«Σεμπαϊδήν Καραχότζα: Ο δημοσιογράφος, ο συγγραφέας, ο αγωνιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων»

ΟΜΙΛΙΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΟΚΚΑ ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

του Σεμπαϊδήν Καραχότζα με τίτλο:

«Μεταφράσεις ελληνικής και αγγλικής ποίησης στην πομακική γλώσσα»

10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 -  ΙΔΡΥΘΜΑ ΘΡΑΚΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΞΑΝΘΗ

«Σεμπαϊδήν Καραχότζα: Ο δημοσιογράφος, ο συγγραφέας,

ο αγωνιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων»

Κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας.

Είναι μεγάλη τιμή σήμερα για μένα να μιλήσω στο φιλόξενο αυτό χώρο του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης για έναν άνθρωπο ξεχωριστό με μεγάλη πνευματική δύναμη αλλά και τεράστια δύναμη ψυχής. Θα προσπαθήσω με λίγα λόγια να σκιαγραφήσω την προσωπικότητα του Σ. Καραχότζα, του Πομάκου δημοσιογράφου, του συγγραφέα, του αγωνιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ως δημοσιογράφος ο Σ. Καραχότζα χαρακτηρίζεται από τη νηφάλια και ψύχραιμη προσέγγιση των θεμάτων του αλλά και από τον αγωνιστικό και καταγγελτικό του λόγο.  Στα κείμενά του ο Σ. Καραχότζα βάζει τα χέρια επί τον τύπον των ήλων. Γράφει αλήθειες που πονάνε, αλλά παράλληλα αλήθειες που απελευθερώνουν. Υπερασπίζεται τα δικαιώματα όλων των απλών πολιτών αλλά και ειδικότερα τα εκπαιδευτικά και γλωσσικά δικαιώματα των Πομάκων της Θράκης.

Ο Σεμπαϊδήν Καραχότζα με τη σειρά του έγινε ιδιαίτερα γνωστός με τις  εμφανίσεις του σε τηλεοπτικό κανάλι της Ξάνθης όπου εκφωνούσε ειδήσεις στην πομακική. Η πολιτική του συγκεκριμένου καναλιού, όμως, άλλαξε, για αδιευκρίνιστους λόγους και το πομάκικο δελτίο ειδήσεων έδωσε τη θέση του σε δελτίο ειδήσεων στην τουρκική γλώσσα. Ο Σ. Καραχότζα είναι σήμερα 38 ετών, (γεννημένος το 1979), είναι παντρεμένος και πατέρας 2 παιδιών.  Σπούδασε στο Γυμνάσιο ΣΜΙΝΘΗΣ και στο 3ο Γενικό Λύκειο ΞΑΝΘΗΣ και φοίτησε επί μία τριετία στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του, λόγω προβλημάτων υγείας. Ήταν για 3 χρόνια (2006-2009)  εκδότης της Πομακικής εφημερίδας NATPRESΗ. To πρώτο τεύχος της ΝΑΤΡΡΕSH κυκλοφόρησε στις 20 Δεκεμβρίου 2006 (29^ο τεύχος τον Ιούνιο του 2009). Η NATPRESH ήταν μία εφημερίδα με τοπικές ειδήσεις από τα πομακοχώρια αλλά και με δίγλωσσα ελληνοπομακικά άρθρα, αιχμηρή κριτική, μαθήματα πομακικής γλώσσας, παραδοσιακά πομάκικα τραγούδια, συνταγές μαγειρικής κ.α.

Το 2006, ο Σεμπαϊδήν Καραχότζα πρωτοστατεί στη συλλογή υπογραφών για τη δημιουργία δημόσιου Νηπιαγωγείου στο χωριό του το Προσήλιο. Την ίδια περίοδο,  όταν εργάζονταν στο Δήμο Μύκης ο τότε δήμαρχος Μύκης του απαγόρευσε να μιλάει πομακικά, δηλώνοντας μάλιστα στην τηλεόραση ότι η λέξη ΠΟΜΑΚΟΣ είναι βρισιά. Ο Σεμπαεδήν προχώρησε σε δημόσια καταγγελία  (22/5/2006) όπου έγραφε ανάμεσα σε άλλα:

«είμαι περήφανος για την πατρίδα μου την Ελλάδα. Προτίμησα να υποβάλω την παραίτηση μου παρά να ανεχτώ άλλο αυτή τη προσβλητική και προκλητική συγχρόνως συμπεριφορά του δημάρχου Μύκης»

Από το 2006 μέχρι σἠμερα έχει λάβει μέρος ως προσκεκλημένος ομιλητής  σε δεκάδες εκδηλώσεις, σε όλη τη χώρα λέγοντας παντού ότι  στη Θράκη δεν υπάρχει καμία Τουρκική μειονότητα, αλλά μόνο μουσουλμανική μειονότητα, τμήμα της οποίας αποτελούν οι ΠΟΜΑΚΟΙ.

