UCHEM SO POMATSKO - Μαθήματα πομακικής γλώσσας
ΜΑΘΗΜΑ ENΔΕΚΑΤΟ
ΟΠΤΙΚΟ-ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Δείτε πρώτα το μάθημα σε βίντεο
Και μετά διαβάστε τη μετάφραση, το λεξιλόγιο και τη γραμματική
ΚΕΙΜΕΝΟ ΔΙΑΛΟΓΟΥ
Ramazán bayrám
Marína: Kázhi mi Tasím. Kakná právite isâ pa Ramazánase?
Tasím: Her sabáh stánavame yátse ráno i yedéme. I sétne kláneme so. Tsâla déne ne yedéme níkakna, ne pyéme níkakna, níta pálime zigárï. Νîye govéme da akshám. Kugána rúkne hójeno akshámlayn azám razgovávame, govényeno spíra. Azám yedéme vrit hanâna vannósh. Sétne hódime na jümayóna da so kláneme.
Marína: Zhónïne hódet li na jümayóno?
Tasím: Yálnïs na Ramazán hódet zhónïne na jümayóno i sedôt at górnenek káta, razdelénï at móskine. Sétne at jümayóno varvíme si na dumá.
Marína: Pódi da svórsha Ramazános. Za on gün she ímame Bayráma.
Tasím: Ho! She ímame.
Marína: Kakná she da právite na Bayrám?
Tasím:Na bayrám sabáhlayn vrit móskine hódet na jümayóno.
Marína: Kakná právet zhónïne?
Tasím: Zhónïne so artósavot faf kóshtïne i châkot móskine da danesót bayrámane. Agá so vórne chulâkon, tórnot da so abihódet sas hïsîmane.
Marína: Kakná drúgo právite?
Tasím: Na isók bayráma yedéme mlógo slátko: baklavó sas hórehï, dúlkova rechéle, smókvava rechéle, ispékanï tíkvï, slátko sas cheréshï i drúgo slátko.
Marína: Ímate i drúga bayráma?
Tasím: Ho, ímame! Yetmísh déne sétne ímame Kurbán Bayrám.
Marína: Óti go zavót Kurbán Bayrám?
Tasím: Óti kóleme kurbáne (hayváne): krávï, kózï, óftse.
Marína: Óti gi kólite?
Tasím: Na stárïte godínï adín gulâm peikambérin, Ibrahím (Alléyhis salâm!), pódil ye da zakóli sïináne mu Isóka za Alláha. Ála Alláh mu ye klal na mâsto annók práza. At túka nasám her Kurbán Bayrám sâkva hanâ kóli kurbáne.
Marína: Kak da to pózdravem na Bayrám?
Tasím: Mózha da mi rechésh: “Bayrám mubaré olá!”
Marína: Vrit bayrámovese so húbavï!
Tasím: Dabré so nahódet i bayrámovese!
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Μαρίνα: Πες μου, Τασήμ. Τι κάνετε τώρα στο Ραμαζάνι;
Τασήμ: Κάθε πρωί σηκωνόμαστε πολύ νωρίς και τρώμε. Και μετά προσευχόμαστε. Όλη την ημέρα δεν τρώμε τίποτα, δεν πίνουμε τίποτα ούτε ανάβουμε τσιγάρα. Νηστεύουμε μέχρι το βράδυ. Ύστερα, όταν φωνάξει ο χότζας το βράδυ τελειώνουμε τη νηστεία, η νηστεία σταματάει. Μετά τρώει όλη η οικογένεια μαζί. Μετά πηγαίνουμε στο τζαμί για να προσευχηθούμε.
Μαρίνα: Οι γυναίκες πηγαίνουν στο τζαμί;
Τασήμ: Μόνο στο Ραμαζάνι πηγαίνουν οι γυναίκες στο τζαμί και κάθονται στον πάνω όροφο, χωριστά από τους άντρες. Μετά από το τζαμί πηγαίνουμε στο σπίτι.
Μαρίνα: Κοντεύει να τελειώσει το Ραμαζάνι. Σε δέκα μέρες θα έχουμε μπαϊράμι (γιορτή).
Τασήμ: Ναι! Θα έχουμε.
Μαρίνα: Τι θα κάνετε στο μπαϊράμι;
Τασήμ: Στο μπαϊράμι το πρωί όλοι οι άνδρες πηγαίνουν στο τζαμί.
