλυφο Θερμών Ξάνθης. Ο Μίθρας ταυροκτόνος και η μυστηριακή λατρεία του θεού». Το ανάγλυφο του Μίθρα στις Θέρμες συνδέεται με τη διάδοση μυστηριακών θρησκειών στην επικράτεια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Στην είσοδο του Μουσείου είχε εκτεθεί αντίγραφο του αναγλύφου πλαισιωμένο από μικρή φωτογραφική έκθεση.
Αντίγραφο του αναγλύφου του Μίθρα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αβδήρων.

Σε όσους παρακολούθησαν τη διάλεξη διανεμήθηκε δωρεάν ενημερωτικό φυλλάδιο, το οποίο εκπόνησε ο κ. Δ.Τριαντάφυλλος. Στην αρχή του φυλλαδίου διαβάζουμε:

«Το 1973 εντοπίστηκε σε βράχο του τρίτου οικισμού Θερμών Ξάνθης ανάγλυφο Μίθρα ταυροκτόνου. Στο τοπογραφικό αρχείο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας, στην οποία υπάγονταν παλαιότερα ο νομός Ξάνθης, υπήρχε η πληροφορία για ένα ανάγλυφο με πολεμιστές. Ο βράχος έχει ύψος 6.80 μ. Το ανάγλυφο έχει λαξευτεί σε ύψος 3.00 μ. από το έδαφος. Η παράσταση, στραμμένη προς την ανατολή, βρίσκεται μέσα σε τοξωτό πλαίσιο και έχει πλάτος στη βάση 1.12 μ. και ύψος στο κέντρο 1.07 μ. Σημαντικές φθορές υπάρχουν στο πλαίσιο, το κεφάλι και τα χέρια του Μίθρα, το κεφάλι του ταύρου και σε ορισμένες σκηνές από το μυθολογικό κύκλο της ζωής του θεού. Ο βράχος και η πηγή του νερού στη βάση του είναι τα απαραίτητα στοιχεία για τη λειτουργία ενός ιερού του Μίθρα…»

Το ανάγλυφο απεικονίζει το θέμα του θεού Μίθρα που θυσιάζει τον κοσμικό ταύρο. 
Το θεό συνοδεύουν οι ακόλουθοί του, ο Καύστης (δεξιά) και ο Καυτοπάτης (αριστερά).  
Στο κάτω μέρος το φίδι περιμένει να πιει το αίμα του ταύρου.

 Κάτω από την αναπαράσταση της θυσίας του ταύρου διακρίνονται μικρότερες απεικονίσεις.
 Πιστεύεται ότι αυτές αντιστοιχούν στα στάδια μύησης των οπαδών του  Μίθρα.

Κατασκευή εκμαγείου του αναγλύφου του Μίθρα το 1977.


 ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ ΤΟ ΜΙΘΡΑΙΟ ΣΤΙΣ ΘΕΡΜΕΣ
     Για να επισκεφθείτε το Μιθραίο των Θερμών Ξάνθης θα πρέπει να κατευθυνθείτε από την Ξάνθη προς Εχίνο και μετά προς Θέρμες. Αφού περάσετε τον αυτοκινητόδρομο των Κάτω Θερμών θα σταματήσετε στο μονοπάτι που κατηφορίζει από το χωριό προς το δρόμο. Εκεί υπάρχει μια πηγή, απ’ όπου η αναπαράσταση απέχει εκατό περίπου μέτρα. Ανηφορίζετε στο μονοπάτι δεξιά της πηγής και φτάνετε σε δύο λεπτά στο μεγάλο βράχο όπου βρίσκεται το ανάγλυφο του ταυροκτόνου Μίθρα.

  
Διαβάστε επίσης στο ιστολόγιό μας το άρθρο: Ο ΜΙΘΡΑΣ ΤΩΝ ΘΕΡΜΩΝ





Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου 2014

Ανάμεσα στις συμπληγάδες του τουρκικού εθνικισμού και της αδιαφορίας της Ελλάδας


Θ. Μαλκίδης

ΘΡΑΚΗ: 
Ανάμεσα στις Συμπληγάδες του Τουρκικού Εθνικισμού
 και της Αδιαφορίας της Ελλάδας

Μέρος των ομιλιών στις εκδηλώσεις για τη Θράκη, 
που οργάνωσαν η ομάδα πολιτών των Ιωαννίνων "ΕΥΤΟΠΙΑ" και οι "Αρτινοί Πολίτες" στην Άρτα

Οι (συνεχείς) πρωτοβουλίες της Τουρκίας για τη Θράκη ( κινήσεις ψευτομουφτήδων και "συμβουλευτικών επιτροπών", επενδύσεις, "φεστιβάλ", κ. α. ), οι επισκέψεις των Τούρκων, πρωθυπουργών, υπουργών, βουλευτών - χαρακτηριστική η επίσκεψη στην παράνομη "Τουρκική Ένωση Ξάνθης" την 3η Αυγούστου μίας επιτροπής 30 περίπου  Τούρκων διπλωματών με επικεφαλής την Πρόεδρο της Διπλωματικής Ακαδημίας του τουρκικού ΥΠΕΞ, Μπουρτζού Τσεβίκ, συνοδεία του Προξένου Οσμάν Ιλχάν Σενέρ και του "ψευδομουφτή" Αχμέτ Μέτε"-  και η επίσκεψη Νταβούτογλου- Τσαβούσογλου, και  οι πρόσφατες εκλογές για το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, επιβεβαίωσαν για ακόμη μία φορά την πολιτική της γειτονικής χώρας για την  Θράκη. Μάλιστα αν  συνδυαστεί  και με το γεγονός ένας σημαντικός κλάδος της παρακρατικής οργάνωσης της τουρκικής πολιτικής και στρατιωτικής δομής "Εργκενεγκόν" είχε σαν στόχο τη Θράκη, τότε οι παρακάτω επισημάνσεις αποκτούν πρακτικό και ουσιαστικό πλέον περιεχόμενο.

1. Είναι γεγονός ότι μέχρι σήμερα η τουρκική πρακτική για την ελληνική Θράκη έχει περάσει κάθε διπλωματική, πόσο μάλλον την "ηθική" οδό και κινείται σε παρακρατικές και τρομοκρατικές λεωφόρους. Οι δραστηριότητες του προξενείου της Τουρκίας στην Κομοτηνή, η οργάνωση "Εργκενεγκόν" και οι μέχρι τώρα αποκαλύψεις για τη δραστηριότητά της, έδωσαν την ευκαιρία σε όσους είχαν αυταπάτες και ψευδαισθήσεις για τον τουρκικό ρόλο στη Θράκη να κατανοήσουν και στην πράξη ότι οι δομές του τουρκικού μηχανισμού, κράτος, στρατός, παρακράτος, λειτουργούν σε πλήρη αρμονία και καθολική συνεργασία έχοντας σαν στόχους όχι μόνο μέσα στην τουρκική επικράτεια, αλλά και εκτός.

Μάλιστα η Θράκη δεν αποτελεί έναν περιφερειακό στρατηγικό στόχο για το κράτος-παρακράτος- τρομοκράτη, αλλά κεντρική επιλογή με διακριτές και ουσιαστικές στοχεύσεις. Εναντίον προσώπων και κινήσεων που παλεύουν για την ανάδειξη του τουρκικού επεκτατισμού και εθνικισμού στη Θράκη.

