Τετάρτη 21 Οκτωβρίου 2015

Η ΠΟΜΑΚΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΧΕΙ ΑΛΦΑΒΗΤΟ


Του Πομάκου δημοσιογράφου
Σεμπαϊδήν Καραχότζα


Η πομάκικη γλώσσα έχει αλφάβητο

Ένα από τα θέματα που εδώ και αρκετά χρόνια απασχολεί τους Πομάκους της Θράκης, τουλάχιστον εκείνους που εξακολουθούν να είναι και συνειδησιακά ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΜΑΚΟΙ είναι η γλώσσα τους και ο κίνδυνος αυτή να χαθεί με την πάροδο του χρόνου. Όπως έχουμε πει πολλές φορές, πρόκειται για μια γλώσσα η οποία τουλάχιστον σε επίσημο επίπεδο είναι ακόμα χωρίς γραφή όχι γιατί δεν υπάρχει τέτοια δυνατότητα αλλά κυρίως γιατί κανένας μέχρι σήμερα δεν ενδιαφέρθηκε γι’ αυτήν.

Όσο λοιπόν η πομάκικη γλώσσα εξακολουθεί να υπάρχει μόνο προφορικά, όσο κι αν ακόμα οι συντοπίτες μας Πομάκοι  τη χρησιμοποιούν, ο κίνδυνος να χαθεί είναι εξαιρετικά μεγάλος. Αυτός άλλωστε ήταν και ο βασικός λόγος που οδήγησε ορισμένους εξ αυτών να ασχοληθούν με τη μητρική τους γλώσσα και να αναζητήσουν τρόπους ώστε η πομάκικη γλώσσα να αποκτήσουν επιτέλους γραφή. 

Πράγματι οι προσπάθειες αυτές απέδωσαν αφού έστω και ανεπίσημα η πομάκικη γλώσσα έχει εδώ και χρόνια το δικό της αλφάβητο. Ουσιαστικά δε μιλάμε για ανακάλυψη νέων γραμμάτων αλλά για χρήση του λατινικού αλφαβήτου με την προσθήκη απλώς ορισμένων φθόγγων, απαραίτητων για ορισμένες λέξεις. Μετά λοιπόν την εξέλιξη αυτή, οι ίδιοι οι Πομάκοι προχώρησαν στη καταγραφή της γλώσσας τους με αποτέλεσμα να υπάρχουν σήμερα δεκάδες βιβλία και λεξικά της πομάκικης γλώσσας. 

Φυσικά πρόκειται για ένα αλφάβητο μη αναγνωρισμένο από την επίσημη ελληνική πολιτεία, η οποία έτσι κι αλλιώς ποτέ δεν ασχολήθηκε με το συγκεκριμένο θέμα. Ωστόσο η ύπαρξη του συγκεκριμένου αλφαβήτου αποδεικνύει κάτι που εμείς το λέμε εδώ και χρόνια, πως δηλαδή τρόποι για να πάψει η μητρική γλώσσα των Πομάκων να είναι άγραφη υπάρχουν αλλά δεν υπάρχει η σχετική βούληση από τη μεριά του ελληνικού κράτους. 

Δεν ξέρω αν αυτό που πέτυχαν οι Πομάκοι της Θράκης είναι αρκετό για τη διάσωση της γλώσσας τους, εκείνο που ξέρω είναι πως πλέον όλοι έχουν καταλάβει ότι αν μια μέρα χαθεί η πομάκικη γλώσσα την ευθύνη θα την έχει αποκλειστικά η εγκληματικά αδιάφορη ελληνική πολιτεία. Αυτοί οι άνθρωποι έκαναν την προσπάθεια τους κι εκείνο που  μένει είναι να σταθεί στο πλευρό τους και η ίδια τους η πατρίδα, η Ελλάδα.

Να σημειώσουμε τέλος πως η ηλεκτρονική εφημερίδα WWW.XANTHINET.GR η οποία καταγράφει μέρος της τρέχουσας επικαιρότητας και στην πομάκικη γλώσσα, κάνει χρήση του προαναφερόμενου αλφαβήτου.  