Μαρίνα: Τι κάνουν οι γυναίκες;
Τασήμ: Οι γυναίκες ετοιμάζονται στα σπίτια και περιμένουν τους άντρες να φέρουν το μπαϊράμι. Όταν γυρίσει ο άντρας, αρχίζουν τις αμοιβαίες επισκέψεις με τους γείτονες.
Μαρίνα: Τι άλλο κάνετε;
Τασήμ: Σε αυτό το μπαϊράμι τρώμε πολλά γλυκά: μπακλαβά με καρύδια, γλυκό κυδώνι, γλυκό σύκο, ψητά κολοκύθια, γλυκό με κεράσια και άλλα γλυκά.
Μαρίνα: Έχετε και άλλο μπαϊράμι;
Τασήμ: Ναι, έχουμε! Εβδομήντα μέρες μετά έχουμε το Κουρμπάν Μπαϊράμ (τη γιορτή της θυσίας).
Μαρίνα: Γιατί το ονομάζετε Κουρμπάν Μπαϊράμ;
Τασήμ: Επειδή σφάζουμε θυσία (ζώα):αγελάδες, κατσίκες, πρόβατα.
Μαρίνα: Γιατί τα σφάζετε;
Τασήμ: Τα παλιά τα χρόνια ένας μεγάλος προφήτης, ο Αβραάμ (μεγάλη η χάρη του), πήγε να σφάξει το γιο του τον Ισαάκ για το Θεό. Όμως ο Θεός έσφαξε στη θέση του ένα κριάρι. Από εκεί και πέρα σε κάθε Κουρμπάν Μπαϊράμ κάθε οικογένεια κάνει θυσία.
Μαρίνα: Πώς να εύχομαι για το Μπαϊράμι;
Τασήμ: Μπορείς να μου πεις: «Καλό Μπαϊράμι»!
Μαρίνα: Όλες οι γιορτές είναι ωραίες.
Τασήμ: Καλά που βρίσκονται και οι γιορτές!
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
Nóvï réchkï – Νέες λέξεις
isâ = τώρα
ráno = νωρίς
kláneme so = προσευχόμαστε (ρ. klánom so)
pálem (pyem) zigárï = καπνίζω
góvem = νηστεύω
razgovávom = τελειώνω τη νηστεία
zagovávom = αρχίζω τη νηστεία
govénye = νηστεία
spírom = σταματώ
azám = μετά
yálnïs, sáde, leól = μόνο
góren kat = πάνω όροφος
razdelénï = ξεχωριστά, χώρια
artósavom so = ετοιμάζομαι, ντύνομαι
danásem = φέρνω
abihódem = επισκέπτομαι
pódi da svórsha = πλησιάζει να τελειώσει
hïsîm = συγγενής
slátko = γλυκό, γλύκισμα (συν. blágo)
hórehi = καρύδια (εn. óreh)
dúlkof rechél = γλυκό κυδώνι
smókvof rechél = γλυκό με σύκα
ispékanï tíkvï = ψητά κολοκύθια
kólem = σφάζω
óftsa = πρόβατο
peikambérin = προφήτης
Ibrahím = Αβραάμ
Alléyhis selâm! = μεγάλη η χάρη του!
Kólem = σφάζω
Isák = Ισαάκ
zaklávom = σφάζω, θυσιάζω
praz, koch = κριάρι
at túka nasám = από τότε και μετά
kurbán = θυσία
pozdravávom = εύχομαι
Bayrám mubaré olá = Καλό Μπαϊράμ! (ευχή)
dabré = καλά
nahódem so = βρίσκομαι
kósnavom = τρώω λίγο, τσιμπολογώ
gládan = πεινασμένος
zagorát = διψασμένος
na pórvo, sefté = πρώτη φορά
na drúyish = άλλη φορά
sol = αλάτι
zeytín = λάδι
balí mo = με πονάει
korst = μέση
planína = γεύμα
ΦΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΛΟΓΟ ΓΙΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΣΗ
-Kakná právite isâ pa Ramazánase?
-Her sabáh stánavame yátse ráno i yedéme.
-Zhónïne hódet li na jümayóno?
-Yálnïs na Ramazán hódet zhónïne na jümayóno.
-Kakná she da právite na Bayrám?
-Na bayrám sabáhlain vrit móskine hódet na jümayóno.
-Kakná právet zhónïne?
-Zhónïne so artósavot faf kóshtane i châkot móskine da danesót bayrámane.
-Kakná drúgo právite?
-Yedéme mlógo slátko: baklavó sas hórehï, dúlkova rechéle, smókvava rechéle, ispékanï tíkvï, slátko sas cheréshï i drúgo slátko.
