Θέλουμε
να συγχαρούμε την πομάκικη εφημερίδα «Ζαγάλισα» για την πρωτοβουλία της να
δημοσιεύσει ένα συνοπτικό Ελληνο-πομακικό Λεξικό. Το Λεξικό μπορείτε να το
δείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://zagalisa.gr/content/ellino-pomakiko-leksiko-line
Δεν πρόκειται βέβαια για την πρώτη
λεξικογραφική απόπειρα καταγραφής της πομακικής καθώς κυκλοφορούν ήδη σε έντυπη
μορφή τα ακόλουθα λεξικά:
Το
Λεξικό του Πέτρου Θεοχαρίδη
Το
Λεξικό του ΠΑΚΕΘΡΑ
Η
ιδιαίτερη αξία του Λεξικού της πομάκικης εφημερίδας ΖΑΓΑΛΙΣΑ έγκειται στο
γεγονός ότι παρουσιάζει παραλλαγές των διαλέκτων της πομακικής γλώσσας από τέσσερις
διαφορετικές περιοχές:
1.
την Ξάνθη
2.
τον Εχίνο
3.
την περιοχή Μύκης
4.
την περιοχή Κομοτηνής
Αναδημοσιεύουμε
παρακάτω την αξιόλογη συνεισφορά της πομάκικης εφημερίδας:
Ελληνο-Πομακικό Λεξικό
on line
Τα
online λεξικά της Ζαγάλισα καταγράφουν για πρώτη φορά την πομακική
γλώσσα μέσα από τα χωριά του νομού Ροδόπης.
Το
λεξικό θα εμπλουτίζεται σιγά σιγά με πομακικές λέξεις και από τους τρεις νομούς
της ελληνικής Θράκης.
Επίσης,
σε μεταγενέστερη φάση φιλοδοξούμε να καταγράψουμε όχι μόνο το βασικό λεξιλόγιο
της πομακικής γλώσσας αλλά και τις τοπικές ιδιομορφίες, όπως αυτές
παρουσιάζονται από χωριό σε χωριό.
Συντομογραφίες: Ξάνθη (Ξ), Εχίνος (Εχ), περιοχή Μύκης (Μύ),
Ροδόπη (Ρ)
Α
Αγαπάω = γκάλεμ (Ρ)
Αγγούρι = κράσταβίτσα (Ρ)
Αγελάδα = κράβα (Ρ)
Αγκάθι = πίσκαλ (Ρ), (Ξ)
Αγκαλιά = ράντβανιε (Ξ)
Αγκώνας = λαχτ (Ρ)
Αγοράζω = κουπόβαμ (Ρ), (Ξ)
Αγόρι = μόμτσε (Ρ), κόπελε (Ξ)
Άγρια φράουλα
= πλάμενίτσα (Ξ)
Αγριόκεδρος = φόϊνα (Junipperus Communis) (Ρ)
Αγριογούρουνο = μπαΐρτσσκου σφίνε (Ρ), ντίβου σφίνε
(Ξ)
Άγριος = στράσσνου (Ρ) / ντίβου/α/ου (Ρ)
Αγριοτριανταφυλλιά = σσίπκα (Ξ)
Άδειος = πράζαν (Ξ) / πράζνο (Ξ), (Ρ)
Αδελφή = μπούλα (Ρ), σέστρα (Ρ), (Ξ)
Αδελφός = μπρατ (Ρ), (Ξ)
Αδύνατος = μόρσσεβου (Ρ)
Αέρας = βέτερ (Ρ), (Ξ)
Αετός = ζεϊτσέρ (Ξ)
Αθίγγανος = γιακούπτιν (Ρ), γιεγκούπτιν
(Ξ)
Αιδοίο = πούτκα (Ρ), (Ξ)
Αίμα = καρφ (Ρ) / κερφ / κορφ (Ξ)
Ακολουθώ = σλέντεμ (Ρ), (Ξ)
Ακουμπάω = απίρομ (Ξ), ουπίραμ (Ρ)
Ακούω = τσούιεμ (Ρ)
Ακρίδα = σκάτλα (Ρ) / σκάκαλ (Ρ), (Ξ)
Αλατόνερο = πρέκαλ (Ξ) / πρέσουλ (Ρ)
Αλέθω = μέλεμ (Ρ), (Ξ)
Αλεπού = λεσίτσα (Ρ), (Ξ)
Αλέτρι = ουράλου (Ρ)
Αλεύρι = μπράσνου (Ρ), μπράσσνο (Ξ)
Άλογο = κον (Ρ), (Ξ)
Άμμος = πέσεκ (Ρ)
Αμπέλι = λοζένου (Ξ)