2. Η Τουρκία προσπαθεί εδώ και χρόνια να αμφισβητήσει την ύπαρξη και άλλων συνιστωσών μέσα στους κόλπους των μουσουλμάνων, τόσο θρησκευτικά όσο και εθνοτικά. Για αυτήν υπάρχουν μόνο σουνίτες και μόνο Τούρκοι, υπάρχει μόνο "τουρκική μειονότητα". Μάλιστα με ενέργειές της προσπαθεί να επιβάλλει αυτήν την ρατσιστική και εθνικιστική πραγματικότητα. Τα όργανά της είτε με τον έναν τρόπο (ψευδομουφτήδες) είτε με τον άλλο (εκπαίδευση στην τουρκική γλώσσα, μετά την υπογραφή των ελληνοτουρκικών μορφωτικών συμφώνων), πιέζουν για να υλοποιηθεί ο πιο πάνω στόχος.

3. Η συνεχή υπονόμευση και αμφισβήτηση με κάθε μέσο της ελληνικής κυριαρχίας στην ελληνική Θράκη, γιατί περί αυτού πρόκειται για όσους δεν έχουν κατανοήσει το μέγεθος του ζητήματος, και αυτή η επισήμανση γίνεται πλέον και με αποδείξεις, αποκτά υπερτουρκικό χαρακτήρα και μορφή. Οι εντεινόμενες εσχάτως κινήσεις από την Αλβανία και τα Σκόπια που μιλούν και πράττουν για μειονότητες που καταπιέζονται, περιουσίες και ιθαγένειες που πρέπει να αποδοθούν, για προσφυγές σε διεθνή δικαστήρια ακόμη και για γενοκτονίες, αποτελούν μέρος ενός γνωστού σχεδίου που ήδη εξυφαίνεται εδώ και δεκαετίες στη Θράκη από την Τουρκία.

4. Έχει επίσης μεγάλη σημασία να δούμε και το ζήτημα της συμμετοχής του Κόμματος Ισότητας και Φιλίας (DEB) στις πρόσφατες ευρωεκλογές. Το Κόμμα το οποίο είχε ιδρύσει ο Αχμέτ Σαδίκ, αποφάσισε μετά την εντολή που έλαβε από την Τουρκία να μετρήσει (;) δυνάμεις του. Το αποτέλεσμα, 42.500 ψήφοι, που δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητο, ειδικά για μια προσπάθεια πού δεν είχε κανέναν χειροπιαστό στόχο: ούτε υπήρχε ποτέ πιθανότητα να εκλέξει ευρωβουλευτή, ούτε και πρόκριμα για εθνικές εκλογές μπορεί να θεωρηθεί, αφού κι εκεί το όριο του 3% για είσοδο κόμματος στο ελληνικό κοινοβούλιο - στην Τουρκία είναι 10%- είναι απαγορευτικό. Αναφερόμαστε συνεπώς μόνο για εθνικιστική πολιτική, συσπείρωση δυνάμεων και δημιουργία (διεθνών και εθνικών) εντυπώσεων.

5. Η νέα μορφή εθνικιστικής πολιτικής της Τουρκίας στη Θράκη είναι η οικονομία. Με δεδομένη λοιπόν την κατάσταση στην Ελλάδα και ιδιαιτέρως στην Θράκη, οι τουρκικές επενδύσεις και σχετικές οικονομικές επενδύσεις αυξάνονται και εντείνονται. Μάλιστα σε ένα "γάμο" που περιέχει Γερμανούς πολιτικούς, επιχειρηματίες και τραπεζίτες, αλλά και τον Τούρκο πρόξενο (!) προωθείται η Ειδική Οικονομική Ζώνη, ως αναπτυξιακή πρόταση. Το δυστύχημα είναι ότι στο γάμο αυτό, κουμπάροι είναι από την ελληνική πλευρά.....

Το συμπέρασμα: Η Θράκη είναι ανάμεσα σε συμπληγάδες. Από τη μία η αδιάφορη Ελλάδα που αγνοεί τη Θράκη και τα προβλήματά της και που έχει μείνει με την πολύχρονη φλυαρία περί "ενσωμάτωσης" ή "ένταξης" της μειονότητας στην ελλαδική κοινωνία, χωρίς να βλέπει τον επεκτατισμό της Τουρκίας και την καταπίεση Ελλήνων πολιτών, χριστιανών και μουσουλμάνων, Πομάκων, Τσιγγάνων και τουρκόφωνων. Από την άλλη πλευρά δρα ανενόχλητα ένας πολυποίκιλος εθνικισμός που έχει οικονομικές, θρησκευτικές, εκπαιδευτικές και δεκάδες άλλες παραμέτρους.

Η κατάσταση στη Θράκη δεν αποτελεί ούτε κυνήγι μαγισσών, ούτε φαντασμάτων. Είναι μία πραγματικότητα την οποία όσοι την αντιληφθούν μπορούν να κατανοήσουν το κυριότερο μέρος του προβλήματος, που δεν είναι άλλο από τη δράση του τουρκικού κράτους, το οποίο επισήμως έχει και δομή παρακράτους.


ΠΗΓΗ: ΑΓΩΝΑΣ


Δευτέρα 15 Δεκεμβρίου 2014

Σημαντική Ομιλία του αρχαιολόγου Δ. Τριαντάφυλλου στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αβδήρων



ΤΟ ΑΝΑΓΛΥΦΟ ΤΟΥ ΜΙΘΡΑ ΣΤΙΣ ΘΕΡΜΕΣ

Στα πομακοχώρια της Ξάνθης, στον οικισμό των Θερμών, υπάρχει ανάγλυφο μνημείο του Μίθρα, ο οποίος παριστάνεται ως ταυροκτόνος.
Το Σάββατο, 20 Δεκεμβρίου 2014 στις 8 το βράδυ στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αβδήρων ο επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων κ. Διαμαντής Τριαντάφυλλος με τη διάλεξη «Ανάγλυφο Θερμών Ξάνθης. Ο Μίθρας ταυροκτόνος και η μυστηριακή λατρεία του θεού» θα μας γνωρίσει τη θεότητα αυτή, την εποχή της, τους πιστούς της, τη μυστηριακή της λατρεία και τη σχέση της με τον Χριστιανισμό, ενώ θα αναφερθεί στους λόγους της παρουσίας του αναγλύφου στην περιοχή μας.
Στο κοινό θα διανεμηθεί δωρεάν ενημερωτικό φυλλάδιο που εκπόνησε ο ομιλητής.

Στην είσοδο του μουσείου θα εκτεθεί αντίγραφο του αναγλύφου πλαισιωμένο από μικρή φωτογραφική έκθεση.

Είσοδος ελεύθερη

Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου 2014

Το δικαίωμα των Πομάκων στην ελληνόφωνη δημόσια εκπαίδευση


«Αυτό λέγεται ρατσιστικός αποκλεισμός - 
Να παρέμβει άμεσα η δικαιοσύνη»

του Πομάκου δημοσιογράφου
Σεμπαϊδήν Καραχότζα

Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε που μουσουλμάνοι από τα Πομακοχώρια της ορεινής Ξάνθης τόλμησαν για πρώτη φορά να ζητήσουν με επίσημο αίτημα τους προς τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Ξάνθης την ίδρυση και λειτουργία ελληνόφωνων δημοτικών σχολείων στα χωριά τους ξεκαθαρίζοντας παράλληλα πως μια ενδεχόμενη αποδοχή αυτού του αιτήματος τους δε θα σήμαινε σε καμία περίπτωση κατάργηση των μειονοτικών σχολείων της περιοχής.