Σ. Καραχότζα 

ΠΗΓΗ: XANTHINET.GR



Παρασκευή 16 Οκτωβρίου 2015

XANTHINET: Νέοι ορίζοντες στην ενημέρωση των Πομάκων


www.xanthinet.gr - «Η φωνή της αλήθειας»

Συνέντευξη με το Σεμπαϊδήν Καραχότζα, δημιουργό της νέας πομάκικης ιστοσελίδας

Μια νέα παρέμβαση στη διαδικτυακή ενημέρωση στη Θράκη επιχειρεί ο Πομάκος δημοσιογράφος Σεμπαϊδήν  Καραχότζα. Ο έγκριτος δημοσιογράφος, μετά από πολυετή θητεία στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο ξεκινά μία νέα ενημερωτική ιστοσελίδα, που θα είναι η μοναδική που θα παρουσιάζει ειδήσεις, σχόλια και άρθρα τόσο στην ελληνική όσο και στην πομακική γλώσσα. Πέρα όμως από τις πομακόφωνες ειδήσεις, βασικός στόχος  της νέας ιστοσελίδας είναι να δώσει φωνή στον κάθε πολίτη της Θράκης και να αναδείξει τα προβλήματά του.


Στην εισαγωγική του ανάρτηση στην xanthinet.gr  ο Σ. Καραχότζα σημειώνει:
«Πρεμιέρα στο χώρο της διαδικτυακής ενημέρωσης κάνει σήμερα η νέα ηλεκτρονική εφημερίδα xanthinet.gr με στόχο να αποτελέσει μια πηγή έγκυρης και αντικειμενικής ενημέρωσης, μακριά από συμφέροντα και εξαρτήσεις. Η ενημέρωση στην πραγματική της διάσταση είναι δικαίωμα όλων των πολιτών, ένα δικαίωμα που δυστυχώς τα τελευταία χρόνια το στερούνται. Σε μια εποχή που όλα πωλούνται και όλα αγοράζονται, στόχος μας είναι να αποτελέσουμε ένα μέσο μαζικής ενημέρωσης το οποίο θα μεταδίδει τα γεγονότα έτσι όπως αυτά διαδραματίζονται και όχι όπως θα τα θέλαμε εμείς. Oι επισκέπτες της ιστοσελίδας μας θα μπορούν να διαβάζουν αλλά και να ακούνε τα νέα και στην πομάκικη γλώσσα. Πρόκειται για ένα εγχείρημα το οποίο κατά το παρελθόν υλοποιήθηκε με απόλυτη επιτυχία αφού οι ίδιοι οι Πομάκοι συντοπίτες μας είχαν αγκαλιάσει το πομακόφωνο δελτίο ειδήσεων που μέχρι πρόσφατα παρουσίαζε τηλεοπτικός σταθμός της Ξάνθης. Θεωρούμε λοιπόν πως με κάποιον τρόπο έπρεπε να επανέλθει η παρουσίαση των ειδήσεων στην πομάκικη γλώσσα κι έτσι αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε αυτήν την ηλεκτρονική εφημερίδα με την ελπίδα πως ο κόσμος θα αγκαλιάσει και θα στηρίξει την προσπάθεια μας αυτή».

Ακολουθεί η συνέντευξη με τον κ. Σεμπαϊδήν Καραχότζα:

- Ποιος ήταν ο λόγος που οδήγησε στη δημιουργία του xanthinet.gr ;
- Δεν έχω ως στόχο να ανταγωνιστώ τα υπόλοιπα μέσα ενημέρωσης της Ξάνθης, έντυπα ή ηλεκτρονικά, τα οποία και αξιόλογα είναι και  έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση παρέχουν στους Ξανθιώτες.  Ο στόχος ήταν ένας και μοναδικός. Έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος να επαναφέρουμε το πομακόφωνο δελτίο ειδήσεων. Αφού δε μπορούσα να συνεργαστώ με κάποιο τηλεοπτικό σταθμό ή με κάποιο ραδιόφωνο, αποφάσισα να κάνω αυτή την προσπάθεια. Για το λόγο αυτό υπάρχει ειδική ενότητα μέσα στο xanthinet.gr , το φωνητικό δελτίο ειδήσεων. Είναι μεμονωμένες  ειδησούλες ανεβασμένες ηχητικά στην πομακική γλώσσα. Υπάρχει βέβαια και γραπτά η κάθε είδηση στα πομακικά.

- Το φωνητικό δελτίο θα είναι καθημερινό;
- Στο πλαίσιο του εφικτού. Θα προσπαθώ τις σημαντικότερες ειδήσεις να τις ανεβάζω και φωνητικά.

- Ένας νέος Πομάκος είναι ικανός να διαβάσει τις ειδήσεις στη γλώσσα του;
-  Νομίζω πως ναι. Θα πρέπει να ρίξει μια ματιά στο αλφάβητο. Όποιος γνωρίζει το λατινικό αλφάβητο, μπορεί να διαβάσει το πομάκικο κείμενο.

