Τετάρτη 23 Οκτωβρίου 2013

Οι Πομάκοι της Ξάνθης και τα τραγούδια τους: Pîta li, mómko, máykati?

 Από το cd του ΠΑΚΕΘΡΑ:
«Πομάκικα Τραγούδια από την ορεινή Ξάνθη
με τη μοναδική φωνή της Νερμάν Μολλά»


Pîta li, mómko, máykati?
Ρώτησες, κοριτσάκι, τη μάνα σου;


- Píta li, mómko, máykati 
Dáva li tébe na ména?

-Ρώτησες, κοριτσάκι, τη μάνα σου,
Σε δίνει εσένα σε μένα;

       <<<  >>>

- Ne ye sam, sevdó, pítala
Ya mu ye sam  snóshta slúshela

- Δεν την έχω, αγάπη μου, ρωτήσει
Εγώ χθες το βράδυ την άκουγα να λέει:

       <<<  >>>

«Da yímam dο tri dáshtere 
Ni énna, sévdu, ne dávam.

«Ακόμα κι αν είχα τρεις κόρες
Ούτε τη μια, αγάπη μου, δε δίνω.

       <<<  >>>

Tóy pîye béla rakîya 
Yi igráye póstra kumára

Αυτός πίνει άσπρο ρακί
Και παίζει πολύχρωμο κουμάρι (χαρτιά)

       <<<  >>>

Momána se razboliála
Yídi rúkayte máykahi.  

Το κορίτσι αρρώστησε
Πηγαίνετε να φωνάξετε τη μάνα του.

         <<<  >>>

Yídi rúkayte máykahi 
Da dóyde málko do aytúzy

Πηγαίνετε να φωνάξετε τη μάνα του.
Να έρθει λίγο μέχρι εδώ.

       <<<  >>>

Yídi rúkayte doktóre 
Doktóran peyé kázova

Πηγαίνετε να φωνάξετε το γιατρό
Ο γιατρός διαβάζει και λέει:

         <<<  >>>

- Za aysazí móma lök néma
Kará sevdá ya fátila. 

Γι αυτό το κορίτσι γιατρικό δεν υπάρχει
Μαύρος έρωτας την έχει πιάσει.

        <<<  >>>

Máykahi sénna da pláche
Da pláche máyka narícha:

Η μάνα της κάθεται και κλαίει
Κλαίει και συλλογιέται:

      <<<  >>>

- Za ysáy li máyka kútila  
Kútila máyka hránila?

- Γι αυτό η μάνα σου σε μεγάλωσε
Σε μεγάλωσε και σε τάιζε;


 <<<<<<<<<    >>>>>>>>>

  
* To cd  «Πομάκικα Τραγούδια από την ορεινή Ξάνθη με τη μοναδική φωνή της Νερμάν Μολλά» κυκλοφόρησε το Μάρτιο του 2006 από το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης.

Μπορείτε να προμηθευτείτε το cd
από το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης 
στην Ξάνθη
οδός Μ. Μπότσαρη αρ. 20.


Πληροφορίες:



Τηλέφωνο:


25410 73808

Ένα πομάκικο παραμύθι από το Δημάριο: "Το κορίτσι που το πέταξαν στο δάσος"



ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΜΥΘΙΟΥ
ΣΤΗΝ ΠΟΜΑΚΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

"Mómecheno déno go safarníli faf bayíren"