Από τότε μέχρι και σήμερα υποβλήθηκαν πολλά ακόμα παρόμοια αιτήματα από ακόμα περισσότερους Πομάκους της ορεινής περιοχής τόσο προς τη διεύθυνση πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης όσο και προς το ίδιο το υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων αλλά, όπως πολλές φορές έχω αναφέρει, στην καλύτερη των περιπτώσεων τα αιτήματα αυτά βρίσκονται ακόμα κλειδωμένα σε κάποιο συρτάρι ενώ στη χειρότερη έχουν γίνει στάχτη.

Δυστυχώς την περίοδο εκείνη πρόσβαση στα δημόσια ελληνόφωνα δημοτικά σχολεία της πόλης είχαν μόνο οι μουσουλμάνοι που ζούσαν μέσα στην πόλη όχι μόνο λόγω αποστάσεων αλλά κυρίως επειδή ο κάτοικος της ορεινής Ξάνθης είχε δικαίωμα να στείλει το παιδί του σε ελληνόφωνο σχολείο της πόλης μόνο αν ζούσε σ’ αυτή κι όχι στο χωριό του ή έστω αν δήλωνε πως το παιδί του φιλοξενείται από κάποιον που ζει μέσα στην πόλη προσκομίζοντας φυσικά και τα απαραίτητα έγγραφα από τα οποία θα φαίνονταν η προαναφερόμενη φιλοξενία. Με λίγα λόγια, αν ένας μουσουλμάνος δε ζούσε στην πόλη ή αν δεν έβρισκε κάποιον ο οποίος να δηλώσει πως φιλοξενεί το παιδί του σε σπίτι μέσα στην πόλη ήταν αναγκασμένο να επιλέξει το μειονοτικό σχολείο του χωριού του.

Ήταν τότε που εγώ προσωπικά μέσω δημοσιογραφικών ρεπορτάζ και τηλεοπτικών εκπομπών είχα ασκήσει τεράστιες πιέσεις προς τους αρμόδιους φορείς με αποτέλεσμα να αλλάξουν τα δεδομένα και να παρθεί έστω και άτυπα η απόφαση να μπορούν να στέλνουν τα παιδιά τους σε ελληνόφωνα δημοτικά σχολεία της πόλης ακόμα και οι μουσουλμάνοι που ζουν στο χωριό τους, χωρίς καν να πρέπει να μπουν στη διαδικασία να δηλώσουν πως το παιδί τους φιλοξενείται από κάποιον συγγενή του μέσα στην πόλη.

Η θετική αυτή εξέλιξη φυσικά έλυσε τότε τα χέρια πολλών γονέων της ορεινής Ξάνθης και πλέον άρχισαν να είναι όλο και περισσότεροι εκείνοι που γύριζαν την πλάτη τους στο μειονοτικό σχολείο του χωριού τους και επέλεγαν για το παιδί τους το ελληνόφωνο σχολείο της πόλης. Μάλιστα την περίοδο εκείνη υπήρχε κι άλλη μια πολύ θετική εξέλιξη. Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά αυτά που, αν και ζούσαν στο χωριό τους, φοιτούσαν σε ελληνόφωνο σχολείο της πόλης εντάχθηκαν στα γνωστά σε όλους μας μαθητικά δρομολόγια, με αποτέλεσμα να μην επιβαρύνονται καθόλου οι γονείς για τη μεταφορά των παιδιών τους από το χωριό στο σχολείο της πόλης και αντίστροφα.

Ασφαλώς με τον τρόπο αυτό είχε υλοποιηθεί έστω και έμμεσα το αίτημα πολλών Πομάκων της ορεινής Ξάνθης για ελληνόφωνα σχολεία αφού τέτοια σχολεία μπορεί να μην ιδρύθηκαν στα χωριά τους αλλά πλέον είχαν σαν Έλληνες πολίτες τη δυνατότητα να στείλουν τα παιδιά τους σε ελληνόφωνα δημοτικά της πόλης και μάλιστα χωρίς κανένα κόστος για τη μεταφορά τους.

Δυστυχώς όμως όλο αυτό δεν κράτησε για πολύ, αφού σε μια πρόσφατη συνάντηση μου με κατοίκους από τα Πομακοχώρια της Ξάνθης ενημερώθηκα πως τα πράγματα έχουν αλλάξει και πάλι και πως πλέον για να στείλει ένας κάτοικος της ορεινής Ξάνθης το παιδί του σε ελληνόφωνο δημοτικό σχολείο της πόλης θα πρέπει ή να μετακομίσει οικογενειακώς στην –πόλη ή να βρει άτομο το οποίο θα δηλώσει πως φιλοξενεί μέσα στην πόλη το παιδί τους. Ακριβώς δηλαδή αυτό που ίσχυε πριν μερικά χρόνια εφαρμόζεται και πάλι, σύμφωνα πάντα με τα όσα μου μετέφεραν Πομάκοι της ορεινής Ξάνθης. Αν πάντως αυτά που μου είπαν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και δεν πρόκειται για λάθος πληροφόρηση τους τότε μιλάμε για ένα μεγάλο πισωγύρισμα της ελληνικής πολιτείας και για έναν (ρατσιστικό) αποκλεισμό των Πομάκων της ορεινής Ξάνθης από τα ελληνόφωνα δημοτικά σχολεία της πόλης.

Όλα αυτά φυσικά γίνονται τη στιγμή που για τους μουσουλμάνους της ορεινής Ξάνθης οι οποίοι ενώ διαθέτουν στο χωριό τους Γυμνάσιο ζητάνε να στείλουν το παιδί τους στο ιδιωτικό μειονοτικό Γυμνάσιο της πόλης δεν υπάρχουν τέτοιες προϋποθέσεις. Έχει δηλαδή κάθε δικαίωμα ο μουσουλμάνος της ορεινής Ξάνθης να στείλει το παιδί του στο ένα και μοναδικό ιδιωτικό μειονοτικό Γυμνάσιο της πόλης, χωρίς να είναι απαραίτητο να κατοικεί μέσα στην πόλη και χωρίς να χρειάζεται να δηλώσει πως το παιδί του φιλοξενείται από κάποιον στην πόλη, ενώ το χωριό του διαθέτει δημόσιο γυμνάσιο. Είναι πλέον ξεκάθαρο πως μιλάμε για δύο μέτρα και δύο σταθμά. Να θυμίσω εδώ πως μπορεί να μιλάμε για ιδιωτικό μειονοτικό Γυμνάσιο, αλλά οι καθηγητές τους πληρώνονται από το ελληνικό δημόσιο, ενώ οι μαθητές, οι οποίοι κατοικούν σε απομακρυσμένα χωριά και φοιτούν σε αυτό, μεταφέρονται με τα μαθητικά δρομολόγια, δηλαδή με χρήματα δικά μου και δικά σας.

Όλοι καταλαβαίνετε τη διαφορά, νομίζω, η οποία όχι απλά παράλογη είναι αλλά και προκλητική, ειδικά σε μια τόσο δύσκολη οικονομικά περίοδο για την πατρίδα μας. Με λίγα λόγια, ο μουσουλμάνος που ζει στα Πομακοχώρια δε μπορεί να στείλει το παιδί του σε ελληνόφωνο δημοτικό σχολείο της πόλης, αν δε μετακομίσει σε αυτή ή αν δε δηλώσει πως κάποιος φιλοξενεί το παιδί του εκεί παρόλο που στο χωριό του δεν έχει ελληνόφωνο δημοτικό σχολείο αλλά μόνο μειονοτικό, ενώ αντίστοιχα ένας που μένει στα Πομακοχώρια έχει το δικαίωμα να στείλει το παιδί του, και μάλιστα με έξοδα του ελληνικού κράτους, σε ένα ιδιωτικό μειονοτικό γυμνάσιο της πόλης, χωρίς να πρέπει να μετακομίσει αυτός και η οικογένεια του στην πόλη.

