Μαθαίνω πομάκικα – ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΤΑΡΤΟ
Από το βιβλίο: UCHEM SO POMATSKO: ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΟΜΑΚΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, τόμος Α’ – Ξάνθη 2004, Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης.
ΚΕΙΜΕΝΟ
Faf dumá
Ímame annó gulâmo stáro kóshto. Náshana kóshta íma dva kátove. Na zemôno ímame tri hadayé: na annóno hadayó klávame tütûne i kumpíre, na drúgono klávame darvá za zimóse i üchünjûno ye ímame za da nízhame lâttse tütûne. Na górnenek káta ímame chétri hadayé. Na annóno hadayó spöt máyka i bubáyko. Na drúgono hadayó spíme ya i búla. Na varílnitsóno her gün máyka varí. Akchámlayn so zbírame vrítsi itám i yedéme. Drugána hadayá ye za mesefíre. Advón ímame annó kámatno gradíno pólno tsvetyé i góramye. Na kráy gradínono íma annó kalíbo. Itám zagrádame magáreno. Ya dragóvom yátse kóshtono i íshtom her gün da ígrom itám sas arkadáshene. Kadé she da ye da ídom náshono kóshto ne zabarávem.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Στο σπιτικό μας
Έχουμε ένα μεγάλο παλιό σπίτι. Το σπίτι μας έχει δύο ορόφους. Στο ισόγειο έχουμε τρία δωμάτια. Στο ένα δωμάτιο βάζουμε καπνό και πατάτες, στο άλλο βάζουμε ξύλα για το χειμώνα και το άλλο το έχουμε για να βελονιάζουμε καπνό κατά το καλοκαίρι. Στον επάνω όροφο έχουμε τέσσερα δωμάτια. Στο ένα δωμάτιο κοιμούνται η μητέρα και ο πατέρας. Στο άλλο δωμάτιο κοιμόμαστε εγώ και η μεγάλη μου αδελφή. Στην κουζίνα κάθε μέρα η μητέρα μαγειρεύει. Το βράδυ μαζευόμαστε όλοι εκεί και τρώμε. Το άλλο δωμάτιο είναι για τους επισκέπτες. Έξω έχουμε μία όμορφη αυλή γεμάτη με λουλούδια και δέντρα. Στην άκρη της αυλής υπάρχει μία καλύβα. Εκεί βάζουμε το γάιδαρο. Εγώ αγαπώ πολύ το σπίτι μου και θέλω κάθε μέρα να παίζω εκεί με τους φίλους μου. Όπου και να πάω το σπίτι μας δεν το ξεχνάω.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ΝΕΕΣ ΛΕΞΕΙΣ - Nóvï réchkï
dumá = σπίτι, σπιτικό
kóshta = σπίτι (κτήριο)
gulâmo = μεγάλο
stáro = γέρικο
kat = πάτωμα, όροφος
zemâ = ισόγειο
hadayá = δωμάτιο
klávom = βάζω, τοποθετώ
tütûn = καπνός
kumpír, patéta = πατάτα
drúgo = άλλο
darvó, dórvo = ξύλο
dórveno = ξύλινο
üchünjû = τρίτο
nízhom = βελονιάζω
lâto = καλοκαίρι
lâttse = κατά το καλοκαίρι
górne (επίθ.) = o επάνω
górne (ουσ.) = δοχείο
spöm = κοιμάμαι
búla = μεγάλη αδελφή
varílnitsa = κουζίνα
várem = μαγειρεύω
zbírom so = μαζεύoμαι, συγκεντρώνομαι
vrítsi = όλοι
itám = εκεί
yedéme = τρώμε (ρ. yam τρώω)
mesefír = καλεσμένος, επισκέπτης
advón = έξω
pólno = γεμάτο
tsvät = λουλούδι, άνθος
góram = δέντρο
kalíbo,kolíba = καλύβα
zagrádom = περιφράσσω, φυλακίζω
arkadásh(in) = φίλος
she, sha = θα
ídom = έρχομαι, πάω
zabarávem = ξεχνώ
zímom = παίρνω
kupóvom = αγοράζω
katrí, katrá, katró? = ποιος , ποια, ποιο;
blízno = κοντινό
furún = φούρνος
na désne = στα δεξιά
na lâvo = στα αριστερά
na práve = ίσια μπροστά
kahvenâ = καφενείο
mechít = σχολείο
ne zaftása = δεν πρόλαβα ρ. zaftásavom = προλαβαίνω
néma zaráre = δεν πειράζει, δεν υπάρχει ζημιά
ΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΣΗ
Náshana kóshta íma dva kátove.