Αν = αγά (Ρ) / αγκά (Ξ)
Ανακατεύω = μπάρκαμ (Ρ) / μπόρκομ
(Ξ)
Ανάλατο = μπέσαλνο (Ξ) / μπέσουλνου (Ρ)
Ανάποδος/η/ο = κρίβου/α/ου (Ρ)
Αναστεναγμός = βαρίενε (Ρ) / ούχκανιε (Ρ)
Ανεβαίνω = ιζλίζαμ (Ρ) / κάτσαμ σα (Ξ) κάτσεμ
σα (Ρ)
Ανοίγω = ατβάρεμ (Ξ), ατφάρεμ (Μύ) / ουτφάρεμ
(Ρ)
Ανοικτός/ή/ό = ατφόρεν/α/ο (Μύ)
Άνοιξη = πραλέτ (Ξ)
Ανοιχτός = ατβόρεν (Ξ) / ουτφόρενου (Ρ) /
ουτόρενου (Ρ)
Αντιμιλάω = αντλάβομ (Ξ)
Άντρας = τσσουλάκ (Ρ) / τσσουλέκ (Ξ)
Απλώνω = πουστίραμ (Ρ) / πρεστίρομ (Ξ)
Από = ατ (Ξ) / ουτ (Ρ), (Ξ)
Αποκοιμιέμαι = ζασπάβομ (Ξ), (Ρ) / ζαντρέμαβομ
(Ξ) / ζαντρέβαμ (Ρ)
Αραιώνω = πλόντεμ (Ρ), (Ξ)
Αράχνη = πάεκ (Ρ), (Ξ)
Αργώ = αργκίσαβομ (Ξ) / ζαμπλιάβαμ σα (Ρ)
Αρκούδα = μέτσσκα (Ρ), (Ξ)
Άρμεγμα = ντουγιένιγιε (Ρ), (Ξ)
Αρμέγω = ντόγιεμ (Ρ), (Ξ)
Αρουραίος = παλ (Ρ), παλχ (Ξ)
Αρρώστια = μπόλνουιε (Ρ)
Άρρωστος = μπόλνου (Ρ)
Αρσενικό = μότσκου (Ρ)
Αρχίζω = ζαφάτομ (Ξ) / μπασλαντίσφαμ (Ρ)
Άσπρος/η/ο = μπέλου/μπέλα/μπέλου (Ρ)
Αστέρι = σβέζντα (Ξ) / τσβέζντα (Ρ)
Αστραπή = λάσσκασα (Ξ) / λέσκασα (Ρ)
Αυλόγυρος = ντβορ (Ρ)
Αύριο = ούτρε (Ρ)
Αυτά = αϊσές (Ρ)
Αυτές = αϊνές (Ρ)
Αυτή = αϊνάς (Ρ)
Αυτί = ούσσου (Ρ)
Αυτό = αϊσί (Ρ)
Αυτοί = αϊνές (Ρ)
Αυτοκίνητο = ταμαφίλ (Ξ)
Αυτός = αϊνί (Ρ)
Αφήνω = αστάβεμ (Ξ) / ουστάεμ (Ρ)
Αφοδεύω = πίκαμ σα (Ρ)
Αχλάδι = κρούσσα (Ξ) / κρούσσε (Ρ), (Ξ)
Αχλαδιά = κρούσσε (Ξ)
Άχρηστος/η/ο = παράτικου/α/ου (Ρ)
Άχυρο = σλάμα (Ρ), (Ξ)
Αχυρώνας = σλαμάρνισα (Ξ)
Β
Βάζω = κλάβαμ (Ρ)
Βαθύς/ά/ύ = ντερίνου/α/ου (Ρ), γκλιμπόκ/α/ο (Μύ)
Βάρος = τέσσκου (Ρ)
Βατομουριά = καπίνα (Ξ)
Βατόμουρο = καπίνκα (Ξ)
Βάτραχος = ζζέμπα (Ρ), (Ξ), κόρα ζζέμπα (Εχ)
Βάφω = λέπεμ (Ξ), (Ρ) / μπάγκρεμ (Ξ), (Ρ)
Βγάζω = ιζβάνταμ (Ρ)
Βελανίδι = ζζέλακ (Ρ) / ζζόλεντ (Ξ)
Βελανιδιά = γκάραμ (Ξ)
Βελόνα = ίγκλα (Ρ)
Βερίκοκο = πράσκα (Ξ)
Βήχας = κάσλενιε (Ρ)
Βήχω = κάσλεμ (Ρ)
Βιάζομαι = μπάρτζαμ (Ρ) / βιάζβαμ (Ξ)
Βιαστικός = μπαρτζαλίβου (Ρ) / μπαρζάτ (Ξ)
Βίδρα = βίντρα (Ξ)
Βιδώνω = ζαβόρτομ (Ξ) / ζαβίβαμ (Ρ)
Βίλκα = βίλκα (Ρ)
Βλέπω = βίντεμ (Ρ)
Βλεφαρίδα = κλέπκα (Ρ)
Βόδι = βολ (Ρ), (Ξ)
Βοηθώ = πουμάγκαμ (Ρ)
Βόσκω = πάσαμ (Ρ) / πάσομ (Ξ)
Βουβάλι = μπέβολίτσα (Ξ)
Βουλώνω = ζαπούσσαβομ (Ξ) / ζατφάρεμγκου (Ρ)
Βουνό = μπαρτσίνα (Ξ)
Βούτυρο = μάσλο (Ρ)
Βρεγμένος = νακβάσενου (Ρ)
Βρίζω = απσόβομ (Ξ) / πτσόβαμ (Ρ)
Βρίσκω = ναγούνταμ (Ρ) / ναχόντεμ (Ξ)
Βροντή = γκαρμί (Ρ), (Ξ)
Βροχή = νταςς (Ρ), (Ξ)