Bïl ye edín bubáyko sas ennó mómeche. Zhanána mu ye umrâla i to se ozhénil pak sas drúga. Enáy mómecheno imélo ye eysá ennó pomáitsenitsa. Tya go ye ne ishtéla mómechena i víka na chilâkan hi:
- Da idesh da farnísh déteso.
Bubáyko mu otkáral go ye na bayíren i ostávil go ye sas edín torkolák i to ye zaspálo. Agá ye stánalo to tarkále torkolákan na barchínana i mómechena slédi od adzát. Torkolákan ye sprel pri enná kolíba. Mómecheno chúknalo ye vratána. Izléla ye ennó bába sas ennó míchko mómeche i víka hi:
- Kakná íshtesh eysuzí sahát ti eytúva?
- Ostávi me bubáyko eytám ot góre i ya turkuláh turkulákas i dokára me eytúva.
- Yéla na vître.
Zéla ye déteno na vître, hránila go ye, premeníla go ye sas nóvi drípi i víka mu:
- Eysá sabáhlayn she da nábiem ráno od eytús i ti she da glédash dâteso : she go hránish (ne parlívo), she go chésish, alá néma da go opínash, za da ne pláche. Ímam i enná kráva, she da glédash i néya. She da ye doyísh, ála néma da ye opínash, za da ye ne balí.
   Agá se ye vîrnala akshámlayn bábana ye papítala míchkono mómeche:
- Kak ti se zglâva? Hráni li te húbave? Dáva li ti húbavo yáto? Chése li te? Kakná právi na krávana ? Opína ye yátse ? Baléva ye agá ye doyí? 
-  Ne, ot téba po húbave me gléda. I krávana i ména.
Sedélo ye kólkono ye sedélo dâteno i íshkalo ye da nabíye. Víka mu bábana :
- Sédi !
- Ne, íshtam da nábiem, da vídem bubáyka mi.
I bábana hi víka:
- Agá stánish sabáhlayn.
Iméla ye dve trendráfele odvîn na gradínana hi. Edínen ye bil bäl i drúgen chervén. Sétne víka na mómechéna:
- Ya she da nábiem ráno sabáhlayn. Ti she davórsish rábatine, she da zémish edín kopách i she da ídesh da kópnish pot chervénan trendráfel. Kakná to ti izléze tvóyo ye.
Izlél hi ye edín kon déno ye bil továren sas dva sandîk. Edínen sandîk imél drípi i altîneno i drúgono ye bílo pólno liri.  I mómecheno ye yáhnal kónen. Kákna ye varvélo nadénala ye papútsene déno sa bíli altîneni. Kákno ye minóvala enná râka páda hi edínen papúts.   Agá ye atishól králtskono kópel da napoyí kónen to ye ne ishtél da píye. Pochúdil se ye:
- Óti ne píyesh od rékasa? Fse si pil, aysé ne ráchi da píyesh?
Agá ye nablizhíl vídel ye i to papúchen i iskáral ye ilyán :
- Chi ye to ye esuzí papúts da dóyde da si go zéme.
Po ennó vréme doshlólo ye mómechena i víka:
- Móyo ye papúches.
Níkotri ye ne izvéraval óti ye farníl bubáyko hi i ne iméla níkakna. Víkot hi:
- Da iskárash i drúgoto, da vídime akú právi i zam she te izvéravame.
Mómecheno iskárava i drúgen papúts i vídeli sa vritsína óti hi ye právil. I sétne králtskono kópele  ye zíma za zhaná i zhïvéli sa tíye húbave i níye po húbave.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

"Το κορίτσι που το πέταξαν στο δάσος"