Na górnenek káta ímame chétri hadayé.
Na varílnitsóno her gün máyka varí.
Akchámlayn so zbírame vrítsi itám i yedéme.
Drugána hadayá ye za mesefíre.
Advón ímame annó kámatno gradíno pólno tsvetyé i góramye.
Ya dragóvom yátse kóshtono.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ
1. bir / ennó
2. ikí / dve
3. üch / tri
4. dört / chétri
5. besh
6. altî
7. yedí
8. sekís
9. dokús
10. on
11. on-bir
12. on-ikí
13. on-üch
14. on-dört
15. on-besh
16. on-altî
17. on-yedí
18. on-sekís
19. on-dokús
20. yirmí
Το ρήμα zímom (παίρνω)
Ya zímom
Tï zímash
Tóy zíma
Tya zíma
To zíma
Nîye zímame
Vîye zímate
Tíye zímot
Το ρήμα kupóvom (αγοράζω)
Ya kupóvom
Tï kupóvash
Tóy kupóva
Tya kupóva
To kupóva
Nîye kupóvame
Vîye kupóvate
Tíye kupóvot
Το ρήμα vórvem (περπατώ)
Ya vórvem
Tï varvísh
Tóy varví
Tya varví
To varví
Nîye varvíme
Vîye varvíte
Tíye varvôt
ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Ποιος; Ποια; Ποιο; (για πρόσωπα και πράγματα)
ΑΡΣΕΝΙΚΑ: Katrí chülâk? = Ποιος άνδρας; / Katrí chülâkove? = Ποιοι άνδρες;
ΘΗΛΥΚΑ: Katrá zhaná? = Ποια γυναίκα; / Katrî zhónï? = Ποιες γυναίκες;
ΟΥΔΕΤΕΡΑ: Katró déte? = Ποιο παιδί; / Katrî déti? = Ποια παιδιά;
παραδείγματα:
Katrí ti dáde da yedésh? = Ποιος εου έδωσε να φας;
Katrá ti víka da sedísh? = Ποια σου είπε να καθίσεις;
Katrî momínkï dragóvash? = Ποια κοριτσάκια αγαπάς;
Τι είδους; (για ποιότητα προσώπων και πραγμάτων και προέλευση)
ΑΡΣΕΝΙΚΑ: Kakvóf ye tóy? = Τι είδους είναι αυτός; / Kakví so? = Τι είδους είναι αυτοί;
ΘΗΛΥΚΑ: Kakvá ye tya ? = Τι είδους είναι αυτή; / Kakvî so? = Τι είδους είναι αυτές;
ΟΥΔΕΤΕΡΑ: Kakvó ye to? = Τι είδους είναι αυτό; / Kakvî so?= Τι είδους είναι αυτό;
παραδείγματα:
Kakvóf ye izí? (Τι είναι αυτός;) – Tóy ye Arápin (Αυτός είναι Άραβας)
Kakvá ye isáy? (Τι είναι αυτή;) – Tya ye Italiánka (Αυτή είναι Ιταλίδα)
Kakvó ye izí? (Τι είναι αυτό;) – To ye chervéno (Αυτό είναι κόκκινο)
ΕΛΛΗΝΟ-ΠΟΜΑΚΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ
Μιλήστε Πομάκικα! - Dúmite Pomátsko!