Βρύση = βρις (Ξ)
Βρωμιά = Κάλ (Μύ)
Βρώμικος/α/ο = ουκάλεν/α/ο (Μύ)
Βρωμούσα = μπιλίβα μπαμπούλκα (Ξ)
Βούτυρο = μάσλο (Ρ)
Βύσσινο = βίσσνιτσα (Ξ)
Γ
Γαϊδουράγκαθο = μαγάρεσι πίσκαλ (Ξ)
Γαϊδούρι = μαγάρε (Ρ), (Ξ)
Γάλα = πρέσνο (Ρ), (Ξ)
Γάτα = κότε (Ρ)
Γελάω = σμέμ σα (Ρ)
Γέλιο = σσμενιέ (Μύ)
Γεμάτος = ναλιάνου (Ρ) / πόλνου (Ρ)
Γεμίζω = πόλνεμ (Ρ), (Ξ) / ναλίβαμ (Ρ),
ναλίβομ (Ξ)
Γένια = μπράντα (Ξ)
Γέννα = ράδανιε (Μύ)
Γεννάω = ράνταμ (Ρ) / ράντομ (Ξ), (Μύ)
Γεράνι (άγριο) = ζντράβετς (Ρ)
Γέρος = σταρ (Ξ) στάρου/α/ου (Ρ)
Γιατί = ζασστό (Ρ) / ζα κανά (Ρ) / ότνα (Ρ)
Γκρεμίζω = σαμπάρεμ (Ρ), (Ξ)
Γκρίζο = σίβο (Ξ) / σίβου (Ρ)
Γλυκό = σλάτκο (Ρ), (Ξ)
Γλύφω = λίζζεμ (Ρ), (Ξ)
Γνωρίζω = ζνάεμ (Ρ)
Γόνατο = κουλένου (Ρ)
Γουρούνι = σφίνε (Ρ), σβίνε (Ξ)
Γραμμένος = πουτπίσανου (Ρ)
Γρατζουνάω = στόρζζομ (Ξ) / ντράσκαμ (για άνθρωπο) (Ρ)
/ στόρτζζεμ (για πράγματα) (Ρ)
Γυμνός = γκαρόπαλου (Ρ)
Γυρίνος = κάρκαπάντσε (Εχ), κόπαντσε (Ξ)
Γωνία = κρίβου (Ρ)
Δ
Δαμασκηνιά = σλίβα (Ξ)
Δαμάσκηνο = σλίβα (Ξ)
Δάκτυλο = πορστ (Ρ)
Δάκρυ = σάλτζα (Ρ), (Ξ)
Δεν = νι (Ξ)
Δενδράκι = μλαντίκα (Ρ)
Δένδρο = γκάραμ (Ρ), (Ξ)
Δέσιμο = ζαβέζζανιε (Μύ)
Διαβάζω = πέγιεμ (Ρ)
Δίκαιος = πράβου (Ρ)
Δικό μου =
μόγιου (Ρ)
Δικό σου =
τφόγιου (Ρ)
Δικό του =
νέκβου (Ρ)
Δίνω = ντάβαμ (Ρ)
Δόντι = ζαπ (Ρ)
Δουλειά = ράμποτα, ράπτα (Ρ)
Δουλεύω = ράμποτεμ (Ρ)
Δρεπάνι (για σιτάρι) = κόσσα (Ρ)
Δρόμος = πατ (Ρ), (Ξ)
Δυνατός = γιάκου (Ρ)
Δύο = τβε (Ρ)
Δυσάρεστος/η/ο = γκρόζνου/α/ου (Ρ)
Ε
Έγκυος = γκέμπε ζζένα / ναλιάνα ζζένα (Ρ)
Εγώ = για (Ρ)
Εδώ = αϊτούς (Ρ), (Ξ), ιτούι (Μύ)
Είμαι = σαμ (Ρ)
Εκεί = αϊνάμ (Ρ), ιτάμ (Μύ)
Έλα = γιέλα (Ρ)
Έλατο = μπόρκα (Ξ)
Ελάφι = γιέλεν (Ξ)
Ελιά = μασλίνα (Ρ), (Ξ)
Έλληνας = Ουρούμιν (Ρ), (Ξ)
Εμείς = νε (Ρ)
Ένα = ανό, αντίν (Ρ)
Έντομο = μπαμπούλκα (Ξ)
Έξυπνος = λεσίτσα (Ρ)
Έξω = ουτβάν (Ρ), (Ξ), βάνκα (Ξ)
Επάνω = ουτγκόρε (Ρ)
Έρχομαι = γίνταμ (Ρ) / ίντομ (Ξ) /
νταχόντεμ (Ξ)
Ερώτηση = πόπετα (Ρ) / πόπιτάϊ (Ρ)
Εσείς = βε (Ρ)
Εσύ = τι (Ρ)
Ζ
Ζαλίζομαι = ζασεμέβαμ σα (Ρ)
Ζαλάδα = σφετ (Μύ)
Ζαρκάδι = σάρνα (Ξ) / σόρνε (Ρ)
Ζέστη = γκουρέσστου / πετσέ / τόπλου (Ρ),
πεκ (Μύ)
Ζεστός/ή/ό = τόπλοφ, τόπλοβα, τόπλοβο (Μύ)
Ζευγάρωμα κατσικιών
= πάρτσενιε (Ρ), (Ξ)
Ζευγάρωμα προβάτων = μάρλενιε (Ρ), (Ξ)
Ζουμί = βαντίτσα (Μύ)
Ζυμάρι = τεστόν (Μύ)
Ζω = ζζίεμ (Μύ)
Ζωή = ζζιβάνιε (Ρ), (Μύ)
Ζωντανός = ζζιφ (Μύ)
Ζωύφιο = ζζιβίνα (Ρ)
