Τρίτη 17 Δεκεμβρίου 2013

Hráni dúshe da si slúshe - Επιλογή πομακικών παροιμιών

 Από το βιβλίο του Νικολάου Θ. Κόκκα
«Uchem so Pomátsko – Μαθήματα Πομακικής Γλώσσας»  τεύχος  Β’,
Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης
 2004

Hráni dúshe da si slúshe
Τάιζε την ψυχή για να σε ακούει

As edín kámen duvár ne stánava
Με μια πέτρα ντουβάρι δε γίνεται
(Ένας κούκος δε φέρνει την άνοιξη)

As zóre güzelík ne stánava
Με το ζόρι ομορφιά δε γίνεται
(Με το ζόρι παντρειά δε γίνεται)

Barzhátana kúchka slâpa gi ráda
Η βιαστική σκύλα τυφλά παιδιά γεννάει
(Όποιος βιάζεται σκοντάφτει)

Búgün da íma i za útre Alláh kerím
Σήμερα να έχουμε και για αύριο έχει ο Θεός

Chúzdono magáre na sredé pot rastaváre
O ξένος γάιδαρος στη μέση του δρόμου σε ξεφορτώνει (ο ξένος σε εγκαταλείπει εύκολα)

Dávat li ti? Zímai! Fíret li ti? Bâgay!
Άμα σου δίνουν παίρνε, άμα σε διώχνουν φύγε

Déno se upári sas prâsnono tóy dúye i mlâkono
Αυτός που κάηκε με το γάλα, φυσάει και το γιαούρτι

Deréte na nadzát ne dóyde si.
Το ποτάμι πίσω δεν γυρνάει

Déto íshte, nahóde
Όποιος θέλει, βρίσκει

Déto ofchínka sa deli ot bulúkan fse ye yedé valkán
Το πρόβατο που φεύγει από το κοπάδι το τρώει ο λύκος

Dur na yáhnish magáreno namóy tranká nogîte
Πριν ανεβείς στο γαϊδούρι μην κουνάς τα πόδια σου

Dve karpúzi pad ennó mísnitsa ne sedôt
Δυο καρπούζια σε μια μασχάλη δεν κάθονται

Ennó mu svádba,drúgo mu brádva
Στον ένα γάμο, στον άλλο τσεκούρι
 (άλλος πάει για καλό και άλλος για κακό)

Harísanomune kóne so na glôdat zabîne
Tου χαρισμένου αλόγου τα δόντια δεν πρέπει να κοιτιούνται (Του χάριζαν γάιδαρο κι αυτός τον κοίταζε στα δόντια)

I chórve da kapé da si ye ot sélono
Και το σκουλήκι να σου στάζει να σου είναι από το χωριό (Παπούτσι από τον τόπο σου κι ας είναι και μπαλωμένο)

Korf as korf ne umívaso, as vóda umíva so
To αίμα με αίμα δεν ξεπλένεται, με νερό ξεπλένεται
(όχι βία στη βία)

Kugána vídish mlógo cheréshi namóy zimá gulâmo sepéte óti she ostánesh pres hüch cheréshi.
Όταν δεις πολλά κεράσια μην παίρνεις μεγάλο καλάθι γιατί θα μείνεις χωρίς κεράσια

Kugáno néma kóteno rípkot múshkine
Όταν λείπει ο γάτος χορεύουν τα ποντίκια


Kugáno záyko prevalí barchínono, púka yi kólkoto íshtesh
Όταν ο λαγός περάσει το βουνό, όσο θέλεις πυροβόλα –
(Όταν αργήσεις να αναλάβεις δράση δεν καταφέρνεις τίποτα)

Léto sas ennó kîtka ne dóyde si.
Με ένα λουλούδι δεν έρχεται το καλοκαίρι

Mechkáta ye víkala: Yerása sa zagáve dúmata sa ne zabaráve
Η αρκούδα είπε: Η πληγή γιατρεύεται αλλά η κουβέντα δεν ξεχνιέται.

Múleno si rasté pot samárene
Το μουλάρι μεγαλώνει κάτω από το σαμάρι
(Ο έμπειρος άνθρωπος ξέρει πολλά)

Mίchko, míchko alá si íma síchko
Μικρός, μικρός αλλά τα έχει όλα

Na chûzda górba yus sópa so mífko
Σε ξένη ράχη εκατό ξυλιές είναι λίγο
 (ενώ στη δική μας πονάνε: δεν κατανοούμε τον πόνο του άλλου)

Ne móy so smâ komshûyene she ti dóyde na glavóto
Μη γελάς στο γείτονα γιατί θα σου έρθει στο κεφάλι

Pri kráy réka néma da spish

Kοντά στην άκρη του ποταμού να μην κοιμάσαι