- Kadé sedísh? = Πού κάθεσαι; / Πού μένεις;
- Faf blíznono sélo = Στο κοντινό χωριό.
- Znosh li da igrósh távli? = Ξέρεις να παίζεις τάβλι;
- Ne znom = Δεν ξέρω.
- Kadé ye furúnot ? = Πού είναι ο φούρνος;
- Kak ta varvísh na désne = Όπως πηγαίνεις στα δεξιά.
- Kadé ye kahvenâta ? = Πού είναι το καφενείο;
- Kak taïï varvísh na lâvo = Όπως πηγαίνεις στα αριστερά.
- Kadé ye mechítet ? = Πού είναι το σχολείο;
- Itúka na práve = Ευθεία μπροστά.
- Kólko sahát ya daléche köprûena?= Πόση ώρα μακριά είναι η γέφυρα;
- Ikí sahát= Δύο ώρες.
- Ne zaftása púlmoto= Δεν πρόλαβα το πούλμαν.
- Néma zaráre! = Δεν πειράζει!
- Kaná upáti? = Τι έπαθες;
- Zagubí so!= Χάθηκα!
Από το βιβλίο: UCHEM SO POMATSKO: ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΟΜΑΚΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, τόμος Α’ – Ξάνθη 2004, Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης. Στο βιβλίο περιλαμβάνονται συνολικά 25 μαθήματα μαζί με ασκήσεις για την εκμάθηση της γλώσσας των Πομάκων της ορεινής Ξάνθης.
Το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης, που εξέδωσε το βιβλίο αυτό, βρίσκεται στην Ξάνθη: Μπότσαρη 20 - ΤΘ 102- 67100, τηλ. 25410-73808, Ηλεκτρονική διεύθυνση:vaival@duth.civil.gr.
Από το βιβλίο: UCHEM SO POMATSKO: ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΟΜΑΚΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, τόμος Α’ – Ξάνθη 2004, Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης.
ΟΠΤΙΚΟ-ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Δείτε πρώτο το μάθημα σε βίντεο
και μετά διαβάστε τη μετάφραση, το λεξιλόγιο και τη γραμματική
ΚΕΙΜΕΝΟ
Faf dumá
Ímame annó gulâmo stáro kóshto. Náshana kóshta íma dva kátove. Na zemôno ímame tri hadayé: na annóno hadayó klávame tütûne i kumpíre, na drúgono klávame darvá za zimóse i üchünjûno ye ímame za da nízhame lâttse tütûne. Na górnenek káta ímame chétri hadayé. Na annóno hadayó spöt máyka i bubáyko. Na drúgono hadayó spíme ya i búla. Na varílnitsóno her gün máyka varí. Akchámlayn so zbírame vrítsi itám i yedéme. Drugána hadayá ye za mesefíre. Advón ímame annó kámatno gradíno pólno tsvetyé i góramye. Na kráy gradínono íma annó kalíbo. Itám zagrádame magáreno. Ya dragóvom yátse kóshtono i íshtom her gün da ígrom itám sas arkadáshene. Kadé she da ye da ídom náshono kóshto ne zabarávem.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Στο σπιτικό μας