Η
Ήλιος = σλόντσε (Ρ), (Ξ) / σλάντσε (Ξ)
Ημέρα = ντεν (Ρ)
Θ
Θα = σστε (Ρ)
Θεία = ούϊκου (Ρ)
Θέλω = ίσταμ (Ρ)
Θερίζω = κόσεμ (Ρ)
Θηλυκό = ζζόντσκο (Ξ) / ζζέντσκου (Ρ)
Θυμάμαι = πόμνεμ (Μύ), (Ρ)
Θυμώνω = σόρντεμ σα (Ρ) / σόρντεμ σο
(Ξ)
Ι
Ιδρώτας = ζνόϊ (Ρ), (Ξ)
Ίσιο = πράβο (Ρ), (Ξ)
Ίσος = ράβνου (Ρ)
Ιστός αράχνης
= παεζζίνα (Ξ) / παζζετίνα (Ρ)
Κ
Καβαλάω = γιάχομ (Ξ) / γιάχαμ (Ρ)
Καθαρίζω = παντσσουσσάβομ (Ξ) / τσίστεμ (Ξ),
(Ρ)
Καθαρός/ή/ό = τσίστου/α/ου (Ρ), αμίτ/α/ο (Μύ)
Καθισμένος/η/ο = σσόνατ/α/ο (Μύ)
Κάθομαι = σέντεμ (Ρ)
Και = ι (Ρ), (Ξ)
Καινούριος = νοφ , ναβά, νόβο (Μύ) / νόβου/α/ου (Ρ)
Καίω = γκόρεμ (Ρ)
Κακό (δυσάρεστο) = γκρόζνο (Ρ)
Καλαμπόκι = αράπκα (Ρ) / πούκανίτσα (Ξ)
Καλό = χούμποβο, ούβο (Ρ)
Καλοκαίρι = λιάτουτου (Ρ)
Καμινάδα = μπατζζέ (Ρ)
Καμμένος/η/ο = ιζγουρέν/α/ο (Μύ)
Κάνω = πράβεμ (Ρ), (Ξ)
Κάνω εμετό =
μπόλβομ (Ρ)
Καπνίζω = πάλεμ (Ξ) / πίεμ (Ρ)
Καπνός = τούρμα (Ρ)
Καρακάξα = καρακάσσκα (Ρ)
Κάρβουνο = βάγκαλ (Ρ)
Καρδάρα = καμπλίτσα (Ρ)
Καρδιά = σόρτσε (Ρ), (Ξ)
Καρέκλα = σκέμλε (Ξ), (Ρ)
Καρούμπαλο = βόργκα (Ξ) / βάργκα (Ρ) / τζούμπα
(Ρ)
Καρπούζι = μπουστάν (Ρ)
Καρύδι = όραχ (Ξ), όρεϊ (Ρ)
Καρυδιά = όραχ (Ξ)
Καρφί = σσάϊκα (Ρ)
Καρφώνω = ζακοβάβομ (Ξ) / ζακοβάβαμ (Ρ)
Καστανιά = κουστέν (Ξ)
Κατεβάζω = σνίμομ (Ξ) / σφάλεμ (Ρ)
Κατεβαίνω = σσλίζαμ (Ξ), (Ρ)
Κατσαρίδα χωραφίσια
= τσσούρκαλ (Ξ), γκαρμί ντέντου (Εχ)
Κατσίκι = κόζα (Ρ)
Κάτω = αντόλ (Ξ)
Κάτω από = πουτ (Ρ), (Ξ)
Καυτός/ή/ό = παρλίφ, παρλία, παρλίο (Μύ)
Καυτό = παρλίβο (Ξ)
Κάψιμο = γκουρίενε (Ρ)
Κεράσι = τσιρέσσε (Ρ), τσσουρέσσε (Ξ)
Κερασιά = τσσουρέσσε (Ξ)
Κερήθρα = πίτα (Ρ)
Κεφάλι = γλάβα (Ρ)
Κίσσα = ντέργκα (Ξ)
Κίτρινο = ζζόλτου (Ρ)
Κλαδεύω = κάστρεμ (Ξ), (Ρ) / σέτσεμ (Ρ)
Κλαδί = βέϊκα (Ρ)
Κλαίω = τσρίκαμ (Ρ) / πλάτσεμ (Ρ)
Κλανιά (χωρίς ήχο)
= πουφνέ (Ξ)
Κλανιά (με χαμηλό ήχο) = παρσνέ (Ξ)
Κλανιά (με δυνατό ήχο) = παρντένιε (Ξ)
Κλάνω = πάρντεμ (Ρ)
Κλάψιμο = τσρίκανιε (Ρ)
Κλαψούρισμα = πλάκανιε (Ρ)
Κλέβω = ουκράδεμ (Μύ)
Κλειδί = κλιουτς (Ρ)
Κλειδώνω = ζακλούτσεομ (Μύ)
Κλείνω = ζατφόρεμ (Μύ)
Κλειστός/ή/ό = ζατφόρεν/α/ο (Μύ), ζατφόρενου/α/ου
(Ρ)
Κλέψιμο = ουκράδανιε (Μύ)
Κλήμα = λόζα (Ξ)
Κληματαριά = λοζνίτσα (Ξ)
Κλώσσα = κρουβάτσσκα (Ρ)
Κλωτσάω = τίπαμ (Ρ)
Κλωτσιά = τεκμέτα (Ρ)
Κόβω = σέτσσεμ / ρέζζεμ / ρίζαμ (Ρ), ρέζζομ (Μύ)
Κοιλιά = κουρέμ (Ρ)
Κοιμάμαι = σπεμ (Ρ)
Κοιμισμένος = ζασπάτ (Ρ), (Ξ)