Ήταν ένας πατέρας με ένα κοριτσάκι. Η γυναίκα του είχε πεθάνει και αυτός ξαναπαντρεύτηκε με άλλη. Έτσι το κορίτσι είχε τώρα μια μητριά. Αυτή δεν το ήθελε το κορίτσι και λέει στον άντρα της:
- Να πας το παιδί να το πετάξεις.
   Ο πατέρας του πήγε και το άφησε στο δάσος με ένα κουλουράκι κι αυτό κοιμήθηκε. Μόλις ξύπνησε, κύλισε το κουλουράκι στο βουνό και το κορίτσι ακολουθούσε από πίσω. Το κουλουράκι σταμάτησε σε μια καλύβα. Το κορίτσι χτύπησε την πόρτα. Βγήκε μια γριά με ένα μικρό κοριτσάκι και της λέει:
- Τι θέλεις τέτοια ώρα εσύ εδώ;
- Με άφησε ο πατέρας μου εκεί επάνω κι εγώ κύλισα το κουλουράκι και με έφερε εδώ.
- Έλα μέσα, λέει η γριά.
Πήρε μέσα το παιδί, το τάϊζε, του έβαλε καινούρια ρούχα και του είπε:
- Τώρα το πρωί εγώ θα φύγω νωρίς από εδώ κι εσύ θα κοιτάς το παιδί: θα το ταΐζεις (όχι ζεστό), θα το χτενίζεις, αλλά δε θα το τραβάς, για να μην κλαίει. Έχω και μια αγελάδα, θα την κοιτάς κι αυτήν: θα την αρμέγεις, αλλά δε θα την τραβάς, για να μην  πονάει.
   Όταν έφτασε το βράδι, η γριά ρώτησε το μικρό κοριτσάκι:
- Πώς σου φαίνεται; Σε ταΐζει καλά; Σου δίνει φαγητό καλό; Σε χτενίζει; Τι κάνει στην αγελάδα; Την τραβάει πολύ; Την πονάει όταν την αρμέγει;
- Όχι, από σένα πιο καλά με φροντίζει. Και την αγελάδα κι εμένα.
Κάθισε όσο κάθισε το παιδί και ήθελε να φύγει. Του λέει η γριά:
- Κάτσε!
- Όχι, θέλω να φύγω, να δω τον πατέρα μου.
Κι η γριά τής είπε:
- Μόλις σηκωθείς το πρωί.
Είχε δύο τριανταφυλλιές έξω στον κήπο της. Η μία ήταν άσπρη και η άλλη ήτανε κόκκινη. Μετά λέει στο κορίτσι:
- Εγώ θα φύγω το πρωί νωρίς. Εσύ θα τελειώσεις τις δουλειές, θα πάρεις μια τσάπα και θα πας να τσαπίσεις κάτω από την κόκκινη τριανταφυλλιά. Ό,τι σου βγει είναι δικό σου.
   Της βγήκε ένα άλογο που ήτανε φορτωμένο με δυο σεντούκια. Το ένα σεντούκι είχε ρούχα και χρυσαφικά και το άλλο ήτανε γεμάτο λίρες.  Και το κορίτσι ανέβηκε στο άλογο. Kαθώς πήγαινε φόρεσε τα παπούτσια της που ήτανε χρυσαφένια. Καθώς διέσχιζε ένα ποτάμι της έπεσε το ένα παπούτσι.   Όταν πήγε ένας πρίγκηπας να ποτίσει το άλογό του στο ποτάμι αυτό δεν ήθελε να πιει. Αναρωτήθηκε:
- Γιατί δεν πίνει από το ποτάμι; Έπινες πάντα και τώρα δε θέλεις να πιεις;
   Μόλις πλησίασε είδε κι αυτός το παπούτσι και έβγαλε ανακοίνωση:
- Σε όποιον ανήκει αυτό το παπούτσι νάρθει να το πάρει.
Κάποια στιγμή ήρθε το κορίτσι και είπε:
- Δικό μου είναι το παπούτσι.
Κανένας δεν την πίστεψε επειδή την είχε πετάξει ο πατέρας της και δεν είχε τίποτα.Της είπαν:
- Να βγάλεις και το άλλο, να δούμε αν κάνει και μετά θα σε πιστέψουμε.
Το κορίτσι έβγαλε και το άλλο παπούτσι και είδαν όλοι ότι της έκανε. Μετά ο πρίγκηπας την πήρε για γυναίκα του και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα.


* Από το βιβλίο του Νικολάου Θ. Κόκκα «Uchem so Pomátsko – Μαθήματα Πομακικής Γλώσσας»  τεύχος  Β’, Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης 2004.


Τρίτη 22 Οκτωβρίου 2013

Ένα πομάκικο τραγούδι (στίχοι και μετάφραση) Yozhéni ti se, sînole, galenítsata



Από το cd του ΠΑΚΕΘΡΑ:
«Πομάκικα Τραγούδια από την ορεινή Ξάνθη
με τη μοναδική φωνή της Νερμάν Μολλά»

ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ ΤΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ΣΤΑ ΠΟΜΑΚΙΚΑ

Yozhéni ti se, sînole, galenítsata

- Yozhéni ti se, sînole, galenítsata
Galenítsata, sînole, pîrvoto lûbe.

- Ti ’de si chûla, máylele, tódaya dúma
- Chûla mi yi sam, sînule, snósti sam hódela

Snósti sam hódela na vrisevene
Na vrísovene, sînole, na vris na vóda.

Hem go dúmeha, sînole,  hem go kríyeha
- Ni da go dúmet, máylele, ní da go kríyet.

Vir da mi náydam, máylele, yodávi se shta
Nosh da mi náydam, máylele, rasprási se shta.

- Ni se yudávay, sínule, ni se raspáray
Máykahi kúti sínule yi drúga móma.