Βέβαια, κατά καιρούς υπήρξαν και περιπτώσεις κατοίκων της ορεινής Ξάνθης οι οποίοι ήθελαν να πάρουν το παιδί τους από το μειονοτικό σχολείο του χωριού τους για να το στείλουν σε επίσης μειονοτικό σχολείο της πόλης κι εκεί πολύ σωστά το αίτημα τους αυτό δεν έγινε δεκτό διότι το σχολείο που ζητούσαν στην πόλη το έχουν και στο χωριό τους, μειονοτικό το ένα μειονοτικό και το άλλο. Όταν όμως ένας γονέα που ζει σε ένα Πομακοχώρι θέλει να στείλει το παιδί του σε ελληνόφωνο δημοτικό σχολείο της πόλης, ένα σχολείο δηλαδή που δεν το έχει στο χωριό του τότε ασφαλώς κανένας δεν έχει το δικαίωμα να του βάζει τέτοια εμπόδια.

Να ξεκαθαρίσω κάτι λοιπόν προς όλους εκείνους τους μουσουλμάνους της ορεινής κυρίως Ξάνθης οι οποίοι θέλουν να γράψουν το παιδί τους σε ελληνόφωνο δημοτικό σχολείο της πόλης αλλά δε μπορούν να το κάνουν επειδή δε ζουν στην πόλη. Το παιδί τους μπορούν ό,τι ώρα θέλουν να το στείλουν σε ελληνόφωνο σχολείο της πόλης, παρόλο που εξακολουθούν να ζουν στο χωριό και φυσικά το παιδί τους θα μεταφέρεται με τα μαθητικά δρομολόγια. Κανένας δε μπορεί να τους απαγορέψει το δικαίωμα της επιλογής. Κι αν κάποιος έξυπνος επιχειρήσει να το κάνει, τότε μπορούν όχι μόνο στο υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων να προσφύγουν αλλά και στην ίδια τη δικαιοσύνη, έχοντας και τη δική μου στήριξη. Να τελειώνουμε λοιπόν με το παραμυθάκι αυτό μια για πάντα. Η μόρφωση είναι δικαίωμα όλων και μέσα σε αυτούς τους όλους είναι οι Πομάκοι μουσουλμάνοι της ορεινής Ξάνθης. Κανένας δε μπορεί εν έτει 2014 να αντιμετωπίζει τόσο ρατσιστικά τους ανθρώπους που δεν έχουν δυνατότητα να ζήσουν στην πόλη. Αν δε θέλουν τους μουσουλμάνους μαθητές της ορεινής Ξάνθης στα ελληνόφωνα δημοτικά σχολεία της πόλης τότε ας φροντίσουν να τους φτιάξουν ανάλογα σχολεία στα χωριά τους. Όσο όμως δε φτιάχνουν ελληνόφωνα δημοτικά σχολεία στα Πομακοχώρια της Ξάνθης τους μαθητές αυτών των χωριών θα τους δέχονται στα ελληνόφωνα σχολεία της πόλης και θα πουν κι ένα τραγούδι.

Το θέμα τελειώνει εδώ. Όσοι μουσουλμάνοι της ορεινής περιοχής θέλετε να στείλετε τα παιδιά σας σε δημόσια ελληνόφωνα δημοτικά της πόλης κάντε το αύριο κιόλας, κανένας δε μπορεί να σας το απαγορεύσει. Εγώ ο ίδιος, ενώ ζούσα στο χωριό μου και χωρίς να έχω δηλώσει φιλοξενία των παιδιών μου μέσα στην πόλη, τα είχα επί δύο χρόνια, από την Α’ δημοτικού σε ελληνόφωνο δημοτικό σχολείο της Ξάνθης, όχι επειδή μου έκανε κανένας χάρη αλλά επειδή σαν Έλληνας πολίτης είχα το δικαίωμα αυτό και το έχω ακόμα, όπως το έχουν και όλοι οι Πομάκοι της ορεινής Ξάνθης. Αργότερα, φυσικά για επαγγελματικούς κυρίως λόγους, εγκαταστάθηκα οικογενειακώς στην πόλη και πλέον τα παιδιά μου φοιτούν κανονικά σε ελληνόφωνο δημοτικό σχολείο. Αλλά και στο χωριό να ζούσα ακόμα πάλι τα παιδιά μου τέτοιο σχολείο θα τέλειωναν.

Σ. Καραχότζα

 



Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου 2014

Αυτά που σκόπιμα αγνοεί ο κ. Νταβούτογλου όταν προκαλεί στη Θράκη

 

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

Αυτά που σκόπιμα αγνοεί ο κ. Νταβούτογλου
όταν προκαλεί στη Θράκη

Του Αναστάσιου Λαυρέντζου

Στις επόμενες μέρες θα γίνει ελληνοτουρκικό συμβούλιο κορυφής στην Αθήνα. Το κατά πόσο αυτό είναι σκόπιμο ή χρήσιμο την ώρα που το Μπαρμπαρός «κόβει βόλτες» στην ΑΟΖ της Κύπρου είναι συζητήσιμο... Αυτό όμως που ξεπερνά κάθε όριο και είναι ενδεικτικό του πώς αντιλαμβάνονται οι Τούρκοι τις σχέσεις καλής γειτονίας, είναι το εξωφρενικό αίτημα που τέθηκε από τουρκικής πλευράς για περιοδεία του Τούρκου πρωθυπουργού στην ελληνική Θράκη μαζί με τους υπουργούς και τους υπηρεσιακούς παράγοντες που τον συνοδεύουν.

Ούτε λίγο ούτε πολύ ο κ. Νταβούτογλου μας ζήτησε να κάνει και ένα υπουργικό συμβούλιο στη Θράκη! Πρόκειται για μια ιταμή πρόκληση που σκοπό έχει να προσβάλει την Ελλάδα ως κυρίαρχο κράτος και βεβαίως να δώσει μια παράσταση κακώς εννοούμενης πατρωνίας προς τη μουσουλμανική μειονότητα της περιοχής.

Θα πρέπει λοιπόν γενικά να ειπωθεί στον κ. Νταβούτογλου ότι δεν χρειάζεται να δίνει τέτοιες παραστάσεις στη Θράκη. Η Θράκη αποτελεί τμήμα της ελληνικής επικράτειας και κατοικείται από Έλληνες πολίτες. Όσον αφορά δε τη μουσουλμανική μειονότητα της περιοχής, μπορεί στο παρελθόν να είχε παράπονα από την ελληνική πολιτεία, σήμερα όμως απολαμβάνει όλων των δικαιωμάτων της, όσο καμία άλλη μειονότητα στην Ευρώπη! Συγκεκριμένα:

Για τη μειονοτική εκπαίδευση την τελευταία 20ετία και μόνο για το ελληνόφωνο σκέλος της έχει δαπανηθεί το τεράστιο ποσό των 27 εκατομμυρίων ευρώ. Παράλληλα, ενώ από τη Συνθήκη της Λωζάνης η Ελλάδα δεσμεύεται μόνο για τη λειτουργία μειονοτικών δημοτικών σχολείων (πρωτοβάθμια εκπαίδευση), με πρωτοβουλία της ελληνικής πολιτείας λειτουργούν (ήδη από τις δεκαετίες του ’50 και του ’60) επί πλέον δύο μειονοτικά Γυμνάσια-Λύκεια και δύο μειονοτικά ιεροσπουδαστήρια.