Κοιτάζω = γκλιένταμ (Ρ)
Κόκκαλο = κόκαλ (Ρ)
Κόκκινος/η/ο = τσσερβένου/α/ου (Ρ)
Κόκορας = πετέλ (Ρ)
Κολλάω = ζαλέπεμ (Ξ) / λέπεμ (Ρ), (Ξ)
Κολοκύθα = τίκφα (στρογγυλή) και λιάλκα (μακρόστενη) (Ρ)
/ τίκβα (Ξ) / φάκερντα (μεγάλη) (Ρ)
Κόμπος = βόρτζελ (Ρ)
Κοντά = μπλίζε (Ρ), (Μύ)
Κοντινός = μπλίζνου (Ρ)
Κοντός = κράπου/α/ου (Ρ), κροπ, κραπά,
κρόπο (Μύ)
Κοράκι = γκάρβεν (Ξ)
Κορίτσι = μόμα / ντεστερέ (Ρ)
Κότα = κοκόσσκα (Ρ) / κόσσκα (Ρ) /
κουκόσσκα (Ξ)
Κοτόπουλο = πολάτκα (Ρ)
Κουβέντα = ντούμα (Ρ), (Ξ)
Κούκος = κουκουβίτσκα (Ξ)
Κουκουβάγια = κούκουβίτσσκα (Ρ) / ούλουβίτσα (Ξ)
Κουκουβάγια (το μικρό πουλάκι) = ουλουβίτσκα (Ξ)
Κουνάβι = κούνα (Ξ)
Κούνια = λιούλκα (Ρ), λούλκα (Ρ)
Κουνούπι = κόμαρ (Ρ), (Ξ)
Κούρεμα = στρίγκανιε (Ρ), (Ξ)
Κουρεύω = στρίτζεμ (Ρ)
Κουτάλι = λαΐτσα (Ρ)
Κουτσός = κούτσου (Ρ), κουτς (Ξ)
Κουφός = γκλούχου (Ρ)
Κόψιμο = ρέζζανιε (Μύ)
Κρασί = βίνα (Ξ) / βίνο (Ρ)
Κρεμμύδι = λουκ (Ά.Θέρμες), (Μύ), (Ρ), λόκα (Εχ), λουτς
(Ωραίον), λοούκα (Κοτύλη), βουκ (Μέδουσα)
Κρύο = μράζι, στουντένου (Ρ), μραζ (Μύ)
Κρύος/α/ο = στουντένο/α/ο (Μύ)
Κρυώνω = μράζεμι (Μύ)
Κυδώνι = ντούλε (Ρ)
Λ
Λαγός = ζάϊτσε, ζάεκ (Ρ)
Λαιμός = σσίε (Μύ)
Λάκκος = λότσκα (Ρ)
Λάρυγγας = γκάρλου (Ρ)
Λάσπη = καλ (Ρ), (Ξ)
Λασπωμένος/η/ο = κάλενου/α/ου (Ρ)
Λαφιάτης (είδος φιδιού) = σμοκ (Ξ)
Λάχανο = λάνα (Ρ)
Λερωμένος/η/ο = ουκάλεν/α/ο (Μύ)
Λερώνω = ουκάλεομ (Μύ)
Λίγα = μάρβα (Ρ)
Λίγο = μούρφκα (Ρ)
Λιγνός = μάρσσεβου (Ρ), μάρσσεφ
(Ξ)
Λούζομαι = κάπεμ σα (Ρ)
Λουλούδι = κίτκα (Ρ), (Ξ)
Λούσιμο = κάπανιε (Ρ)
Λύκος = βάλεκ (Ξ), (Ρ)
Μ
Μαγγανοπήγαδο = τοπάβιτσα (Ξ)
Μαγειρεύω = βάρεμ (Ρ)
Μάγειρας = γκουτφάρνικ (Ρ)
Μαγείρισσα = γκοτβάτσσκα (Ρ)
Μάγουλο = λάνιτσα (Ρ)
Μακριά = ντελέτσσε (Ρ), δαλέτσσε (Μύ)
Μαλλιά = κουσάτα (Ρ)
Μαργαρίτα = λαϊκούτσκα (Ρ)
Μασάω = μλάσστεμ (Ρ)
Μασχάλη = μίσνιτσα (Ρ)
Μάτι = όκο (πληθ. ουτσίτε) (Ρ)
Μαύρος/η/ο = τσσόρνου/α/ου (Ρ)
Μαχαίρι = νοζζ (Ρ)
Μεθαύριο = ντρούγκετντεν (Ρ)
Μέλι = μετ (Ρ)
Μέλισσα = τσσέλα (Ρ), πτσσέλα (Ξ)
Μένω = ουστάνβαμ (Ρ)
Μέσα = βάτρε (Ρ), (Ξ)
Μέση = κορστ (Ρ)
Μεσημέρι = πλανίνα (Ρ)
Μεταφέρω = νόσεμ (Ρ), (Ξ)
Μέτωπο = τσσέλου (Ρ)
Μέχρι = ντουρί (Ρ)
Μηλιά = γιάμπαλκα (Ρ), (Ξ)
Μήλο = γιάμπαλκα (Ρ), (Ξ) / γιάμπολκα (Ξ)
Μήνας = μεσετσίνκα (Ρ)
Μητέρα = μάϊκα (Ρ), (Ξ)
Μικρός = μούσσκου (Ρ)
Μοιράζω = ντέλεμ (Ρ)
Μοιρολογώ = πριπέβαμ (Ρ)
Μορφωμένος/η/ο = πένου/α/ου (Ρ)