Yi drúga móma, sînule, dvash po húbova
Dvash po húbova, sînule, trish po kámotna.

Ne trâbova mi, máylele, bolkánchka méchka
Yot kak mi yíde, máylele, pîrvonoy lûbe.


ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Σου παντρεύτηκε, γιε μου, η αγαπημένη σου

- Σου παντρεύτηκε, γιε μου, η αγαπημένη σου
Η αγαπημένη σου, γιε μου, η πρώτη σου αγάπη.

- Εσύ από πού άκουσες, μανούλα, αυτή την κουβέντα;
- Την άκουσα, γιόκα μου, χθες που πήγα

Χθες που πήγα στις βρύσες
Στις βρύσες, γιόκα μου, στη βρύση για νερό.

Και το συζητούσανε, γιόκα μου, και κρυφά το λέγανε
- Ούτε να το συζητάνε, μανούλα μου, ούτε να το κρύβουν

Λίμνη να βρω, μανούλα μου, να πνιγώ
Μαχαίρι να βρω, μανούλα μου, να μαχαιρωθώ.

- Ούτε να πνιγείς, γιόκα μου, ούτε να μαχαιρωθείς
Η μάνα σου σε μεγάλωσε για άλλη κοπέλα.

Για άλλη κοπέλα, γιόκα μου, δυο φορές πιο όμορφη
Δυο φορές πιο καλή, τρεις φορές πιο όμορφη.

Δε χρειάζομαι, μανούλα μου, βουνίσια αρκούδα
Αφού μου έφυγε, μανούλα μου, η πρώτη μου αγάπη.



* To cd  «Πομάκικα Τραγούδια από την ορεινή Ξάνθη με τη μοναδική φωνή της Νερμάν Μολλά» κυκλοφόρησε το Μάρτιο του 2006 από το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης.

Επιμέλεια παραγωγής, μετάφραση - βιβλιογραφικές παραπομπές: Νικόλαος Κόκκας

Εισαγωγικό σημείωμα -μουσικές μεταγραφές: Γιάννης Κακάρας, Δανιήλ Εμμανουηλίδης

Φωτογραφίες: Αντώνης Τσαουσίδης

Ηχογράφηση - remix: House of Sound  -  Αβδήρων 22 - Ξάνθη τηλ. 25410- 64952


Ακολουθεί το εισαγωγικό σημείωμα δύο αξιόλογων μουσικών και ερευνητών της παραδοσιακής μουσικής της Θράκης οι οποίοι επιμελήθηκαν τις μουσικές μεταγραφές του cd:

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ

Στους καιρούς μας, όπου το πομάκικο τραγούδι χάνει την οργανική του σχέση με την καθημερινότητα, έρχεται η Νερμάν Μολλά να τραγουδήσει τη ζωή έτσι όπως τη φανέρωσε η αγάπη, ο πόνος κι η νοσταλγία, και εκφράζοντας περίτεχνα τη μελωδία, να δημιουργήσει έναν τρόπο προσωπικό, δίχως να αποκόπτεται από την πομάκικη μουσική παράδοση.
Τα τραγούδια αυτής της έκδοσης έχοντας μια μελωδική γραμμή που δεν υπερβαίνει την οκτάβα, στολισμένα από μια ζεστή, καθαρή και με λαϊκή χροιά φωνή, στοχεύουν στο κέντρο της καρδιάς και φανερώνουν την ύπαρξη αισθητικού κριτηρίου, που δημιουργεί εσωτερικούς δεσμούς μέσα σε μια εθνοτική ομάδα.
            Η Νερμάν Μολλά, τραγουδά στο διατονικό γένος με ελεύθερο ρυθμό, χωρίς αυστηρή επανάληψη του κάθε μέρους του μέτρου και οι καταλήξεις των τραγουδιών της επιμένοντας στην επανάληψη της τονικής δημιουργούν την ψευδαίσθηση ενός ισοκρατήματος. Στις μουσικές μεταγραφές των τριών τραγουδιών που παραθέτουμε στο ένθετο της έκδοσης, το μουσικό κείμενο αποτελεί έναν οδηγό της μελωδικής γραμμής, μιας και ο ευρωπαϊκός τρόπος καταγραφής δεν μπορεί να αποδώσει πιστά το ρυθμό και τη μελωδία.  
Το Π.Α.ΚΕ.ΘΡΑ., σταθερά προσανατολισμένο σε μια αντίληψη σεβασμού της ταυτότητας και περίσκεψης για το μέλλον του τόπου μας, συνεχίζει την έκδοση πομάκικων τραγουδιών, βοηθώντας στην παραδοχή της ύπαρξης και της ετερότητας του άλλου.
Τα τραγούδια της συλλογής μαρτυρούν έναν λιτό τρόπο προσέγγισης του κόσμου και πιστεύουμε πως μπορούν να βοηθήσουν στην επανεύρεση του κριτηρίου και άρα του ήθους του πολιτισμού των Πομάκων.
Το ήθος φοριέται κατάσαρκα και η μοίρα του είναι να τολμά.