Στη Θράκη υπάρχει αναλογικά προς τον πληθυσμό διπλάσιος αριθμός τζαμιών από ό,τι στην Τουρκία!

Οι Έλληνες μουσουλμάνοι πολίτες απολαμβάνουν πλήρως των δικαιωμάτων του «εκλέγειν» και του «εκλέγεσθαι». Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μειονοτικοί βουλευτές να εκλέγονται ανελλειπώς στο ελληνικό κοινοβούλιο και μουσουλμάνοι πολίτες να εκλέγονται σε όλες τις βαθμίδες της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Οι Έλληνες μουσουλμάνοι πολίτες της Θράκης μπορούν να αγοράζουν και να κατέχουν ιδιοκτησίες χωρίς περιορισμούς. Να σημειωθεί μάλιστα ότι κάποιοι φροντίζουν να γίνει καταχραστική εκμετάλλευση αυτού του δικαιώματος, αφού από δεκαετίες είναι γνωστό ότι μουσουλμάνοι στη Θράκη αγοράζουν περιουσίες χριστιανών, συχνά έναντι οποιοδήποτε τιμήματος. Το φαινόμενο αυτό έχει λάβει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια, με τη λειτουργία της τουρκικής τράπεζας Ziraat Bank, η οποία χρηματοδοτεί αφειδώς και με χαμηλά επιτόκια μουσουλμάνους της Θράκης για τέτοιου είδους αγορές.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι τα πολιτικά, θρησκευτικά, μορφωτικά και αστικά δικαιώματα της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης είναι απολύτως σεβαστά στην Ελλάδα. Κάθε λοιπόν ισχυρισμός περί του αντιθέτου είναι τουλάχιστον υποκριτικός και υστερόβουλος. Και η Τουρκία είναι ίσως η τελευταία που μπορεί να μιλήσει για ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα, όταν είναι γνωστό πόσο συστηματικά παραβίασε τα δικαιώματα της αναγνωρισμένης από τη Συνθήκη της Λωζάνης ελληνικής ομογένειας της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου, φτάνοντας τελικά στην πλήρη εξάλειψή της. Θα υπενθυμίσουμε ενδεικτικά τα εξής:

1.     Απαγόρευση άσκησης συγκριμένων επαγγελμάτων (1932) στους Έλληνες μη ανταλλάξιμους υπηκόους που έμειναν στην Τουρκία μετά την ανταλλαγή πληθυσμών.

2.     Φόρος περιουσίας (varlık vergisi) που αφορούσε κυρίως τους μη μουσουλμάνους κατοίκους της Τουρκίας και ειδικά τους χριστιανούς. Μέσω αυτού οι περισσότεροι Έλληνες της Τουρκίας έχασαν μεγάλο μέρος της περιουσίας τους, ενώ όσοι αδυνατούσαν να πληρώσουν οδηγήθηκαν στα τάγματα εργασίας (1942).

3.     Κλείσιμο ελληνικών σχολείων και περιορισμοί στην ομιλία της ελληνικής γλώσσας. Δημεύσεις περιουσιών και απαγόρευση λειτουργίας όλων των ομογενειακών συλλόγων στην Κωνσταντινούπολη.

4.     Διωγμός των Ελληνορθόξων της Κωνσταντινούπολης από στίφη «αγανακτισμένων» Τούρκων το 1955, ο οποίος κατέληξε σε πολυάριθμους φόνους, βιασμούς και προκάλεσε τεράστιες υλικές καταστροφές (Σεπτεμβριανά).

5.     Αθρόες απελάσεις Ελλήνων μειονοτικών μετά το 1964 με μονομερή καταγγελία της ελληνοτουρκικής σύμβασης εγκατάστασης πληθυσμών.

6.     Κατάφωρη παραβίαση του Αρ. 14 της Συνθήκης της Λωζάνης που προέβλεπε αυτονομία των νήσων Ίμβρου και Τενέδου και βίαιος εκτουρκισμός τους με σειρά μέτρων: εφαρμογή προγράμματος εποικισμού, ίδρυση ανοικτών αγροτικών φυλακών, απαλλοτριώσεις περιουσιών έναντι εξευτελιστικών αποζημιώσεων και πολλά άλλα.

7.     Κλείσιμο της Σχολής της Χάλκης στη δεκαετία του ’70.
Αυτά είναι μόνο λίγα από αυτά που πρέπει να θυμόμαστε. Είναι όμως αρκετά ώστε οι Τούρκοι πολιτικοί να έχουν την απαραίτητη συστολή και να μην μας ομιλούν για δήθεν παραβιάσεις μειονοτικών δικαιωμάτων. Ας ασχοληθούν καλύτερα με τα αιτήματα των Κούρδων στην Τουρκία. Στο μεταξύ να μην χρησιμοποιούν τους Έλληνες μουσουλμάνους πολίτες της Ελλάδας για να προωθούν τους πολιτικούς τους στόχους. Και αυτό πρέπει να το σκεφτούν και οι ίδιοι οι μουσουλμάνοι της Θράκης, που δεν πρέπει να δεχτούν να γίνουν υποχείριο μιας ξένης πολιτικής. Αυτό το έμαθαν και το κατάλαβαν πολύ αργά δυστυχώς οι Τουρκοκύπριοι μετά το 1974...

Ο Αναστάσιος Λαυρέντζος έχει γράψει το βιβλίο «Η Θράκη στο μεταίχμιο»


ΠΗΓΗinfognomonpolitics




Οι μητρικές γλώσσες των μουσουλμάνων της Θράκης και η μειονεκτικότητα της μειονοτικής εκπαίδευσης



Οι μητρικές γλώσσες των μουσουλμάνων της Θράκης και η μειονεκτικότητα της μειονοτικής εκπαίδευσης


Νικόλαος Θ. Κόκκας
Εκπαιδευτικός

Στόχος του άρθρου που ακολουθεί είναι να αναλύσει το ρόλο των μητρικών γλωσσών της μειονότητας στη διαμόρφωση της εθνοτικής ταυτότητας των μουσουλμάνων της Θράκης.

    Η πολυγλωσσία στη Θράκη έχει τις ρίζες της στα χρόνια που διαμορφώνονταν τα όρια του σημερινού ελληνικού κράτους και είναι προϊόν της γειτνίασης και των μετακινήσεων διαφόρων εθνοτικών και γλωσσικών ομάδων. Οι υπάρχουσες πληθυσμιακές ομάδες στη Θράκη έχουν διαμορφώσει συγκεκριμένους τρόπους επικοινωνίας μεταξύ τους.  Ανέκαθεν οι ομιλητές της ελληνικής, τουρκικής πομακικής, ρομανέ,  αρμενικής και άλλων γλωσσών είχαν την αίσθηση της κοινότητας. Η συμβίωση  των διαφορετικών ομάδων αντανακλά το πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ των γειτόνων, τόσο στο πλαίσιο των καθημερινών συναλλαγών όσο και στις μεγάλες θρησκευτικές εορτές των διαφορετικών κοινοτήτων.