Μοσχάρι = γιούνετου (Ρ), τέλε (Ρ), (Ξ)
Μουλάρι = σουπά (Ρ)
Μουριά = τσερνίτσα (Ξ)
Μουριά (άσπρη ή μαύρη) = ντούντα (μπέλα / τσσόρνα) (Ρ)
Μούρο = τσερνίτσα (Ξ)
Μούχλα = φμούλενο (Ρ)
Μπαστούνι = τουγιάγκα (Ξ)
Μπλε = σίνου (Ρ)
Μπορώ = μότζζεμ / μόζαμ (Ρ)
Μυαλό = ουμ (Ρ)
Μύγα = μούχα (Ρ)
Μύλος = βουντενίτσα (Ξ), ουντενίτσα (Ρ)
Μυρμήγκι = μράφκα (Ξ), (Ρ)
Μυρωδιά = μερίσα (Ρ)
Μύτη = νος (Ρ)
Ν
Να = ντα (Ρ)
Νεκροταφείο = γκρόμπιε (Ρ)
Νέος-α-ο = μλάντου-α-ο (Ρ)
Νερό = βόντα (Ξ), (Ρ)
Νερόφιδο = βόντνα ζμίε (Ξ), ρέκουφσκα ζμίε (Ρ),
ρέσκα σμίε (Ξ)
Ντροπή = σραμ (Ρ), στραμ (Ξ)
Νύχι = νέϊτ (Ρ)
Νύχτα = βέτσερ (Ρ)
Νυχτερίδα = μάρσεβίτσα / μαρσνίκ (Ξ)
Ξ
Ξαδέρφη = τέϊζι να μόμα (Ρ)
Ξάδερφος = μπρατσέ / μπρατοφτσέ (Ρ)
Ξαπλωμένος/η/ο = λέγνατ/α/ο (Μύ)
Ξαπλώνω = λέγκαμ (Ρ)
Ξένος/η = τσσουζ/ζντα (Ρ)
Ξύλο = ντάρβου (Ξ), (Ρ)
Ο
Οξιά = μπουκ (Ξ)
Όλοι = βριτ (Ρ)
Ομίχλη = μάγκλα (Ρ)
Όνομα = ίμε (Ρ)
Ονομάζομαι = κάσβαμ (Ρ)
Οξύθυμος = γκρόζνο (Ρ)
Οχιά = νάπαρτκα (Ρ) / νιπάρτκα (Ξ)
Π
Πάγος = λετ (Ρ)
Παγωμένος/η/ο = λέδοφ, λέδοβα, λέδοβο (Μύ)
Παιδί = ντίτε / ντέτε (Ρ)
Παίζω = ίγραμ (Ρ)
Παίρνω = ζήμαμ (Ρ)
Παλούκι = κολ (Ρ), (Ξ)
Πανηγύρι = παναγίρ (Ξ)
Παντρεμένος = οζζένετου (Ρ)
Παπάς = ποπ (Ξ)
Παππούς = ντέντου (Ρ)
Παράθυρο = βίντελνίτσα (Ξ)
Παράπονο = ουπλάκβανιε (Ρ)
Παροιμία = πουσλόβιτσα (Ξ)
Πασάλειμμα = μάζενιε (Ρ)
Πάσσαλος = κολ (Ρ), (Ξ)
Πασχαλίτσα = καρά παπούσσκα (Ξ)
Πατάτα = κουμπίρ (Ρ)
Πατέρας = μπάϊκο / μπούμπο
Πατούσα = ντίρκα (Ρ)
Πάτωμα = ζεμέτα (Ρ), ζεμόσο (Μύ)
Παχνί = γιάσλα (Ρ), (Ξ)
Πεθαίνω = ουμίρομσι (Μύ)
Πεθαμένος = ουμρένο (Ρ), ουμρέτ (Μύ)
Πεθερά = μπάμπα (Ρ), (Ξ)
Πεινασμένος/η/ο = γκλάνου/α/ου (Ρ)
Πεινάω = γκλάνουσαμ (Ρ)
Πέντε = πετ
Πέος = κουρ (Ρ), (Ξ)
Πεπόνι = ντουλέκ (Ρ)
Πέρδικα = γιερέμπιτσα (Ρ), γιάραμπίτσα (Ξ)
Περνάω = ζαμίναμ (Ρ)
Περπατάω = βάρβεμ (Ρ)
Πεταλούδα = περπελούδα (Ρ), περπερούγα (Ξ)
Πέτρα = κάμεν (Ξ), (Ρ)
Πέτρα σκεπής = τίκλι (Ρ)
Πεύκο = μπουρίκα (Ξ)
Πέφτω = πάνταμ (Ρ)
Πηγαίνω = πόνταμ / όντεμ (Ρ)
Πηγή = ίζβουρ (Ρ)
Πηδάω = ρίπκαμ (Ρ)
Πιάνω = φάταμ (Ρ)
Πιθάρι = γκάρνε (Ρ)
Πικρό = γκουρτσίβου (Ρ)
Πίνω = πίεμ (Ρ)
Πιο πολύ = πομλόγκουτου (Ρ)
Πιρούνι = βίλιτσκα (Ρ)
Πίστη = βέρα (Ξ)
Πλάτη = γκαρπ (Ρ)
Πλέκω = πλέταμ (Ρ)
Πληρωμένος/η/ο = πλατίενου/α/ου (Ρ)
Πόδι = νόγα (Ρ)
Ποιά = κόϊε (Ρ)
Ποιό = τσούιε (Ρ)
Ποιον (σε); ή σε ποια; = κόγκα;
Ποιος = κόϊε (Ρ)