- Óti go zavót Kurbán Bayrám?
- Óti kóleme haiváne: krávï, kózï, óftse.
-Óti gi kólite?
-Na stárïte godínï adín gulâm peikambérin, Ibrahím (Alléyhis salâm!), pódil ye da zakóli sïináne mu Isáka za Alláha.
-Kak da to pózdravem na Bayrám?
-Mózha da mi rechésh: “Bayrám mubaré olá!”
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
XΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΟΜΑΚΙΚΗΣ
ΑΟΡΙΣΤΟΣ
ímom: έχω
Tï imâ (είχες)
Tóy imâ (είχε)
Nîye imâhme (είχαμε)
Vîye imâhte (είχατε)
Tíye imâho (είχαν)
som: είμαι
Ti be (ήσουν)
Toy be (ήταν)
Νîye béhme (ήμασταν)
Vîye béhte (ήσασταν)
Tíye bého (ήταν)
Α’ ΣΥΖΥΓΙΑ
píyem: πίνω
Ya ispíh (ήπια)
Tï ispí (ήπιες)
Tóy ispí (ήπιε)
Nîye ispíhme (ήπιαμε)
Vîye ispíhte (ήπιατε)
Tíye ispího (ήπιαν)
yam: τρώω
Ya izédah (έφαγα)
Tï izéde (έφαγες)
Tóy izéde (έφαγε)
Nîye izédahme (φάγαμε)
Vîye izédahte (φάγατε)
Tíye izédaho (έφαγαν)
Β’ ΣΥΖΥΓΙΑ
dúmem: μιλώ
Ya predúmih (μίλησα)
Tï predúmi (μίλησες)
Tóy predúmi (μίλησε)
Nîye predúmihme (μιλήσαμε)
Vîye predúmihte (μιλήσατε)
Tíye predúmiho (μίλησαν)
hódem:πηγαίνω
Ya atídah (πήγα)
Tï atída (πήγες)
Tóy atída (πήγε)
Nîye atídahme (πήγαμε)
Vîye atídahte (πήγατε)
Tíye atídaho (πήγαν)
Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑ
slúshom: ακούω
Ya uslúshah (άκουσα)
Tï uslúsha (άκουσες)
Tóy uslúsha (άκουσε)
Nîye uslúshahme (ακούσαμε)
Vîye uslúshahte (ακούσατε)
Tíye uslúshaho (άκουσαν)
dávom: δίνω
Ya dádah (έδωσα)
Tï dáde (έδωσες)
Tóy dáde (έδωσε)
Nîye dádahme (δώσαμε)
Vîye dádahte (δώσατε)
Tíye dádaho (έδωσαν)
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
A’ ΣΥΖΥΓΙΑ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Διαρκείας
Séchi darvóto !
Fnási chântïte !
Píyi vódo!
Óri mâstoto !
Kópi zemôto !
Yéi hlâba !
Péchi môso !
Zhîvi zhïvótate !
Στιγμιαίο
Ótsechi (κόψε)
Fnési (βάλε μέσα)
Íspyi (πιες)
Ízari (όργωσε)
Ískapi (σκάψε)
Ízdi (φάε)
Íspechi (ψήσε)
Zhîvni (ζήσε)
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Διαρκείας
Séchite darvóto !
Fnásite chântïte!
Píyite vódo!
Órite mâstoto !
Kópite zemôto!
Yéite hlâba !
Péchite môso!
Zhîvite zhïvótate!
Στιγμιαίο
Ótsecheyte
Fnésite
Íspyite
Ízareyte
Ískapeyte
Ízdite
Íspecheyte
Zhîvnite
Β’ ΣΥΖΥΓΙΑ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Διαρκείας
Vórvi na mechítene!
Rábati po bórzho!
Písavay na teftérese!
Právi nâkvo za móne!
Góri stárïse kinígï!
Sâday na skémleso!
Αtvári vratána!
Ugrádi duvárate!
Spíray málko!
Στιγμιαίο
Ídi (πήγαινε)
Izrábati (δούλεψε)
Píshi (γράψε)
Stóri (κάνε)
Ízgori (κάψε)
Sônni (κάθισε)
Ótvari (άνοιξε)
Grádi (χτίσε)
Spréi (σταμάτα)
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Διαρκείας
Vórvite na mechítene!
Rábateite po bórzho!
Píshayte na teftérese !
Stórite nâkvo za móne !
Górite stárïse kinígï!
Sônnite na skémlese!
Atvárite vratána!
Grádite duvárovete!
Spréyte málko!