Οι μητρικές γλώσσες της μουσουλμανικής μειονότητας επηρεάζουν καθοριστικά την πολιτιστική ταυτότητα των μουσουλμάνων Ελλήνων, οι οποίοι απολαμβάνουν στην Ελλάδα μία σειρά από προνόμια και θετικές διακρίσεις.  Αυτό που κάποιοι εκπρόσωποι της αναστοχαστικής μετανεωτερικότητας ονόμασαν «ενιαίο τουρκικό  μόρφωμα» όχι μόνο δεν καταπιέζεται, αλλά στηρίζεται με κάθε μέσο: οικονομικό, πολιτικό, πολιτιστικό. Στηρίζεται, όχι μόνο από το τουρκικό Προξενείο της Κομοτηνής και μυστικά κονδύλια της Τουρκίας, αλλά και από την ίδια την ελληνική πολιτεία που έχει θεσμοθετήσει το σύστημα της τουρκόγλωσσης μειονοτικής εκπαίδευσης για όλους ανεξαιρέτως τους μουσουλμάνους, ανεξάρτητα από τη μητρική τους γλώσσα.

    Η σπουδαιότητα της μητρικής γλώσσας
Η συνύπαρξη των γλωσσικών ομάδων της Θράκης αντανακλάται με έντονο τρόπο στο χώρο της εκπαίδευσης.   Και βέβαια ο σεβασμός της μητρικής γλώσσας αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για οποιαδήποτε εκπαιδευτική πολιτική. Μιλάμε για τη μητρική γλώσσα, μέσα από την οποία εκφράζουμε τον ψυχικό μας κόσμο, τη μητρική γλώσσα που σύμφωνα με τον Πλάτωνα ταυτίζεται με τη σκέψη: «διάνοια μὲν καὶ λόγος ταὐτόν· πλὴν ὁ μὲν ἐντὸς τῆς ψυχῆς πρὸς αὑτὴν διάλογος ἄνευ φωνῆς γιγνόμενος τοῦτ” αὐτὸ ἡμῖν ἐπωνομάσθη, διάνοια»  [σκέψη και λόγος είναι το ίδιο και το αυτό, με την μόνη διαφορά ότι ο εσωτερικός διάλογος που γίνεται με την ψυχή μας, χωρίς φθόγγους, λέγεται, σκέψη]

Σχετικά με τη σπουδαιότητα της μητρικής γλώσσας αξίζει να αναφέρουμε τα λόγια του κορυφαίου Έλληνα καθηγητή Γλωσσολογίας Γεωργίου Μπαμπινιώτη: «Ο αξιακός χαρακτήρας τής γλώσσας καθιστά κάθε γλώσσα ένα ιδιαίτερο πολιτιστικό μέγεθος. Κάθε μητρική γλώσσα, ως διαχρονική έκφραση ενός ολόκληρου λαού, συνιστά αυταξία».

     Ξεκινάμε λοιπόν από αυτή τη βάση: Η μητρική γλώσσα είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Όταν σε κάποιο λαό υποτιμηθεί η μητρική του γλώσσα, υποτιμάται παράλληλα και η ιστορική του ταυτότητα. Όπως έχει επισημάνει ο Ν. Παναγιωτίδης: «Εάν τα μέλη μιας μειονοτικής ομάδας δε διδαχθούν τη μητρική τους γλώσσα, τότε περιορίζεται η διανοητική τους δημιουργικότητα και ναρκοθετείται η γλωσσική τους καλλιέργεια».

Οι μητρικές γλώσσες της μειονότητας στη Θράκη

Ας δούμε, όμως, ποια είναι η σχέση γλώσσας και πολιτιστικής ταυτότητας αναφορικά με τους Έλληνες μουσουλμάνους της Θράκης, οι οποίοι διακρίνονται, ανάλογα με τη μητρική τους γλώσσα σε τρεις ομάδες:
α) στους φυσικούς ομιλητές της ρομανί ή ρομανέ
β) στους φυσικούς ομιλητές της τουρκικής
γ) στους φυσικούς ομιλητές της πομακικής

Ας εξετάσουμε αναλυτικότερα τις ομάδες αυτές.

Οι Ρομά
Οι µουσουλµάνοι Ροµά της Θράκης υπολογίζονται σήμερα ότι είναι 20.000 άτοµα. Η παρουσία των Ρομά στη Θράκη μνημονεύεται από το 1068, πολύ πριν την έλευση των Οθωμανών. Μέχρι πρόσφατα ζούσαν νομαδικά, ενώ τα τελευταία χρόνια οι κατοικίες τους μονιμοποιούνται στις παρυφές των πόλεων. Η τουρκική απογραφή του 1910 προσδιορίζει ότι, στο σύνολο των 4.000 Αθιγγάνων της Θράκης, οι 2.400 από αυτούς ήταν χριστιανοί ορθόδοξοι και μόνο οι 1.600 ήταν μουσουλμάνοι.

Για τη μητρική γλώσσα των Ρομά ο Αντώνης Λιάπης, συντάκτης του «Γλωσσαρίου της Ρομανί» επισημαίνει: «Τα ροµανέ της Θράκης έχουν τις ρίζες τους στα Χίντι και στις άλλες γλώσσες των βορειοδυτικών Ινδιών. Εντάσσονται στα ευρωπαϊκά ρωµανέ ιδιώµατα. …  Η πλειοψηφία των Ροµά της Θράκης έπαψε να χρησιμοποιεί την τσιγγάνικη γλώσσα είτε στη διάρκεια της Οθωµανικής περιόδου, είτε μετά το 1920.  Σήµερα το 80% µιλά τουρκικά, ενώ ένα ποσοστό συρρικνούµενο σταδιακά διατηρεί ακόµη τη ροµανί, στις διαφορετικές διαλεκτικές της ποικιλίες».


Οι τουρκόφωνοι
       Σημαντικό κομμάτι της Θράκης αποτελούν οι τουρκόφωνοι μουσουλμάνοι κάτοικοί της, οι οποίοι δεν αποτελούν ενιαίο σύνολο, αλλά διακρίνονται  στους τουρκόφωνους Αθίγγανους, στους απογόνους Γιουρούκων,  των Κονιάρων, των Ταταρομογγόλων που ήλθαν στη Θράκη κατά τα ύστερα βυζαντινά χρόνια και σε άλλους απογόνους Οθωμανών.

       Μεγάλο μέρος των τουρκόφωνων μουσουλμάνων μετακινήθηκε εδώ από τα βάθη της Ανατολής (Κιργιζία, Περσία, Μογγολία κλπ). Ενδεικτικά αναφέρουμε πως οι Κιρκάσιοι (Τσερκέζοι) είναι λαός που προέρχεται από την περιοχή του Καυκάσου. Εξισλαμίστηκαν μεταξύ του 16ου και 18ου αιώνα από τους Οθωμανούς και συμμετείχαν σε ιερό πόλεμο εναντίον των Ρώσων το 1834-1859. Μετά την ήττα τους μετανάστευσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Περισσότεροι από 2000 Κιρκάσιοι βρίσκονται στη Θράκη το 1922, κυρίως στο Ν. Ροδόπης.

    Ένα μέρος των τουρκόφωνων της Θράκης αυτοαποκαλούνται «Κονιαλήδες» ενώ οι Πομάκοι τους χαρακτηρίζουν «Τσιτάκ».  Ενδιαφέρουσα υποκατηγορία μουσουλμάνων της Ξάνθης είναι οι απόγονοι Αφρικανών από την Αίγυπτο και το Σουδάν που μεταφέρθηκαν κατά το 19ο αιώνα ως δουλοπάροικοι για να καλλιεργούν τις αγροτικές εκτάσεις και να βόσκουν τα ζώα των αγάδων κυρίως γύρω από την περιοχή του μεγάλου παραποτάμιου δάσους του Νέστου (Κοτζά Ορμάν).

