ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Μεταφράσεις ελληνικής και αγγλικής ποίησης στην πομακική γλώσσα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πομάκων Νομού Ξάνθης σας προσκαλεί την Πέμπτη 18 Μαΐου 2017 και ώρα 18:45στις αίθουσες Λόγου και Τέχνης στη Στοά του Βιβλίου, Σταδίου & Πεσμαζόγλου 5 (Αρσάκειο Μέγαρο) στο κέντρο της Αθήνας στην παρουσίαση του βιβλίου του Πομάκου δημοσιογράφου Σεμπαϊδήν Καραχότζα:

“Μεταφράσεις ελληνικής και αγγλικής ποίησης στην πομακική γλώσσα”

Η παρουσίαση θα γίνει από τους:

Παναγιώτη Κριμπά, αναπλ. Καθηγητή στo γνωστικό αντικείμενο Ορολογία, Μετάφραση και Νομικά Κείμενα στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Νικόλαο Κόκκα, εκπαιδευτικό

Άγγελο Συρίγο, αναπλ. καθηγητή Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Στο τέλος της εκδήλωσης η Εμινέ Μπουρουτζή, πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Πομάκων Ν. Ξάνθης, θα τραγουδήσει παραδοσιακά πομακικά τραγούδια.

Ο Πομάκος δημοσιογράφος Σεμπαϊδήν Καραχότζα επιχειρεί για πρώτη φορά να κάνει κάτι που πριν από μια δεκαετία φαίνονταν ακατόρθωτο. Το μεγάλο του στοίχημα ήταν να αποδείξει ότι με τη μητρική γλώσσα των Πομάκων μπορούν να διατυπωθούν οι σκέψεις και οι εικόνες μεγάλων συγγραφέων και ποιητών όλου του κόσμου. Με το βιβλίο αυτό ο Σεμπαϊδήν Καραχότζα δίνει την ευκαιρία στους νέους Πομάκους να μελετήσουν σημαντικά λογοτεχνικά κείμενα στη μητρική τους γλώσσα.

Το βιβλίο «Μεταφράσεις ελληνικής και αγγλικής ποίησης στην πομακική γλώσσα»  είναι ανθολογία ποιημάτων με μετάφραση στα πομακικά των παρακάτω ποιητών: Ρήγας Βελεστινλής, Ανδρέας Κάλβος, Διονύσιος Σολωμός, Λορέντζος Μαβίλης, Γεώργιος Βιζυηνός, Κωστής Παλαμάς, Χάρης Σακελλαρίου, Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Αριστοτέλης Κουρτίδης, Στέλιος Σπεράντζας, Γεώργιος Αθάνας, Μιχαήλ Στασινόπουλος, Κ.Π.Καβάφης, Κ.Γ.Καρυωτάκης, Γιώργος Σεφέρης, Νικηφόρος Βρεττάκος, Οδυσσέας Ελύτης, Γιάννης Ρίτσος, Μανόλης Αναγνωστάκης, Μίλτος Σαχτούρης, Τίτος Πατρίκιος, Ελένη Βακαλό, Χ. Καλιαμπέτσου-Ευτυχίδου, Τάσος Λειβαδίτης, Λύντια Στεφάνου, Ελένη Δημητριάδου-Εφραιμίδου, Ουίλιαμ Σαίξπηρ.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΣΕΜΠΑΪΔΗΝ ΚΑΡΑΧΟΤΖΑ

Γιώργος Σεφέρης (1900-1971)

Αστυάναξ

Τώρα που θα φύγεις πάρε μαζί σου και το παιδί

Που είδε το φως κάτω από εκείνο το πλατάνι,

Μια μέρα που αντηχούσαν σάλπιγγες κι έλαμπαν όπλα

Και τ’ άλογα ιδρωμένα σκύβανε ν’ αγγίξουν

Την πράσινη επιφάνεια του νερού

Στη γούρνα με τα υγρά τους τα ρουθούνια.

Οι ελιές με τις ρυτίδες των γονιών μας

Τα βράχια με τη γνώση των γονιών μας

Και το αίμα του αδερφού μας ζωντανό στο χώμα

Ήτανε μια γερή χαρά μια πλούσια τάξη

Για τις ψυχές που γνώριζαν την προσευχή τους.

Τώρα που θα φύγεις, τώρα που η μέρα της πληρωμής

Χαράζει, τώρα που κανείς δεν ξέρει

Ποιον θα σκοτώσει και πώς θα τελειώσει,

Πάρε μαζί σου το παιδί που είδε το φως

Κάτω απ’ τα φύλλα εκείνου του πλατάνου

Και μάθε του να μελετά τα δέντρα.