Το πρώτο βιβλίο του Σεμπαϊδήν Καραχότζα με τίτλο Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΠΟΜΑΚΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΥΚΗΣ  κυκλοφόρησε το 2006 και περιλαμβάνει διαλόγους, καθημερινές φράσεις, ιδιωματισμούς, ευχές, κατάρες, στοιχεία γραμματικής καθώς και Βασικό Πομακο-ελληνικό και Ελληνο-πομακικό Λεξικό.      Το δεύτερο βιβλίο του Σεμπαϊδήν Καραχότζα έχει τίτλο: «Isîy zhïvót Pomátsise  Έτσι ζουν οι Πομάκοι». Το βιβλίο περιέχει 13 πεζά κείμενα και 21 ποιήματα γραμμένα στην πομάκικη γλώσσα.  Ο Σεμπαεδήν, λοιπόν είναι ο ίδιος ΚΑΙ ποιητής. Στο τρίτο βιβλίο που έχουμε σήμερα μπροστά μας, ο ποιητής Σεμπαϊδήν Καραχότζα μεταφράζει ελληνική και αγγλική ποίηση. Ένας δημοσιογράφος ποιητής, ευαισθητοποιημένος όσο ελάχιστοι στα θέματα της γλώσσας και παράλληλα ένας άριστος χρήστης του λόγου αναμετράται με το ακατόρθωτο: να μεταφράσει ιδιαίτερα δύσκολα λογοτεχνικά κείμενα στη μητρική του γλώσσα που πολλοί θέλησαν να την ποδοπατήσουν, να την εξευτελίσουν, να τη μειώσουν, να την πουν ανύπαρκτη ή φτωχή.

            Αν το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα ήταν μεταφράσεις ελληνικής ποίησης σε μία από τις ευρέως διαδεδομένες γλώσσες θα κρίνονταν με βάση προϋπάρχουσες μεταφράσεις.  Στην περίπτωσή μας τέτοιο μέτρο σύγκρισης δεν υπάρχει. Ο Σεμπαϊδήν Καραχότζα καταθέτει το νέο του βιβλίο πρώτα απ’ όλα στην κρίση των ομόγλωσσων συντοπιτών του στη Θράκη. Το αγκάλιασε αμέσως ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πομάκων Ξάνθης. Οι συγκεκριμένες μεταφράσεις καταφέρνουν να διατηρήσουν το ρυθμό, τον παλμό αλλά και τη δύναμη του πρωτότυπου κειμένου. Θα ήθελα να δώσω μερικά ενδεικτικά παραδείγματα για να πάρετε μία γεύση από το ηχόχρωμα της γλώσσας.

ΛΟΡΕΝΤΖΟΣ ΜΑΒΙΛΗΣ

Καλότυχοι οι νεκροί που λησμονάνε Την πίκρα της ζωής

Húbava kïsméte ímot zhîne umrâti zabarávot Gorchívasek zhïvóta.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ

Τώρα που θα φύγεις πάρε μαζί σου και το παιδί  Που είδε το φως κάτω από εκείνο το πλατάνι, Μια μέρα που αντηχούσαν σάλπιγγες κι έλαμπαν όπλα

Isâ agîna she si varvísh zémi sas tébe zóso déte Víde shvéshkono pad inók chináre, Faf zhókte déne sfíreho sfírkïne i sféteho tüfékovene

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ

Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι Μουσκέψανε τα λόγια που είχανε γεννήσει αστροφεγγιές

Sas birinjíno kápok ad dazhdáne primázha so lâtoto Amakrího so dúmïne zhîte bého radîlï zvâzdï

Περισσότερα αποσπάσματα μπορείτε να διαβάσετε στο ίδιο το βιβλίο. Το βιβλίο αυτό είναι η καλύτερη απάντηση σε όσους εσκεμμένα διατείνονται ότι οι Πομάκοι δεν έχουν γλώσσα ή ότι είναι γλώσσα μόνο προφορική. Είναι η καλύτερη απάντηση για όσους θέλουν να την υποτιμήσουν σε μία τοπική διάλεκτο.