Οι Πομάκοι
Το τρίτο μεγάλο τμήμα της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη είναι οι Πομάκοι. Ο όρος «Πομάκοι», που καταγράφεται για πρώτη φορά από το Γάλλο περιηγητή Boué  σε περιοδεία του στα Βαλκάνια το 1839, αρχίζει να χρησιμοποιείται ευρύτερα στις Οθωμανικές πηγές μετά το Ρωσο-Τουρκικό πόλεμο του 1877-78. Πιο πριν, ευρύτερα διαδεδομένος ήταν ο όρος υποτιμητικός Αχριγιάν αναφορικά με τους εξισλαμισμένους κατοίκους της Ροδόπης. 

Για να κατανοήσουμε την ιστορία των Πομάκων της οροσειράς της Ροδόπης πρέπει να επισημάνουμε δύο βασικά σημεία:
1. τον εξισλαμισμό των κατοίκων της Ροδόπης,
2. την ιδιαιτερότητα της γλώσσας των Πομάκων.

Σχετικά με τον εξισλαμισμό των Πομάκων ιδιαίτερα σημαντική είναι η μαρτυρία του Ζακύνθιου μοναχού του δέκατου έκτου αιώνα Παχώμιου Ρουσάνου. Σε μια από τις ομιλίες του ο διακεκριμένος αυτός θεολόγος και λόγιος επισημαίνει πως πολλοί χριστιανοί από χωριά της ορεινής Ξάνθης έγιναν μουσουλμάνοι «διά τα τέλη» [«αυτόμολοι διά τα τέλη προσήλθον τη αθέω θρησκεία»], δηλαδή για να ξεφύγουν από τη δυσβάστακτη φορολογία που επέβαλαν οι Οθωμανικές αρχές στο χριστιανικό πληθυσμό.

     Οι Πομάκοι δέχτηκαν τη μωαμεθανική θρησκεία γύρω στα τέλη του 17ου αιώνα, στα χρόνια του σουλτάνου Μεχμέτ IV και του μεγάλου βεζίρη  Μεχμέτ Κιοπρουλού. Την περίοδο αυτή κατεδαφίστηκαν στην περιοχή 218 εκκλησίες και 336 παρεκκλήσια. 

       Σχετικά με τη γλώσσα των Πομάκων πρέπει να επισημάνουμε ότι οι Πομάκοι μιλούν ένα παλαιοσλαβονικό ιδίωμα που έχει αρκετές ομοιότητες με τις άλλες νοτιοσλαβικές γλώσσες. Η γλώσσα αυτή δεν υπήρχε σε γραπτή μορφή μέχρι το 1995 και εξακολουθεί και σήμερα να μεταδίδεται κυρίως προφορικά.  Στις πρόσφατες εκδόσεις που αφορούν την πομακική γλώσσα γίνεται συνήθως χρήση είτε του ελληνικού είτε του λατινικού αλφαβήτου, με την πρόσθεση ορισμένων συμβόλων για την ορθότερη απόδοση ορισμένων φθόγγων.

               Τα πρώτα βήματα  της καταγραφής της πομακικής έγιναν πριν από πενήντα χρόνια. Ήταν τότε που ο Πέτρος Θεοχαρίδης, δάσκαλος τότε στον Εχίνο, άρχισε να καταγράφει συστηματικά τον παραδοσιακό πολιτισμό των κατοίκων της οροσειράς της Ροδόπης. Το βιβλίο του «Πομάκοι, οι Μουσουλμάνοι της Ροδόπης» εκδόθηκε το 1995. Σχεδόν παράλληλα  κυκλοφόρησαν το Πομακο-Ελληνικό Λεξικό και λίγο μετά η Γραμματική και το Συντακτικό της πομακικής. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Αναπτυξιακού Κέντρου Θράκης (ΠΑΚΕΘΡΑ) να προχωρήσει το 2003 στη διοργάνωση μαθημάτων πομακικής γλώσσας και στην έκδοση σχετικών εγχειριδίων. Ακολούθησαν σημαντικές εκδόσεις παραδοσιακών πομάκικων τραγουδιών με τραγουδιστές όπως ο Αλή Ρόγγο (Γλαύκη), ο Μουσταφά Αχμετσίκ (Σμίνθη), ο Φεράτ Αλή Εφέντη (Άσκυρα), η Εμινέ Μπουρουτζή (Δημάριο) καθώς και η καταγραφή της γλώσσας και των παροιμιών των Πομάκων από το δημοσιογράφο Σεμπαϊδήν Καραχότζα. Έγιναν επίσης νεότερες εκδόσεις λαογραφικού και ιστορικού υλικού από τις εκδόσεις Σπανίδη, το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πομάκων Ξάνθης και τον Πανελλήνιο Σύλλογο Πομάκων, που εκδίδει και την πομακική εφημερίδα «Ζαγάλισα» στην Κομοτηνή.


Εκπαίδευση μειονοτική ή μειονεκτική;
Σήμερα στα μειονοτικά σχολεία της Θράκης υπάρχει θεσμοθετημένη διδασκαλία και προώθηση μόνο της τουρκικής γλώσσας. Τα σχολεία αυτά λειτουργούν ρατσιστικά σε βάρος των μουσουλμάνων Ελλήνων μαθητών, εφόσον δεν παρέχεται προς αυτούς η ίδια εκπαίδευση που προσφέρεται προς τους υπόλοιπους πολίτες αυτής της χώρας.
Αποδεικνύονται στην πράξη ότι είναι σχολεία μειονεκτικά, σχολεία ημιμάθειας. Μέσα από τη μειονοτική εκπαίδευση, οι μουσουλμάνοι Έλληνες μαθητές γκετοποιούνται σε σχέση με την ευρύτερη κοινωνία. Επιπλέον, η δίγλωσση εκπαίδευση που παρέχεται στα πρωτοβάθμια μειονοτικά σχολεία δυσχεραίνει την απόδοση των μαθητών στη δευτεροβάθμια και την τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Οι εκπρόσωποι του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων στις εκπαιδευτικές παρεμβάσεις τους στο χώρο της μειονεκτικής εκπαίδευσης  έδειξαν σεβασμό μόνο απέναντι στην τουρκική ταυτότητα, επιδεικνύοντας παράλληλα παγερή αδιαφορία απέναντι στη γλωσσική και πολιτιστική κληρονομιά των Ρομά και των Πομάκων. Διαχειρίστηκαν περίπου 27 εκατομμύρια ευρώ από το 1997 μέχρι σήμερα για να παράξουν ένα μέτριο έργο. Με τα ίδια χρήματα θα μπορούσε να είχε ενισχυθεί η ισότιμη συμμετοχή των μουσουλμάνων Ελλήνων της Θράκης στο δημόσιο σχολείο, σε ένα ενιαίο σχολείο εμπλουτισμένο με τις ιδιαιτερότητες των γλωσσικών και πολιτισμικών ομάδων. Αντίθετα ενίσχυσαν οικονομικά και πολιτικά τη θέση ενός παρηκμασμένου σκοταδιστικού θεσμού, του θεσμού της μειονεκτικής εκπαίδευσης.

Παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει στο χώρο της διαπολιτισμικής αγωγής τα τελευταία χρόνια, σημαντικά προβλήματα όπως η σχολική διαρροή και οι μαθησιακές δυσκολίες των μουσουλμάνων μαθητών της Θράκης παραμένουν έντονα.  Οι μαθησιακές δυσκολίες συχνά οφείλονται στη μη διδασκαλία της μητρικής γλώσσας ή στο ελλειματικό  περιεχόμενο της μειονοτικής εκπαίδευσης τόσο στο επίπεδο της γλωσσικής επικοινωνίας (ελλιπής χρήση της ελληνικής)  όσο και  στο επίπεδο των μαθημάτων που έχουν διδαχθεί στην τουρκική στα μειονοτικά πρωτοβάθμια σχολεία.


Σχολεία δημόσια ή ιδιωτικά;
Το καθεστώς λειτουργίας των μειονοτικών σχολείων της Θράκης παραμένει σε πολλά σημεία ασαφές. Είναι ουσιαστικά κρατικοδίαιτα ενώ το νομοθετικό τους πλαίσιο προβλέπει καταβολή διδάκτρων από τους γονείς.

Θα αναφερθούμε ενδεικτικά στο Μειονοτικό Γυμνάσιο-Λύκειο Ξάνθης «Μουζαφέρ Σαλίχογλου», το οποίο λειτουργεί από το 1965 με καθεστώς ιδιωτικού σχολείου,  αλλά χρηματοδοτείται από το ελληνικό κράτος. Βάσει της νομοθεσίας, οι γονείς που εγγράφουν τα παιδιά τους σε αυτό πληρώνουν δίδακτρα και λογικό θα ήταν η μεταφορά των μαθητών να καλύπτεται από τους γονείς. Όμως οι Έλληνες φορολογούμενοι πληρώνουν το αστρονομικό ποσό των 400.000 ευρώ το χρόνο για να μεταφέρονται μειονοτικοί μαθητές από τα πομακοχώρια στην Ξάνθη, προκειμένου να μάθουν καλύτερα τουρκικά. Και αυτό γίνεται ενώ τα παιδιά θα μπορούσαν να παρακολουθούν τα δημόσια γυμνάσια της Γλαύκης, της Σμίνθης και του Εχίνου.

Πρόκειται για μια κραυγαλέα διασπατάληση δημοσίου χρήματος σε περιόδους οικονομικής δυσπραγίας.  Εάν είναι δικαιολογημένη αυτή η διασπατάληση, θα έπρεπε το Υπουργείο Παιδείας να χρηματοδοτεί όλα τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Σχετικές καταγγελίες έχουν γίνει δημόσια στη Βουλή των Ελλήνων, αλλά δεν έχουν δοθεί ακόμα απαντήσεις.

Διγλωσσία-Τριγλωσσία και μαθησιακές δυσκολίες
Οι μαθητές που έχουν επάρκεια στη χρήση της μητρικής τους γλώσσας μπορούν να μεταφέρουν αυτή την επάρκεια στην εκμάθηση και μιας δεύτερης γλώσσας. Η διγλωσσία από μόνη της δεν θα αποτελούσε πρόβλημα, εάν εφαρμόζονταν προγράμματα διπλής κατεύθυνσης, τα οποία αναπτύσσουν εξίσου επαρκώς την ικανότητα στο γραπτό λόγο σε δύο γλώσσες.

Έχει τονιστεί πως εάν μία μειονοτική γλώσσα και κουλτούρα αποκλειστεί από τη μαθησιακή διαδικασία θα περιοριστούν και οι ακαδημαϊκές ικανότητες των χρηστών τους.  Είναι αυτό ακριβώς που συμβαίνει στην περίπτωση των Ρομά και των Πομάκων της Θράκης. Αντίθετα, όταν το σχολείο ενσωματώνει, ενθαρρύνει και δίνει αξία στη μητρική γλώσσα, αυξάνονται οι πιθανότητες οι μαθητές να έχουν περισσότερα κίνητρα για προσέγγιση τόσο της πλειονοτικής γλώσσας όσο και των υπόλοιπων σχολικών δεξιοτήτων.

Ένα δίγλωσσο παιδί μπορεί να παρουσιάσει προβλήματα εκμάθησης όταν χαρακτηρίζεται από ημιγλωσσία, δηλαδή όταν καμία από τις γλώσσες που διδάσκεται δεν έχουν κατακτηθεί σωστά με την είσοδο του παιδιού στο σχολείο. Ως ημίγλωσσοι ή διπλά ημίγλωσσοι θεωρούνται οι μαθητές που παρουσιάζουν ποσοτικές και ποιοτικές ελλείψεις και στις δύο γλώσσες.

Όμως στην περίπτωση των τρίγλωσσων μουσουλμάνων μαθητών (Πομάκων, Ρομά) οι εκπαιδευτικές και ψυχολογικές συνέπειες από τον αποκλεισμό των μητρικών γλωσσών από τη διδασκαλία δημιουργούν ένα αίσθημα κατωτερότητας όπου «η αποποίηση της μητρικής γλώσσας ενισχύει την υποτίμηση της πολιτιστικής ταυτότητας και τανάπαλιν η υποτίμηση της πολιτιστικής ταυτότητας ενισχύει και προσαυξάνει την επιθυμία για αποποίηση της γλώσσας" (Ν.Παναγιωτίδης). 

Σε πολλές χώρες υπάρχουν δίγλωσσα σχολεία, στα οποία διδάσκονται η μητρική γλώσσα των παιδιών και η επίσημη γλώσσα της χώρας. Όμως στην περίπτωση των Πομάκων και των Ρομά της ελληνικής Θράκης έχουμε τη μοναδική περίπτωση στη διεθνή βιβλιογραφία πληθυσμών που λαμβάνουν εκπαίδευση σε δύο γλώσσες από τις οποίες καμία δεν είναι η μητρική τους. Πρόκειται για τον απόλυτο παραλογισμό. Ο παραλογισμός αυτός μεγαλώνει ακόμα περισσότερο όταν οι πληθυσμοί αυτοί εξαναγκάζονται, μέσα από διαδικασίες χειραγώγησης, εκφοβισμού αλλά και χρηματισμού, να στρέφονται ενάντια στη μητρική τους γλώσσα. Θα ήμασταν βέβαια άδικοι αν γενικεύαμε, διότι υπάρχουν πολλοί Πομάκοι και Ρομά, οι οποίοι ούτε χρηματίζονται, ούτε εκφοβίζονται, ούτε χειραγωγούνται, αλλά διεκδικούν καθημερινά το δικαίωμα στο αυτονόητο: το δικαίωμα να χρησιμοποιούν τη μητρική τους γλώσσα.

Η κληρονομιά της μητρικής γλώσσας
Η μητρική γλώσσα του κάθε ανθρώπου αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής του κληρονομιάς. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο για την ελληνική γλώσσα.  

Είναι βαριά κληρονομιά, ευθύνη και τιμή να είσαι Έλληνας και να κουβαλάς στους  ώμους σου τη γλώσσα, την ιστορία και τον πολιτισμό του ελληνικού έθνους. Και είναι μέγιστη τιμή, κληρονομιά, ευθύνη και πρόκληση για όλους τους Έλληνες της Θράκης, χριστιανούς και μουσουλμάνους, να καλούμαστε να συνεχίσουμε  αυτή την ιστορία και να φανούμε αντάξιοι των προγόνων μας.

Ν. Θ. Κόκκας


* Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αγώνας» στις 5/12/2014