Astiánax

Isâ agîna she si varvísh zémi sas tébe zóso déte

Víde shvéshkono pad inók chináre,

Faf zhókte déne sfíreho sfírkïne i sféteho tüfékovene

I zaznayénïne kóneta navâdaho so da daprôt

Sas mókrïne núshove zelénono vódo na vrisâne.

Maslínïne sas schûfrenïne bubáykï i máykï

Golâmïne kámenye sas kaknána znot náshïne máykï i bubáykï

I brátavana korftá zhïvá na parstóno

Golâmo drágo ye búlo i golâm zenginlík

Za zâhne so ználi kak da so mólet.

Isâ agîna she si varvísh, agîna so razvídeli zhíyen den she so pláshtash

Isâ agîsa níkotri na zno

Kotróga she primáza i kak she davórsha

Zémi sas tébe zóso déte víde shvéshkono

Pad chinárevono lístye

I kázhï mu kak da uchí góramyeno.

Από το «Τετράδιο Γυμνασμάτων» - 1940

Μας έλεγαν θα νικήσετε όταν υποταχτείτε.

Υποταχτήκαμε και βρήκαμε τη στάχτη.

Μας έλεγαν θα νικήσετε όταν αγαπήσετε.

Αγαπήσαμε και βρήκαμε τη στάχτη.

Μας έλεγαν θα νικήσετε όταν εγκαταλείψετε τη ζωή σας.

Εγκαταλείψαμε τη ζωή μας και βρήκαμε τη στάχτη…

Βρήκαμε τη στάχτη. Μένει να ξαναβρούμε τη ζωή μας, τώρα που δεν έχουμε πια τίποτα. Φαντάζομαι, εκείνος που θα ξανάβρει τη ζωή, έξω από τόσα χαρτιά, τόσα συναισθήματα, τόσες διαμάχες και τόσες διδασκαλίες, θα είναι κάποιος σαν εμάς, μόνο λιγάκι πιο σκληρός στη μνήμη. Εμείς, δε μπορεί, θυμόμαστε ακόμα τι δώσαμε. Εκείνος θα θυμάται μονάχα τι κέρδισε από την κάθε του προσφορά. Τι μπορεί να θυμάται μια φλόγα; Α θυμηθεί λίγο λιγότερο απ’ ό,τι χρειάζεται, σβήνει. Να μπορούσε να μας διδάξει, όσο ανάβει, να θυμόμαστε σωστά. Εγώ τελείωσα. Να γινότανε τουλάχιστο να αρχίσει κάποιος από εκεί που τελείωσα εγώ …

Víkaho no she nadviyéte agîna stánete izmetkâre.

Stánahme izmetkâre i náydeme pepeláre.

Víkaho no she nadviyéte agána zagálite.

Zagálihme i náydeme pepeláne.

Víkaho no she nadviyéte agîna si astávite zhïvótate.

Astávihme si zhïvótase i náydahme pepeláne…

Náydahme pepeláne. Astánava da si náydeme zhivótase isâna agîsa némame níkana. Chûdem so zhîyen she si náyde pak zhïvótane, advón ad isélkus kinígi, isélkus dérteve, isélkus fasaríe i isélkus dérseve she ye adín káksa nîye, yálnïs mífko po koráf agîna pómli. Nîye, na mózha, pómlime si yéshte kakná dádame. Tóy she pómli yálnish kaná ye kazandísal ad sâkvo no mu dávanye. Kaná mózhe da pómli adín plámen? Akú zapómli mífko po mífko ad kólkono trâbava, izgásha. Da umâsho da no nauchí, kólkono gorí, da pómlime práve. Ya davórsha. Da stánavasho bare da zafáti badín at kadéta davórsha ya.

Από το «Μυθιστόρημα» - ΙΗ’

Λυπούμαι γιατί άφησα να περάσει ένα πλατύ ποτάμι μέσα από τα δάχτυλά μου

Χωρίς να πιω ούτε μια στάλα.

Τώρα βυθίζομαι στην πέτρα.

Ένα μικρό πεύκο στο κόκκινο χώμα,

Δεν έχω άλλη συντροφιά,

Ό,τι αγάπησα χάθηκε μαζί με τα σπίτια

Που ήταν καινούργια το περασμένο καλοκαίρι

Και γκρέμισαν με τον αγέρα του φθινοπώρου.

Bálno mi ye óti astáy da paminé anná shïróka reká pres pórstovese

I na pínna níta annó kápok.

Isâ patînom faf kámenene.

Anná michká baríka faf chervéneno pors

Némom druzâh dóste

Kanáto mílvasho ya zagubísho sas kóshtete na annó

Zhîte bého nóvï na préshneto lâto

I sabóriho so sas pótzimoskonek vâtra.

Η τελευταία μέρα

Ήταν η μέρα συννεφιασμένη. Κανείς δεν αποφάσιζε

Φυσούσε ένας αγέρας αλαφρύς: «Δεν είναι γραίγος είναι σιρόκος » είπε κάποιος.