Δανιήλ Εμμανουηλίδης                                                                    Ιωάννης Κακάρας
Εκπαιδευτικός-Μουσικός, Μ.Α.                                                      Εκπαιδευτικός-Μουσικός




Μπορείτε να προμηθευτείτε το cd
από το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης στην Ξάνθη
οδός Μ. Μπότσαρη αρ. 20.


Πληροφορίες:



Τηλέφωνο:


25410 73808

Σφετερισμός της ισλαμικής πίστης για εθνικιστική χειραγώγηση στη Θράκη


«Μέσω της θρησκείας περνάνε τα πολιτικά τους μηνύματα»

Του δημοσιογράφου
Σεμπαϊδήν Καραχότζα


Τη μια από τις δυο μεγάλες τους θρησκευτικές γιορτές είχαν πριν από μερικές μέρες οι μουσουλμάνοι όλου του κόσμου, μια γιορτή την οποία ο απλός μουσουλμάνος την περιμένει όσο τίποτα άλλο για να την περάσει μαζί με την οικογένεια και τους συγγενείς του και να ξεφύγει από την καθημερινότητα. Αυτή βέβαια είναι η μια όψη του νομίσματος αφού παράλληλα υπάρχουν κι εκείνοι οι κύκλοι οι οποίοι περιμένουν αυτές τις γιορτές όχι για να περάσουν ζεστές οικογενειακές στιγμές αλλά για να περάσουν τα πολιτικά τους μηνύματα εκμεταλλευόμενοι φυσικά τη θρησκεία.

Αυτό έγινε στη Θράκη και σε αυτή τη γιορτή των μουσουλμάνων και πιο συγκεκριμένα όλο το παιχνίδι παίχτηκε ανήμερα της γιορτής το πρωί μέσα στα τζαμιά της Θράκης όπου πήγαν όλοι οι μουσουλμάνοι για να κάνουν την καθιερωμένη προσευχή για το Μπαϊράμ. Εκεί λίγο πριν γίνει η προσευχή ο ιμάμης του κάθε τζαμιού διάβασε το μήνυμα της μέρας από τον τουρκομουφτή της Ξάνθης στο δικό μας νομό και της Κομοτηνής στη γειτονική Ροδόπη. Ένα μήνυμα το οποίο ήταν πέρα για πέρα προσβλητικό για τον κάθε μουσουλμάνο αφού είχε πολιτικό χαρακτήρα και όχι θρησκευτικό όπως θα έπρεπε.

Καταρχήν ο τουρκομουφτής αποκαλούσε για άλλη μια φορά μέσω του μηνύματος του, τους μουσουλμάνους της Θράκης Τούρκους χωρίς βέβαια να εξηγεί ποιος του δίνει αυτό το δικαίωμα να αποφασίζει εκείνος για το τι είναι οι μουσουλμάνοι της περιοχής.  Αυτό όμως είναι το λιγότερο και πλέον το έχουμε συνηθίσει αφού γίνεται κάθε φορά. Εκείνο που δεν περιμέναμε ήταν η αναφορά στις προσπάθειες που καταβάλει ο Τούρκος πρωθυπουργός ώστε οι μουσουλμάνοι της Θράκης να αποκτήσουν τα δικαιώματα που τους αναλογούν κι αυτό διότι επαναλαμβάνω υποτίθεται πως μιλάμε για ένα μήνυμα θρησκευτικού χαρακτήρα και περιεχομένου. Άρα λοιπόν μέσα σε ένα τέτοιο μήνυμα δε χωρούσε καμιά τέτοια αναφορά σε πολιτικά πρόσωπα είτε της χώρας μας είτε της γειτονικής Τουρκίας.