Στιγμιαίο
Ídite
Izrábateyte
Píshite
Právite
Ízgoreyte
Sâdayte
Ótvareite
Úgradeyte
Spírayte
Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Διαρκείας
Slúshi kakná ti kázavom!
Dragóvay máykoti!
Víkay kakná ta íshtish!
Mirísay kîtkoso! (μύριζε)
Yáhay múleto!
Dávay mi mlógo parî!
Chákay mo!
Klávay básta!
Ζímay kalémete!
Pomágay bubáykoti!
Στιγμιαίο
Úslushi (άκουσε)
Zdrázhi (αγάπησε)
Réchi (πες)
Mírisni (μύρισε)
Yáhni (καβάλλησε)
Dáy (δώσε)
Póchekay (περίμενε)
Kláy (βάλε)
Ζômi (πάρε)
Pómagni (βοήθησε)
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Διαρκείας
Slúshite kakná mu kázavom!
Dragóvayte máykïte!
Víkayte kakná ta íshtite!
Mirísayte kîtkoso!
Yáhnite múletana!
Dávayte mi mlógo parî!
Chákayte mo!
Klávayte básta!
Zímayte kalémevete!
Pomágayte bubáykovemte!
Στιγμιαίο
Uslúshayte
Zdrázhite
Réchite
Mírisneyte
Yáhayte
Dáyte
Póchekayte
Kláyte, Kládite
Zômite
Pómagneyte
YΠΟΚΟΡΙΣΤΙΚΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
ΑΡΣΕΝΙΚΑ
(adín-ένας)
brátchek (αδελφούλης)
haskérchek (φανταράκος)
nóshchek (μαχαιράκι)
nuschôk (μυτούλα)
pótchek (δρομάκος)
chulâchek (ανθρωπάκος)
petelchók (μικρός πετεινός)
záychek (λαγουδάκι)
sînchek (γιόκας)
óblachök (συννεφάκι)
vrischék (βρυσούλα)
hlâpchek (ψωμάκι)
tópchek (μπαλίτσα)
pórstchek (δαχτυλάκι)
korémchek (κοιλίτσα)
Halílko-Halílche (ο μικρός Χαλήλ)
Ηasánko- Hasánche (μικρός Χασάν)
Rahmíko (μικρός Ραχμή)
Omérko (μικρός Ομέρ)
ΘΗΛΥΚΑ
(anná-μία)
bábinka (γιαγιάκα)
kozínka (κατσικούλα)
máychinka (μανούλα)
dúpchinka (τρυπούλα)
mushînka (μυγούλα)
krávinka (αγελαδίτσα)
dáskalichka (δασκαλίτσα)
kóshtinka (σπιτάκι)
zhanínka (γυναικούλα)
rachínka (χεράκι)
sestrínka (αδελφούλα)
doshterínka (κορούλα)
vadítsa (νεράκι)
krástavichka (αγγουράκι)
lazhîchka (κουταλάκι)
küprúika (γεφυρούλα)
maglítsa – (αραιή ομίχλη)
momínka (κοριτσάκι)
paláschinka (πορτοφολάκι)
Eminínka (μικρή Εμινέ)
Fatmínka (μικρή Φατμέ)
ΟΥΔΕΤΕΡΑ
(annó - ένα)
détentse (παιδάκι)
magárentse (γαϊδουράκι)
séltse (χωριουδάκι)
kîttchinka (λουλουδάκι)
kalémtse (μολυβάκι)
ochínko (ματάκι)
ushînko (αυτάκι)
dórftse (ξυλαράκι)
pílentse - πουλάκι
svínentse (γουρουνάκι)
barchínko (μικρό βουνό)
kópelche (αγοράκι)
glavínko (κεφαλάκι)
kúchentse (σκυλάκι)
kótentse (γατάκι)
vólkche (λυκόπουλο)
sórchentse (καρδούλα)
ΥΠΟΚΟΡΙΣΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΩΝ
ΑΡΣΕΝΙΚΟ
kámatonchek - ομορφούλης
visóchek – ψηλούλης
chôranchek – μαυρούλης
skópchek – ακριβούτσικος
debélchek – χοντρούλης
ténachek – λεπτούλης
ΘΗΛΥΚΟ
kámatonka – ομορφούλα
visóchka – ψηλούλα
chóranka – μαυρούλα
skapká – ακριβούτσικη
debélka – χοντρούλα
ténachka – λεπτούλα
ΟΥΔΕΤΕΡΟ
kámatonko – ομορφούλικο
visóchko – ψηλούτσικο
chóranko - μαυρούλικο
skópko – ακριβούτσικο
debélko – χοντρούλικο
ténachko - λεπτούλικο
ΜΕΓΕΘΥΝΤΙΚΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
volchíshte (μεγάλος λύκος)
nózhishte (μαχαίρα)
nusíshte (μυτάρα)
kormíshte (κοιλάρα)
kóshtishte (σπιταρόνα)
kozíshte (μεγάλη κατσίκα)
zhaníshte (γυναικάρα)
rachíshte (χερούκλα)
magáretishte (μεγάλος γάιδαρος)
séletishte (μεγάλο χωριό)
ushíste (αυτάρα)
barchínishte (μεγάλο βουνό)
kúchetishte (σκύλαρος)
kótetishte (μεγάλο γατί)
chülâchishte & chülâchetishte (άντρακλας)
Eπίσης κοροϊδευτικά:
nusâko (μυταρώνα),
ratchâko (χερούκλα),
kuchätâko(σκύλαρος)
Dúmite Pomátsko! - Μιλήστε πομακικά
Íshtish li da ídeme da so rastîpame na Nedéle? = Θέλεις να πάμε να περπατήσουμε την Κυριακή;
Ne mózhom na Nedéle. = Δε μπορώ την Κυριακή.