Έχουμε ένα μεγάλο παλιό σπίτι. Το σπίτι μας έχει δύο ορόφους. Στο ισόγειο έχουμε τρία δωμάτια. Στο ένα δωμάτιο βάζουμε καπνό και πατάτες, στο άλλο βάζουμε ξύλα για το χειμώνα και το άλλο το έχουμε για να βελονιάζουμε καπνό κατά το καλοκαίρι. Στον επάνω όροφο έχουμε τέσσερα δωμάτια. Στο ένα δωμάτιο κοιμούνται η μητέρα και ο πατέρας. Στο άλλο δωμάτιο κοιμόμαστε εγώ και η μεγάλη μου αδελφή. Στην κουζίνα κάθε μέρα η μητέρα μαγειρεύει. Το βράδυ μαζευόμαστε όλοι εκεί και τρώμε. Το άλλο δωμάτιο είναι για τους επισκέπτες. Έξω έχουμε μία όμορφη αυλή γεμάτη με λουλούδια και δέντρα. Στην άκρη της αυλής υπάρχει μία καλύβα. Εκεί βάζουμε το γάιδαρο. Εγώ αγαπώ πολύ το σπίτι μου και θέλω κάθε μέρα να παίζω εκεί με τους φίλους μου. Όπου και να πάω το σπίτι μας δεν το ξεχνάω.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ΝΕΕΣ ΛΕΞΕΙΣ - Nóvï réchkï
dumá = σπίτι, σπιτικό
kóshta = σπίτι (κτήριο)
gulâmo = μεγάλο
stáro = γέρικο
kat = πάτωμα, όροφος
zemâ = ισόγειο
hadayá = δωμάτιο
klávom = βάζω, τοποθετώ
tütûn = καπνός
kumpír, patéta = πατάτα
drúgo = άλλο
darvó, dórvo = ξύλο
dórveno = ξύλινο
üchünjû = τρίτο
nízhom = βελονιάζω
lâto = καλοκαίρι
lâttse = κατά το καλοκαίρι
górne (επίθ.) = o επάνω
górne (ουσ.) = δοχείο
spöm = κοιμάμαι
búla = μεγάλη αδελφή
varílnitsa = κουζίνα
várem = μαγειρεύω
zbírom so = μαζεύoμαι, συγκεντρώνομαι
vrítsi = όλοι
itám = εκεί
yedéme = τρώμε (ρ. yam τρώω)
mesefír = καλεσμένος, επισκέπτης
advón = έξω
pólno = γεμάτο
tsvät = λουλούδι, άνθος
góram = δέντρο
kalíbo,kolíba = καλύβα
zagrádom = περιφράσσω, φυλακίζω
arkadásh(in) = φίλος
she, sha = θα
ídom = έρχομαι, πάω
zabarávem = ξεχνώ
zímom = παίρνω
kupóvom = αγοράζω
katrí, katrá, katró? = ποιος , ποια, ποιο;
blízno = κοντινό
furún = φούρνος
na désne = στα δεξιά
na lâvo = στα αριστερά
na práve = ίσια μπροστά
kahvenâ = καφενείο
mechít = σχολείο
ne zaftása = δεν πρόλαβα ρ. zaftásavom = προλαβαίνω
néma zaráre = δεν πειράζει, δεν υπάρχει ζημιά
ΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΣΗ
Náshana kóshta íma dva kátove.
Na górnenek káta ímame chétri hadayé.
Na varílnitsóno her gün máyka varí.
Akchámlayn so zbírame vrítsi itám i yedéme.
Drugána hadayá ye za mesefíre.
Advón ímame annó kámatno gradíno pólno tsvetyé i góramye.