Φυσικά, ποτέ δε μπόρεσα να καταλάβω γιατί σε μια τόσο σημαντική για τους μουσουλμάνους μέρα οι ιμάμηδες επιλέγουν να διαβάσουν το μήνυμα ενός μη αναγνωρισμένου μουφτή και όχι το μήνυμα του διορισμένου από το ελληνικό κράτος μουφτή. Μήπως οι ιμάμηδες δεν αναγνωρίζουν την ύπαρξη του επίσημου μουφτή που διορίζει η ελληνική πολιτεία; Μα αν συμβαίνει αυτό τότε είναι σα να γράφουν στα παλιά τους τα παπούτσια τους νόμους και της αποφάσεις της χώρας στην οποία ζουν και εργάζονται. Φυσικά τη μέρα εκείνοι και οι μουσουλμάνοι πολιτικοί είχαν τη μεγάλη ευκαιρία να μας θυμίσουν ποιοί ακριβώς είναι και τι θέσεις έχουν για τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης με πρώτο και καλύτερο τον Μουσουλμάνο βουλευτή Ξάνθης του ΣΥ.ΡΙΖ.Α ο οποίος στο δικό του μήνυμα έκανε λόγο για τουρκομουσουλμάνους της Θράκης. Όχι ότι δεν το περιμέναμε, εμείς ξέρουμε με ποιόν έχουμε να κάνουμε και ξέρουμε και τις θέσεις του για τη μειονότητα της Θράκης αλλά φοβάμαι πως εκτός από εμάς, και τα στελέχη του ΣΥ.ΡΙΖ.Α ξέρουν ποιόν έχουν για βουλευτή και ποιες θέσεις του στηρίζουν.

Με λίγα λόγια, οι εν λόγω κύριοι κάθε άλλο παρά σεβασμό προς τους μουσουλμάνους και τη θρησκεία τους δείχνουν, αφού αν όλα αυτά τα σέβονταν έστω και ελάχιστα θα απέφευγαν τουλάχιστον τη συγκεκριμένη μέρα να παίξουν τα βρόμικα πολιτικά τους παιχνίδια. Εμένα προσωπικά σαν μουσουλμάνο της Θράκης με προσβάλει η ανάγνωση τέτοιων καθαρά πολιτικών μηνυμάτων μέσα σε χώρους λατρείας όπως τα τζαμιά και πραγματικά δεν ξέρω πως μπορεί αυτό να σταματήσει. Επιτέλους θα πρέπει ο κάθε μουσουλμάνος που σέβεται τον εαυτό του και τη θρησκεία του να αντιδράσει και να μην επιτρέψει τη συνέχιση αυτών των πολιτικών παιχνιδιών μέσα στα τζαμιά. Εγώ θέλω απλά να θυμίσω τόσο στους ιμάμηδες και τους βουλευτές όσο και στον κάθε μουσουλμάνο πως στο τζαμί πηγαίνουμε για να κάνουμε την προσευχή μας και όχι να ακούμε τι έχει κάνει ο κύριος Ερδογάν για τους μουσουλμάνους της Θράκης. Αυτά μπορούν να μας τα πουν στην πλατεία, στο καφενείο αλλά όχι μέσα στο τζαμί.

Επιτέλους λίγο σεβασμός στη θρησκεία δε θα βλάψει κανέναν.

Σ. Καραχότζα


Βλέπε σχετικό άρθρο:


Δευτέρα 21 Οκτωβρίου 2013

Πομάκικο παραμύθι μεταφρασμένο: Kak ye adín tsankách stánal béy


Ένα πομάκικο παραμύθι 
από τη Μύκη Ξάνθης

«Kak ye adín tsankách  stánal béy»

(Masal ot Mustáfchova)