Κάτι λιγνά κυπαρίσσια καρφωμένα στην πλαγιά κι η θάλασσα

Γκρίζα με λίμνες φωτεινές, πιο πέρα.

Οι στρατιώτες παρουσίαζαν όπλα σαν άρχισε να ψιχαλίζει.

«Δεν είναι γραίγος είναι σιρόκος» η μόνη απόφαση που ακούστηκε,

Κι όμως το ξέραμε πως την άλλη αυγή δε θα μας έμενε

Τίποτε πια, μήτε η γυναίκα πίνοντας πλάι μας τον ύπνο

Μήτε η ανάμνηση πως ήμασταν κάποτε άντρες,

Τίποτε πια την άλλη αυγή.

«Αυτός ο αγέρας φέρνει στο νου την άνοιξη» έλεγε η φίλη

περπατώντας στο πλευρό μου κοιτάζοντας μακριά «την άνοιξη

που έπεσε ξαφνικά το χειμώνα κοντά στην κλειστή θάλασσα.

Τόσο απροσδόκητα. Πέρασαν τόσα χρόνια. Πώς θα πεθάνουμε;»

Ένα νεκρώσιμο εμβατήριο τριγύριζε μες στην ψιλή βροχή.

Πώς πεθαίνει ένας άντρας; Παράξενο κανένας δεν το συλλογίστηκε.

Κι όσοι το σκέφτηκαν ήταν σαν ανάμνηση από παλιά χρονικά

Της εποχής των Σταυροφόρων ή της εν Σαλαμίνι ναυμαχίας.

Κι όμως ο θάνατος είναι κάτι που γίνεται^. πώς πεθαίνει ένας άντρας;

Κι όμως κερδίζει κανείς το θάνατό του, το δικό του το θάνατο, που δεν ανήκει σε κανέναν άλλον

Και τούτο το παιχνίδι είναι η ζωή.

Χαμήλωνε το φως πάνω από τη συννεφιασμένη μέρα, κανείς δεν αποφάσιζε.

Την άλλη αυγή δε θα μας έμενε τίποτε^. Όλα παραδομένα^. Μήτε τα χέρια μας^.

Κι οι γυναίκες μας ξενοδουλεύοντας στα κεφαλόβρυσα και τα παιδιά μας

Στα λατομεία.

Η φίλη μου τραγουδούσε περπατώντας στο πλευρό μου ένα τραγούδι σακατεμένο:

«Την άνοιξη, το καλοκαίρι, ραγιάδες …»

Θυμότανε κανείς γέροντες δασκάλους που μας άφησαν ορφανούς.

Ένα ζευγάρι πέρασε κουβεντιάζοντας:

«Βαρέθηκα το δειλινό, πάμε στο σπίτι μας

πάμε στο σπίτι μας ν’ ανάψουμε το φως».     

Sonunjûto den

Denôt bésho óblachnïy. Níkotri na zímasho karáre.

Dúyesho adín vâter lök. “Na dúe ad górnikane i ad íznikane, dúe ad dólnikane i ad íznikane” velí nókotri.

Nókakvï ténkï selvíe nabúchenï na stranóno i denizen

Sivá sas sfétlï gyóle, po atsîi.

Hashkérevene prikázavaho tüfékovene agîta zafáti da rónka.

“Na dúe ad górnikane i ad íznikane, dúe ad dólnikane i ad íznikane” yálnïsh inazí so chü

Alá go znáhme óti na drúgono ráino néma da no astáne

Níkana ártïk, níta nashána zhaná zháta pyásho pri námi spanyéno

Níta se pómlime ta béhme nókoge chülâkove

Níkana ártik faf drúgono ráino.

« Izí vâter dakárava pralétye na akîlane » víkasho arkadáshkana

kákna varvésho pri móne i glôdasho dulétse “pralétyeno

zhóto pánna birdén zimóse blísko pri zatfórenokne deníze.

Níkotri go na châkasho. Paminóho so isélkus godínï. Kak she umréme?”

Annó za umrâte pésne abihódesho faf sítnanek dózhda.

Kak umíra adín chülâk? Kak stánava ta so ye níkotri ne pachûdil.

I zhîne so so pachûdili da rechésh go se pómlili ad stárïte godînï

Ad zhóto vréme imâsho Stavrofórus íli ad zhóto vréme stána denískïyet harp faf Salamína.

Alá ye umíranyeno anná rábata zhána stánava. Kak umíra adín chülâk?

Alá kazandísava badín umíranyeno mu, tógavono umíranye, zhíyen ye ne níkotromu drúgomu

I izí igráenye ye zhïvótos.

Sfâdasha so svéshkana vur óblachnakne déne, níkotri na zímasho karáre.