Όμως, ο  Σεμπαϊδήν Καραχότζα, δεν είναι μόνο ποιητής και μεταφραστής. Είναι κυρίως ένας αγωνιστής για τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Σύμφωνα με την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (10 Δεκεμβρίου 1948) ανθρώπινα δικαιώματα είναι όλα τα κοινώς αντιλαμβανόμενα αναπαλλοτρίωτα δικαιώματα που κάθε άτομο δικαιούται από τη στιγμή της γέννησής του, απλώς και μόνο επειδή είναι ανθρώπινο ον. Η έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων  συμπεριλαμβάνει δικαιώματα:

• ·         Στη ζωή
• ·         Στην ελευθερία της σκέψης
• ·         Στην τροφή
• ·         Στην κατοικία
• ·         Στην ιατρική περίθαλψη
• ·         Στην εκπαίδευση
• ·         Στη γλώσσα
• ·         Στον πολιτισμό

Όλα αυτά τα δικαιώματα αναδεικνύει καθημερινά και δυναμικά ο Σ. Καραχότζα μέσα από το διαυγή δημοσιογραφικό του λόγο. Όμως τα περισσότερα κείμενα του Σ. Καραχότζα στριφογυρίζουν γύρω από δύο μεγάλους άξονες: το δικαίωμα στη μητρική γλώσσα και το δικαίωμα στην εκπαίδευση. Το δικαίωμα να εκφράζεται ένας άνθρωπος στη μητρική του γλώσσα είναι μία από τις πιο βασικές ανθρώπινες αξίες, αφού η γλωσσική έκφραση είναι κατεξοχήν χαρακτηριστικό της ελευθερίας, της προσωπικότητας και της βαθύτερης υπόστασης του ανθρώπου.  Άρρηκτα συνδεδεμένο με το δικαίωμα στη μητρική γλώσσα είναι το αναφαίρετο δικαίωμα κάθε ανθρώπου σε μία ολοκληρωμένη και άρτια εκπαίδευση.

Μέσα από τις ομιλίες και τα άρθρα του, ο Σ. Καραχότζα μετατρέπεται από ένα μαχητικό δημοσιογράφο σε πραγματικό δάσκαλο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στα κείμενά του ο πολυγραφότατος δημοσιογράφος Σεμπαϊδήν Καραχότζα έχει ασκήσει δριμύτατη κριτική στον αναχρονιστικό θεσμό της μειονοτικής εκπαίδευσης. Γράφει το 2013:

… «τα μειονοτικά μπορεί να είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από σχολεία. Είναι το μεγαλύτερο έγκλημα των ελληνικής πολιτείας εις βάρος των Ελλήνων μουσουλμάνων». 

«η μειονοτική εκπαίδευση παράγει μόνο αγράμματους ανθρώπους, δε χρειάζεται να είναι κάποιος ειδικός για να καταλάβει πως( η μειονοτική εκπαίδευση) είναι εκείνη που έχει μετατρέψει τους Έλληνες μουσουλμάνους της Θράκης σε αντικείμενο εκμετάλλευσης …»

«Οι μουσουλμάνοι της Θράκης  γυρίζουν την πλάτη στα μειονοτικά σχολεία … αρχίζουν να καταλαβαίνουν τα παιχνίδια που παίζονται στην πλάτη τους και κυρίως στην πλάτη των παιδιών τους…»

Ανάμεσα στα κρίσιμα ζητήματα που έχει, επίσης, αναδείξει ο Σεμπαϊδήν Καραχότζα στα άρθρα και τις ομιλίες του την τελευταία δεκαετία είναι η δράση του τουρκικού προξενείου της Κομοτηνής.

Γράφει σε ένα άρθρο του:

«Το τουρκικό προξενείο με κάθε τρόπο και μέσο προσπαθεί να πετύχει τον στόχο της Άγκυρας, ο οποίος φυσικά είναι να δημιουργηθεί η εντύπωση πως στη Θράκη υπάρχει εθνική, δηλαδή τουρκική μειονότητα και όχι μουσουλμανική. Το ζητούμενο όμως σε αυτή την περίπτωση δεν είναι το τι κάνει το τουρκικό προξενείο της Κομοτηνής αλλά το τι κάνει ή αν προτιμάτε το τι δεν κάνει η ελληνική πολιτεία. Το πρόβλημα είναι πως μέχρι τώρα δε βρέθηκε ούτε μια κυβέρνηση, ούτε ένας πολιτικός που να βάλει το συμφέρον της πατρίδας πάνω από αυτές τις χιλιάδες ψήφους με αποτέλεσμα να φτάσουμε εδώ που φτάσαμε».