Iméla ennó fukaró stánalo akshúzin umrâl si ye bubáyko mu. Akshúzin ye bul imâl ye adín sástsik yálnïs fukarána. Agî vídeva af sóne. Yéta katró mu bée mu mamána mu ye kïsmét. I tóy víka máychi mu da íde da mο ye paíshte.
- A, na móy bu budalá. Na móy go lafavá, máyko mu víka.
 - Ya itám na hódem.  Itám za na mi li e da íshtom?
 Móchel ye móchel máyko mu, narátsi da íde. I tóy zíma tsáskane  itám nagóre annók akcháma atishól  ye  támazi na kapîyene. Béen ye pak imél skopózina na kapîyene. Le pa akchám i víka skopózinune da li néma kadé da prélezi bu akchám. I skopózinon zöl da so kára nókana nókakvo i been ye chül. Zarúkal ye skopózinune:
-Kaná as katróga dúmish?
-Néma níkana. Dashól ye itúy nókakva fukará íshte da prelezí náyde.
Pak tíye so pak béyeno inók véchere imâli parúlie, zbírot so af néi vécheri na muhabéte. Afnók véchero sha af tóga da so zbírot. I tóy mu víka béen:
- Ah che da, tóza i télkus agî ye uzóreno fukaráta i túka íma perílnitso hadaítsko. Ótvari mu, víka, itám da vléze da prelezî.
  Alá béen go ye glôdal  agáana da vlíza nósi tsáska. Tóy sána go ye arlestísal da lezî. I béyeno so zafátili muhabéte kunustísavat so dashló mi ye óreksi muhabéten mi so ye udísal.
- Che da, víka. Nîye imâhme i ashíka. To she bu da go zômeme da patsónka.
- Che da, víka, to ye tva rábata, agî si imél, víka, ashíka, dokaráy go, kak ne?
I tíye go parûkovat vótre. Hódi itámazi za tsónkava,  tsónka, tsónka agá vídel sáana da mi ye dashló húbavo havána.   Kakná mi tsónka udríva na sázane:
 - Móne míye, víka, yétka trómo bée mamána kïsmét.
I tíye zôli da so zglâvot. I padrétnavot sä inók bée. Chûdet so  kaná da kázot. Ι nazi béy víka mi:
- Réchite mu da ye zaftóri inóy maníe.
I tiye mu víkot. I tóy ye zaftáre:
- Ye ta katró mu bée mamána míye kïsmet.
Agî ye zaftáre che mi víka tagáne:
- Pópïtayte go pazná li ye sha da ye vídi.
I tíye mu víkot:
- She da ye paznésh li da ye vídish?
I tóy víka:
- Sha ye póznom.
I tíye mu víkot:
- Sha de izléze sabáhlay na hóro. Οn – on besh  taaná sha de igrót. She da paznéli katrá ye.
I tóy víka:
- Tamám sha ye póznom.
 Alá to ye Alláh tarafundán, kïsmét vrit fíri.
Iskáravat gi na hóro da igrót. Tóy she mi tsónka i tya sha mo pak advráshta. Alá náy sétna móye tya advórnala. Ta gi trish práy teklít preméne gi, apína gi mómine da gi preméne az drúgï rúbï ta igrót pak da vídi sha ye pazné li. I tóy pak mi tsónka, tsónka mi agî náy sétna i tya tagîne  shte Alláh tarafundán  advórnala móye:
-Ah gidí, víka, kotzám násil Alláh sanná baná günderdík?
I béen gi ye tagîne apônal, ta go ye klal na tógovo mâsto, at tóga go ye stóril po bée.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

«Πώς ένας οργανοπαίκτης έγινε μπέης»