Faf drúgono ráino na täh da no astáne níkana. Síchkoso dádenï. Níta náshïse rókï.

I náshïne zhónï rábateho faf yabanjíe na vrisevéne i náshïne dechyá rábateho

Faf kámenye.

Mána arkadáshka, kákta varvâsho pri móne, payásho annó sakáteno pésne.

“Faf pralét, faf lâto, izmetkâre…”

Pómlesho badín stáre dáskalïe zhíte no astáeho ekshûze.

Adín chülâk i anná zhaná paminóho i dúmeho:

“Patrôsna mi so agîna páda slóntseno, háy si na dumá

háy sin a dumá da zapálime svéshkono”.

Γιάννης Ρίτσος (1909-1990)

  

Αναπάντητο

Πού με πας από ’δω; Πού βγάζει αυτός ο δρόμος; Πες μου.

Δε βλέπω τίποτα. Δεν είναι δρόμος. Πέτρες μονάχα.

Μαύρα δοκάρια. Φανοστάτης. Να ’χα τουλάχιστον

Εκείνο το κλουβί, - όχι αυτό των πουλιών, τ’ άλλο

Με τα μεγάλα σύρματα, με τα γυμνά αγαλμάτια. Τότε

Που ρίχναν τους νεκρούς απ’ την ταράτσα, εγώ δε μίλησα,

Μάζευα εκείνα τ’ αγαλμάτια – τα λυπήθηκα. Τώρα, το ξέρω:

Το τελευταίο που πεθαίνει είναι το σώμα. Μίλα μου, λοιπόν.

Πού με πας από δω; Δε βλέπω τίποτα. Τι καλά που δε βλέπω.

Το πιο μεγάλο εμπόδιο για να σκεφτώ ως το τέλος, είναι η δόξα.

Prez advráshtanye

Kadé mo kárash pres túy? Kadé izlíza izí pot? Kázhïy mi.

Na vídem níkakna. Ne ye pot. Kámenye yálnïs.

Chórnï darnôta.Lámpa. Da imâsho báre

Inók kafése, ne inazí píletomne, drúgono

Sas golâmine telifónove, sas gólïne míchkï agálmata. Inagîne

Agîna mâtaho umrâtehne ad tarátsono, ya na predúmi,

Zbírasho inéy míchkï agálmata – smilívo mi so. Isá go znom:

Zhóno náy na sónane umíra snágana ye. Dúmi mi, segína

Kadé mo kárash pres túy? Na vídem níkana. Kakvó húbe óti na vídem.

Náy golâmïyes zor za da so póchüdem dur da sónane, da to prepaznávot ye.

  

Μανόλης Αναγνωστάκης (1925-2005)

   

Εδώ…

Εδώ

Κάτω από την καρδιά μου

Καρφώθηκαν οι σφαίρες οι πρωινές

Μπήγονται ολοένα πιο βαθιά

Τώρα

(Τώρα, σιγά σιγά, που ξημερώνει

Και θ’ ακουστεί το σφύριγμα όπου να ’ναι)

Ελάτε

Έλα εσύ Γιώργο, έλα Μιχάλη, έλα Ραούλ,

Μαζέψτε τες μια μια

Είναι δικές σας

Σήμερα το πρωί

Στις πέντε

Πριν βγει ο ήλιος

Πριν βγει ο ήλιος

Πριν, πριν ακόμη απ’ τα καμιόνια

Τις μάζεψα για σας

Και τώρα

Ξερίζωσέ τες απ’ το στήθος μου

Σαν ένα πρωινό χαρούμενο όνειρο

Σαν ένα τέλειο παιχνίδι

Πριν μάθουν τίποτα οι άλλοι

Ανυποψίαστοι στου ύπνου την ενέδρα

Πριν μάθουν τίποτα οι άλλοι

Πριν μάθουν πως εγώ

Είναι γραμμένο για πάντα να ζήσω.

  

Itúy

Itúy

Pad móso sórtse

Nabúchiho so sabáhtskïte kurshûneve

Vlízot éshte po glibótse

Isâ

(Isâ, agîsa so yavásh yavásh razvídelâva

I she so chûe sfírenyeno kadé ta ye)

Yálate

Yála tï Yórgo, yála Miháli, yála Raúl

Zbérite gi annó pa annó

Váshï so

Bu sabáh

Beshté

Durgî be ne izlízalo slóntseno

Durgî be ne izlízalo slóntseno

Naprésh hamálove

Zbräh gi za vámi

I isâ gi ízmakni ad mókse güvûse

Katá annók sabáhleynska drága sóna

Katá annó kámatno igránye

Durgî so so ne naúcheli nâko drúzine

Kákna si némot habére agîna gi chûva spanyéno

Durgî so so ne naúcheli níkana drúzine

Durgî so so ne naúcheli ta ye

Písano ya da zhîvom za dáyma.