… «Όσο λοιπόν μας κυβερνούν άνθρωποι που βάζουν την καρέκλα πάνω από την πατρίδα, το Τουρκικό Προξενείο θα έχει και ρόλο και φωνή στη Θράκη».

Αυτά γράφει ο Σεμπαϊδήν Καραχότζα αψηφώντας το κλίμα τρομοκρατίας και του τουρκικού σωβινισμού που κάποιοι προσπαθούν να επιβάλλουν στη Θράκη, αψηφώντας και τις προσωπικές επιθέσεις και απειλές που δέχθηκε και συνεχίζει να δέχεται ο ίδιος και η οικογένειά του.

Από το 2015 μέχρι σήμερα ο Σεμπαϊδήν  Καραχότζα επιχειρεί μία νέα παρέμβαση στη διαδικτυακή ενημέρωση. Μετά από πολυετή θητεία στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο ξεκινά μία νέα ενημερωτική ιστοσελίδα, με τίτλο XANTHINET, όπου παρουσιάζει ειδήσεις, σχόλια και άρθρα τόσο στην ελληνική όσο και στην πομακική γλώσσα. Πέρα όμως από τις πομακόφωνες ειδήσεις, βασικός στόχος  της νέας ιστοσελίδας είναι να δώσει φωνή στον κάθε πολίτη και να αναδείξει τα προβλήματά του.

Κυρίες και κύριοι,

Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να αναφέρω τα εξής: Απέναντι στην εγκατάλειψη των Πομάκων από το ελληνικό κράτος, οι ίδιοι οι Πομάκοι αρχίζουν τα τελευταία χρόνια να αναδεικνύουν τη γλώσσα τους και την πολιτιστική τους κληρονομιά. Για το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα ο Σεμπαϊδήν Καραχότζα άρχισε να δουλεύει πριν από επτά χρόνια. Στα χρόνια αυτά έγιναν πολλά αλλά ήρθε η στιγμή που το βιβλίο είδε το φως της δημοσιότητας. Χρόνια τώρα παράγοντες του τουρκικού προξενείου της Κομοτηνής επιχειρούν να πείσουν τους πάντες και κυρίως τους ίδιους τους Πομάκους πως η πομάκικη γλώσσα είναι νεκρή. Όμως, μια γλώσσα στην οποία μπορείς να μεταφράσεις ποιητές όπως ο Διονύσιος Σολωμός, ο Κωστής Παλαμάς, ο Γιώργος Σεφέρης, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Γιάννης Ρίτσος  μόνο νεκρή δεν είναι. Μια γλώσσα στην οποία μπορείς να παρουσιάζεις τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων, μια γλώσσα που τουλάχιστον στην Ξάνθη εξακολουθεί να τη μιλάει το 99% των Πομάκων δε μπορεί να είναι νεκρή.

Θα κλείσω με τα λόγια του Σεμπαϊδήν Καραχότζα:

«αποτελεί τιμή απέναντι στους προγόνους μας και υποχρέωση απέναντι στους απογόνους μας να διατηρήσουμε όλα όσα κληρονομήσαμε και να τα παραδώσουμε ανέπαφα στις επόμενες γενιές…»

 «Εγώ το μόνο που μπορώ να κάνω και θα το κάνω είναι να είμαι εδώ για να γράφω όσα κάποιοι άλλοι δεν τολμούν ούτε καν να σκεφτούν και για όλα εκείνα που κάνουν πως δε βλέπουν. Εύχομαι να ανακτήσουμε την χαμένη μας αξιοπρέπεια που δυστυχώς μας την έχουν ποδοπατήσει. Η ταπείνωση είναι κάτι που δεν ταιριάζει στον Έλληνα. Είμαι Έλληνας σημαίνει περπατώ με το κεφάλι ψηλά κι αυτή ακριβώς είναι η δική μου ευχή και στόχος, το κεφάλι ψηλά».

Σας ευχαριστώ.