Ήταν ένας φτωχός που είχε μείνει ορφανός από πατέρα. Ορφανός ήταν και είχε μόνο ένα σάζι ο κακόμοιρος. Μέχρι που είδε ένα όνειρο. Του τάδε μπέη η κόρη ήταν η μοίρα του. Κι αυτός είπε στη μάνα του να πάει να του τη ζητήσει.
-Αχ μην είσαι τρελός. Μην το συζητάς καθόλου, λέει η μάνα του.
- Εγώ εκεί δεν πάω.  Ταιριάζει σε μας εκεί να πάω να ζητήσω;
Προσπάθησε να πείσει τη μάνα του να πάει, αυτή δεν ήθελε. Κι αυτός ένα βράδυ πήρε το σάζι του και τράβηξε για εκεί πάνω κι έφτασε μπροστά στην πόρτα. Ο μπέης όμως, είχε σκοπό στην πόρτα. Και μόλις βράδιασε ρώτησε το σκοπό αν υπάρχει κάπου να διανυχτερεύσει. Και ο σκοπός άρχισε να του φωνάζει και ο μπέης άκουσε τη φασαρία. Φώναξε στο σκοπό:
- Τι και με ποιον συζητάς;
 - Δεν τρέχει τίποτα. Ήρθε εδώ κάποιος φουκαράς  και θέλει να διανυχτερεύσει κάπου.
Αλλά εκείνη τη βραδιά οι μπέηδες είχανε συγκέντρωση, συγκεντρώνονταν  για να κουβεντιάσουν. Τη συγκεκριμένη βραδιά ήταν σειρά του μπέη για να συγκεντρωθούν σ’ αυτόν. Και του λέει ο μπέης:
- Αχ εντάξει, αφού τόσο πολύ είναι ζορισμένος ο φουκαράς, έχει εκεί το πλυσταριό, ένα μικρό δωμάτιο. Άνοιξέ του, είπε, εκεί να μπει και να διανυχτερεύσει.
   Αλλά ο μπέης τον είδε όταν έμπαινε ότι κουβαλούσε ένα σάζι. Αυτός (ο σκοπός) τον ταχτοποίησε για να κοιμηθεί. Οι μπέηδες τότε άρχισαν να διαπραγματεύονται μεταξύ τους και καθώς είχαν συμφωνήσει, τους άνοιξε η όρεξη.
- Mα ναι, λέει (ο μπέης). Εμείς φιλοξενούμε και έναν οργανοπαίκτη. Θα μπορούσαμε να τον καλέσουμε να παίξει.
- Και βέβαια, του απαντάνε, αυτό είναι δική σου δουλειά, αφού φιλοξενείς οργανοπαίχτη, φέρτον, γιατί όχι;
Και αυτοί τον φώναξαν μέσα. Πηγαίνει εκεί και αρχίζει να παίζει, παίζει, παίζει, όταν είδε πλέον ότι τους άρεσε η ατμόσφαιρα.  Καθώς τους έπαιζε χτυπάει στο σάζι μια πενιά και λέει:
- Εμένα του τάδε μπέη η κόρη είναι η μοίρα μου.
Κι αυτοί άρχισαν να κοιτιούνται. Και λοξοκοιτάνε τον οικοδεσπότη μπέη. Σκέφτονται τι να πούνε. Και ο οικοδεσπότης μπέης τους λέει:
- Πείτε του να επαναλάβει εκείνο το υπονοούμενο.
Κι αυτοί του το λένε. Κι αυτός επαναλαμβάνει:
- Εμένα του τάδε μπέη η κόρη είναι η μοίρα μου.
Αφού το επανέλαβε, τότε τους λέει:
- Ρωτήστε τον αν θα την αναγνωρίσει όταν τη δει.
Κι αυτοί του λένε:
- Θα την αναγνωρίσεις αν τη δεις;
Κι αυτός λέει:
- Θα τη γνωρίσω.
Και αυτοί του λένε:
- Θα βγει το πρωί στο χορό. 10-15 κοπέλες θα χορεύουν. Θα αναγνωρίσεις ποια είναι.
Κι αυτός λέει:
- Εντάξει, θα την αναγνωρίσω.
Αλλά έτσι είναι το θέλημα του θεού, η μοίρα πάντα να κυνηγάει. Τις βγάζουν στο χορό (τις κοπέλες) για να χορέψουν. Αυτός θα τους παίζει σάζι κι αυτή πάλι θα του απαντάει. Aλλά στο τέλος αυτή του απάντησε. Και ο μπέης τρεις φορές έβαζε τις κοπέλες να αλλάζουν ρούχα και να ξαναχορεύουν για να δει αν θα την αναγνωρίσει. Κι αυτός πάλι συνέχιζε να παίζει το σάζι, έπαιζε και προς το τέλος, με εντολή του Θεού τού απάντησε:
-Αχ καημένε, λέει, πώς ο Θεός εσένα κι εμένα μας έφερε μαζί;
Και ο μπέης τότε τους πήρε και τον έβαλε στη δική του θέση  κι απ’ αυτόν τον έκανε πιο ανώτερο μπέη.



* Από το βιβλίο του Νικολάου Θ. Κόκκα «Uchem so Pomátsko – Μαθήματα Πομακικής Γλώσσας»  τεύχος  Β’, Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης 2004.