Πολύ = μλόγκου (για πράγματα) (Ρ) / έτσε ( για άνθρωπο)
(Ρ) / γκάϊετ (Ρ)
Πονάω = μπουλί (Ρ)
Ποντικός = μίσσκα (Ρ), (Ξ)
Πόρτα = βρατά (Ρ)
Που = καντέ (Ρ)
Πουλί = πιλτς (Ρ)
Πούπουλο = περεσσούνα (Ρ)
Πράσινο = ζελένου (Ρ)
Πρησμένος/η.ο = βαστέκανου/α/ου (Ρ)
Πρόβατο = όφτσα (Ρ)
Προβιά = κόζζε (Ρ)
Πρόβλημα = προμπλέμ (Ρ)
Προσανατολισμένος = ουμπάρνατου (Ρ)
Πρόσωπο = όμπρας (Ρ)
Προχθές = ζαφτσσέρεσσνικ (Ρ)
Πυροβολώ = πούκαμ (Ξ), (Ρ) / πλούστεμ (Ρ)
Πως; = κακ
Ρ
Ράβω = σσίεμ (Ρ)
Ρίχνω κάτω =
μέταμ (Ρ)
Ροδάκινο = πράσκα (Ξ)
Ρόκα = φούρκα (Ξ)
Ρούχο = ντρίπα (Ρ)
Ροχαλίζω = γκάρντεμ (Ρ)
Ρυάκι = παντίνκα (Ξ), παντίνα (Ρ)
Ρωτάω = πίταμ (Ρ)
Σ
Σαΐτα (είδος φιδιού) = στρελούμκα (Ξ)
Σακάκι = σέτρα (Ρ), (Ξ)
Σαλαμάνδρα = γκούσστελ (Ρ), πασταρβάκ (Ξ)
Σαλιγκάρι = πάλε πούλε (Εχ), σάλμεν (Ξ)
Σαν = μέσα (Ρ)
Σανίδα = ντάσκα (Ρ)
Σαπίζω = γκνίεμ (Ρ)
Σαύρα = γκούστερ (Ξ)
Σβέρκο = σσίε (Ρ)
Σβήσιμο = γκασίενε (Ρ)
Σβησμένος/η/ο = ιζγκασίενου/α/ου (Ρ)
Σηκώνω = ζντίγαμ (Ρ) / βντίγαμ (Ρ)
Σήμερα = νέσε (Ρ)
Σίδερο = ζζέλεζο (Ρ)
Σιτάρι = ζζίτου (Ρ) / τσενίτσα (Ρ) /
πσινίτσα (Ξ)
Σκαθάρι = μπιούζγκαλ (Ξ)
Σκαντζόχοιρος = γιεςς (Ρ)
Σκάω = πούκαμ (Ρ)
Σκεπασμένος/η/ο = πουκρίενου/α/ου (Ρ)
Σκεπή = τσετίετα (Ρ)
Σκέφτομαι = τσσούντεμ σα (Ρ), (Ξ)
Σκιά = σένκα (Ρ), (Ξ)
Σκοτάδι = ροκ (Ρ)
Σκοτώνω = πριμάζβαμ (Ρ)
Σκίουρος = κατερίτσα (Ξ), (Ρ)
Σκονισμένος/η = πρασσίφ/πρασσίβα (Ρ), (Ξ)
Σκουλήκι = τσσόρφ (Ρ) / τσσάρφ (Ξ)
Σκούπα = μέτλα (Ρ)
Σκύλα = κούτσκα
Σκύλος = κούτσε
Σπανάκι = σπανάεκ (Ρ)
Σπάω = σκάσιεμ (Ρ) / κάρσσεμ (Ρ)
Σπέρμα = σέμε (Ρ)
Σπίθα = ίσκρα (Ρ)
Σπίτι = κάσστα (Ρ) / βάτρε (Ρ)
Σπόρος = σέμε (Ρ)
Σπουργίτι = αλάβου πιλτσίνκου (Ρ)
Σπυρί = τσάτκα (Ρ)
Σταγόνα = κάπκα (Ξ), (Ρ)
Σταφύλι = γκρόζντιε (Ρ)
Στάχτη = πέπαλ (Ρ)
Στέλνω = προυβάνταμ (Ρ)
Στεγνός/ή/ό = σούχου/α/ου (Ρ)
Στήθος = μπίσκα (Ρ)
Στόμα = ουστά (Ρ)
Στον, στη, στο = να (Ρ)
Συγγενής = βάτρεσνου (Ρ)
Συκιά = σμόκβα (Ρ) / σμόκοβα (Ξ)
Συνάντηση = πόσρεσκα (Ρ), (Ξ)
Σύννεφο = όμπλακ (Ρ)
Σφήκα = βόσα (Ρ), όσα (Ξ)
Σφυρίζω = σφιούρεμ (Ρ)
Σχοινί = βάτζζε (Ρ)
Τ
Ταύρος = μπικ (Ρ)
Τάφος = γκροπ (Ρ), (Ξ)
Τέσσερα = τσσέτρι
Τζιτζίκι = κρετς (Ξ), κρέτσελ (Ρ), πέτσε
ντέτε (Ρ)
Τι; = κανά
Τορβάς (τροφής αλόγου) = ζουμπίλνισα
Τούρκος = Τούρτσιν (Ρ), (Ξ)
Τράγος = κοζέλ (Ρ)
Τραγουδάω = πέγιεμ (Ρ)
Τρελός = λούντο (Ρ)
Τρέμω = τρέμεμσο (Μύ)
Τρέξιμο = φίρκανιε (Μύ)
Τρέχω = μπέγκαμ (Ρ), φίρκομ (Μύ)