Íshtish li da ti dam annó CD? = Θέλεις να σου δώσω ένα cd;
Níshtom CD. Dáy mi nâkvo drúgo. = Δε θέλω cd. Δώσε μου κάτι άλλο.
Háyde da kósneme málko hlâba. = Άντε να φάμε λίγο ψωμί.
Ne som gládan. = Δεν πεινάω.
Yéla da pínnish málko vadítso. = Έλα να πιεις λίγο νεράκι.
Ne som zagorât. = Δε διψάω.
Na pórvo li dahódish na séloso? = Πρώτη φορά πηγαίνεις στο χωριό;
Ne, ye som dahódil i na drúyish. = Όχι, πήγα και άλλη φορά.
Kólko vréme she sedísh faf Yunána? = Πόσο καιρό θα μείνεις στην Ελλάδα;
Dva-tri déne. = Δύο-τρεις μέρες.
Mózhash li da mi dadésh málko sol? = Μπορείς να μου δώσεις λίγο αλάτι;
Ne znom kadé ye. = Δεν ξέρω πού είναι.
Mózhash li da mi danesésh zeytíne? = Μπορείς να μου φέρεις το λάδι;
Ne mózhom da stánom. Balí mo kórstos. = Δε μπορώ να σηκωθώ. Μου πονάει η μέση.
Óti mo glôdash itîy ajayíp? = Γιατί με κοιτάς τόσο παράξενα;
Kosáta ti ye yátse dlôga. = Τα μαλλιά σου είναι πολύ μακριά.
Óti dúmish itélkus bórzho? = Γιατί μιλάς τόσο γρήγορα;
Bórzhom. Trâbava da vórvem. = Βιάζομαι. Πρέπει να φύγω.
Óti yedésh itîy ayá? = Γιατί τρως τόσο αργά;
Za da vídem lezétese yátomuse. = Για να δω (να καταλάβω) τη γεύση του φαγητού.
* Το μάθημα προέρχεται από το βιβλίο του Ν.Θ.Κόκκα, UCHEM SO POMATSKO - Μαθήματα Πομακικής Γλώσσας. Έκδοση: Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης, Ξάνθη 2004. Στο βιβλίο περιέχονται συνολικά 25 μαθήματα με πολλές ασκήσεις για πληρέστερη εκμάθηση της γλώσσας.
Μπορείτε να διαβάσετε άλλα μαθήματα πομακικής
στους ακόλουθους συνδέσμους:
Μάθημα 1ο
Kak to zavót? – Πώς σε λένε;
Μάθημα 2ο
Náshono kóte – Η γάτα μας
Μάθημα 3ο
Dechyána igrót na gradínono - Τα παιδιά παίζουν στην αυλή
Μάθημα 4ο
Faf dumá - Στο σπίτι
Μάθημα 5ο
Dve mómï na pótene – Δύο κορίτσια στο δρόμο
Μάθημα 6ο
Kámatnata hanâ – Η όμορφη οικογένεια
Μάθημα 7ο
Faf mechítene – Στο σχολείο
Μάθημα 8ο
Stára pishtélka – Η παλιά φλογέρα
Μάθημa 9ο
Faf rábatono – Στη δουλειά
Μάθημa 10ο
Letí snäk faf sélono - Χιονίζει στο χωριό