Ya dragóvom yátse kóshtono.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ
1. bir / ennó
2. ikí / dve
3. üch / tri
4. dört / chétri
5. besh
6. altî
7. yedí
8. sekís
9. dokús
10. on
11. on-bir
12. on-ikí
13. on-üch
14. on-dört
15. on-besh
16. on-altî
17. on-yedí
18. on-sekís
19. on-dokús
20. yirmí
Το ρήμα zímom (παίρνω)
Ya zímom
Tï zímash
Tóy zíma
Tya zíma
To zíma
Nîye zímame
Vîye zímate
Tíye zímot
Το ρήμα kupóvom (αγοράζω)
Ya kupóvom
Tï kupóvash
Tóy kupóva
Tya kupóva
To kupóva
Nîye kupóvame
Vîye kupóvate
Tíye kupóvot
Το ρήμα vórvem (περπατώ)
Ya vórvem
Tï varvísh
Tóy varví
Tya varví
To varví
Nîye varvíme
Vîye varvíte
Tíye varvôt
ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Ποιος; Ποια; Ποιο; (για πρόσωπα και πράγματα)
ΑΡΣΕΝΙΚΑ: Katrí chülâk? = Ποιος άνδρας; / Katrí chülâkove? = Ποιοι άνδρες;
ΘΗΛΥΚΑ: Katrá zhaná? = Ποια γυναίκα; / Katrî zhónï? = Ποιες γυναίκες;
ΟΥΔΕΤΕΡΑ: Katró déte? = Ποιο παιδί; / Katrî déti? = Ποια παιδιά;
παραδείγματα:
Katrí ti dáde da yedésh? = Ποιος εου έδωσε να φας;
Katrá ti víka da sedísh? = Ποια σου είπε να καθίσεις;
Katrî momínkï dragóvash? = Ποια κοριτσάκια αγαπάς;
Τι είδους; (για ποιότητα προσώπων και πραγμάτων και προέλευση)
ΑΡΣΕΝΙΚΑ: Kakvóf ye tóy? = Τι είδους είναι αυτός; / Kakví so? = Τι είδους είναι αυτοί;
ΘΗΛΥΚΑ: Kakvá ye tya ? = Τι είδους είναι αυτή; / Kakvî so? = Τι είδους είναι αυτές;
ΟΥΔΕΤΕΡΑ: Kakvó ye to? = Τι είδους είναι αυτό; / Kakvî so?= Τι είδους είναι αυτό;
παραδείγματα:
Kakvóf ye izí? (Τι είναι αυτός;) – Tóy ye Arápin (Αυτός είναι Άραβας)
Kakvá ye isáy? (Τι είναι αυτή;) – Tya ye Italiánka (Αυτή είναι Ιταλίδα)
Kakvó ye izí? (Τι είναι αυτό;) – To ye chervéno (Αυτό είναι κόκκινο)
ΕΛΛΗΝΟ-ΠΟΜΑΚΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ
Μιλήστε Πομάκικα! - Dúmite Pomátsko!
- Kadé sedísh? = Πού κάθεσαι; / Πού μένεις;
- Faf blíznono sélo = Στο κοντινό χωριό.
- Znosh li da igrósh távli? = Ξέρεις να παίζεις τάβλι;
- Ne znom = Δεν ξέρω.
- Kadé ye furúnot ? = Πού είναι ο φούρνος;
- Kak ta varvísh na désne = Όπως πηγαίνεις στα δεξιά.
- Kadé ye kahvenâta ? = Πού είναι το καφενείο;
- Kak taïï varvísh na lâvo = Όπως πηγαίνεις στα αριστερά.
- Kadé ye mechítet ? = Πού είναι το σχολείο;
- Itúka na práve = Ευθεία μπροστά.
- Kólko sahát ya daléche köprûena?= Πόση ώρα μακριά είναι η γέφυρα;
- Ikí sahát= Δύο ώρες.
- Ne zaftása púlmoto= Δεν πρόλαβα το πούλμαν.
- Néma zaráre! = Δεν πειράζει!
- Kaná upáti? = Τι έπαθες;
- Zagubí so!= Χάθηκα!
Από το βιβλίο: UCHEM SO POMATSKO: ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΟΜΑΚΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, τόμος Α’ – Ξάνθη 2004, Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης. Στο βιβλίο περιλαμβάνονται συνολικά 25 μαθήματα μαζί με ασκήσεις για την εκμάθηση της γλώσσας των Πομάκων της ορεινής Ξάνθης.
Το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης, που εξέδωσε το βιβλίο αυτό, βρίσκεται στην Ξάνθη: Μπότσαρη 20 - ΤΘ 102- 67100, τηλ. 25410-73808, Ηλεκτρονική διεύθυνση:vaival@duth.civil.gr.