Τρία = τρι (Ρ)
Τριαντάφυλλο = τεντράφελ (Ξ) / τριαντάφελ (Ρ)
Τρίβω = τρίεμ (Ρ)
Τριφύλι = τριφίλ (Ξ)
Τρίχα = κόσαμ (Ρ)
Τρομάζω = ουπλάσσασο (Μύ)
Τροφή (αλόγου,
γαϊδαριού, μουλαριού) = ζοπ (Ξ)
Τρύπα = ντούπκα (Ρ)
Τρώω = γιαμ / γίνταμ λιαπ (Ρ)
Τσάπα = κουπάτςς (Ρ)
Τσίμπλα = γκνόϊ (Ρ), γκούρελιε (Ξ)
Τυρί = σίρενιε (Ρ), (Ξ)
Τυφλός = σλεπ (Ξ)
Τυφλόφιδο = γκλάντουχ (Ξ)
Τώρα = σε (Ρ)
Υ
Υγρασία = τσσι (Ρ)
Υνί = πάλεσνικ (Ξ)
Ύπνος = σοόν (Ρ)
Ύστερα = σέτνε (Ρ)
Φ
Φαγητό = γιέντενιε (Ρ)
Φάσα = γκόλουπ (Ξ) / γκούρλουπ (Ρ)
Φασολάκι (πράσινο) = καπίτσα (Ρ)
Φασόλια = μπιούγκριτζε (Ρ)
Φεγγάρι = μεσετσίνκα (Ξ), (Ρ)
Φέρνω = ντουνίσαμ (Ρ)
Φεύγω = μπέγκαμ (Ρ)
Φίδι = ζμίε (Ρ) / σμοκ (Ξ), (Ρ)
Φιλάω = λιούμπεμ (Ρ)
Φίλος = πριγιάτελ (Ξ)
Φλαμουριά = λίπα (Ρ)
Φλέβα = ζζίλκα (Ρ)
Φλόγα = πλάμεν (Ρ)
Φλογέρα = πιστέλκα (Ξ)
Φοβάμαι = στράμαγιε (Ρ), στράχμοε (Μύ)
Φόβος = στράχ (Μύ)
Φοράω = νάντενεμ (Ρ)
Φορτώνω = ναλίβαμ (Ρ)
Φουντούκι = λέσνικ (Ξ), (Ρ)
Φουντουκιά = λέσκοβίτσα (Ξ), λέσσκα (Ξ), (Ρ)
Φράουλα = ζούνιτσα (Ρ), ζουνενίτσα (Ξ)
Φρύδι = βέζγκα (Ρ)
Φταρνίζομαι = κίχαμ (Ρ)
Φτάρνισμα = κίχα (Ρ)
Φτέρη = πάπρατ (Ρ), πάπρετ (Ξ)
Φτερό = κρίλου (Ρ)
Φυλάω = τσσούβαμ (Ρ)
Φύλλο (δένδρου)
= λίστου (πληθ. λίστιε) (Ρ)
Φύλλο (πίτας) = κόρι (Ρ)
Φυσάω = ντούφαμ (Ρ)
Φωνάζω = ρούκαμ (Ρ)
Φωλιά = γιουβίτσκα (Ρ)
Φως = σφέτλου (Ρ)
Φωτιά = κόγκαν (Ρ)
Χ
Χάϊδεμα = μίλβανιε (Ξ), μίλανιε (Μύ)
Χαϊδεύω = μίλοομτο (Μύ)
Χαμηλά = νίστσε (Ξ)
Χαμηλό = νίσκο (Ξ)
Χείλος = μπόρνα (πληθ. μπόρνιτε) (Ρ)
Χαλάζι = γκραντούσσκα (Ρ), λάπαβίτσα (Ξ)
Χέζω = σέραμ (Ρ)
Χελιδόνι = λέστουβίτσκα (Ρ)
Χελώνα = ζζόλβα (Ρ)
Χέρι = ράκα (Ρ)
Χεσμένος/η = πουσεράνου/α, λαϊνάνου/α (Ρ)
Χήρα = ντουβίτσα (Ρ), (Ξ)
Χθες = φτσσιέρα (Ρ)
Χιόνι = σνεκ (Ξ), (Ρ)
Χτίζω = γκράντεμ (Ρ)
Χοντρός/ή = ντεμπέλου/.. (Ρ) / νταμπέλ, νταμπέλα (Μύ)
Χορεύω = ίγραμ (Ρ)
Χρονιά = γκοντίνα (Ρ)
Χρόνος = βρέμε (Ξ)
Χτένα = γκρέμπεν (Ρ), γρέμπεν (Μύ)
Χτυπάω = τσσούκαμ (Ξ), (Ρ), ουδρίομ (Μύ)
Χτυπημένος/η/ο = ουδρίτ/α/ο (Μύ)
Χώμα = παρς (Ρ), πορς (Ρ), (Μύ)
Χωράφι = νίβα (Ρ) / πίβα (Ρ)
Χωριό = σέλου (Ρ)
Χωρίς = πρες (Ρ), πριζ, μπεζ (Ξ)
Χωρίς κοιλιά = πρεσκουρέμ (Ρ)
Ψ
Ψάρι = ρίμπα (Ρ)
Ψείρα = βόσσκα (Ρ)
Ψειριάρης/α = βασσίφ/βασσίβα (Ρ), (Ξ)
Ψηλά = βισότσε (Ρ)
Ψηλός/ή/ό = βισόκ/α/όκ (Μύ)
Ψηλός = γκλιακ (Ξ) / ντλέγκου (Ρ)
Ψυχή = ντούσσε (Ρ)
Ψωμί = χλεπ (Ρ)
Ω
Ώμος = ράμου (Ρ)
Ωμός = σορόβου (Ρ)