- Εκτός από το φωνητικό δελτίο, τι άλλο θα περιλαμβάνει το xanthinet.gr;
-  Υπάρχει η κατηγορία HABEREVE (ΕΙΔΗΣΕΙΣ) που είναι πάλι ειδήσεις στην πομακική, αλλά σε γραπτό λόγο. Πέρα από την ενότητα ΕΙΔΗΣΕΙΣ που θα είναι η καταγραφή της τρέχουσας πραγματικότητας στην ελληνική γλώσσα, υπάρχει και η κατηγορία ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. Η συγκεκριμένη ενότητα αφορά τον πομάκικο πολιτισμό. Μέσα αναφέρονται άρθρα αξιόλογων ανθρώπων για την ιστορία των Πομάκων, γίνεται μία παρουσίαση αρκετών πομάκικων παραμυθιών, πομάκικων συνταγών. Υπάρχει επίσης φωτογραφικό υλικό και ό, τι άλλο αφορά τον πολιτισμό των Πομάκων.

- Ο Σεμπαϊδήν Καραχότζα ξεκινάει πριν από αρκετά χρόνια τη δράση του ως δημοσιογράφος. Πώς ήταν τα πρώτα βήματα με τη δημιουργία της πομάκικης εφημερίδας NATPRESH το 2006;
- Σίγουρα ήταν πολύ δύσκολα τα πρώτα βήματα. Ξεκίνησα χωρίς να έχω ασχοληθεί ποτέ με τη δημοσιογραφία. Η ΝATPRESH είχε αρκετούς συνδρομητές και χριστιανούς και μουσουλμάνους, με τη διαφορά ότι οι περισσότεροι μουσουλμάνοι ζητούσαν να τους τη στέλνω σε φάκελο για να μη βλέπει το υπόλοιπο χωριό. Το γράμμα πάει στο καφενείο, δεν πάει στο σπίτι του καθένα.

- Το επόμενο βήμα ήταν το πομακόφωνο δελτίο, από το 2011.
- Το πομακόφωνο δελτίο ειδήσεων είχε μεγάλη ανταπόκριση και απήχηση στην κοινωνία της ορεινής Ξάνθης, στα πομακοχώρια. Όταν μου προτάθηκε νόμιζα πως ήταν αστείο. Ομολογώ ότι δεν πίστευα εγώ ο ίδιος στο εγχείρημα αυτό. Το ξεκίνησα πιστεύοντας ότι ο κόσμος θα γελάσει, αλλά ήταν ό,τι πιο πετυχημένο είχε κάνει τοπικό κανάλι.

- Αυτή τη στιγμή το πομάκικο δελτίο έχει αντικατασταθεί από τουρκικό στο ίδιο κανάλι.
- Ιδιωτικός τηλεοπτικός σταθμός είναι. Δε μπορεί να κρίνει κανείς τις επιλογές του. Το τηλεοπτικό πομακόφωνο δελτίο ειδήσεων το έβλεπε καθένας στο σπίτι του, χωρίς να χρειάζεται να κρυφτεί.

- Είμαστε σε μια ευρωπαϊκή χώρα και υπάρχουν πολίτες οι οποίοι φοβούνται να δείξουν ποια είναι η μητρική τους γλώσσα;
- Όχι μόνο φοβούνται. Φοβούνται να κάνουν ένα LIKE στο facebook σε μια ανάρτηση περί Πομάκων.

- Έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια σε όλη την Ελλάδα πολλά αφιερώματα στη Θράκη.
- Μέσα από τέτοιες εκδηλώσεις δε λύνεται το ζήτημα της Θράκης. Οι ομιλίες αυτές αποσκοπούν στο να μην υπάρξει αύριο-μεθαύριο ούτε ένας που θα μου πει: «Εγώ δεν ήξερα. Δεν είχα ακούσει τι γίνεται στη Θράκη».

- Τι μπορεί κανείς να πει σε ένα νέο Πομάκο που αντιμετωπίζει το ερώτημα: «Ποιος είμαι; Τι είμαι;»
- Αυτό θα το αναζητήσει και μέσα από τους προγόνους του, ενδεχομένως. Αυτό είναι ένα ερώτημα που μπορεί να το θέσει ο καθένας στον εαυτό του. Αλλά αυτό που θα πιστέψει στο τέλος ότι είναι, να μη φοβηθεί στο τέλος να το εκδηλώσει. Ό, τι κι αν είναι αυτό. Δεν υπάρχει λόγος να φοβάται κανείς. Στο κάτω κάτω, είσαι αυτό που αισθάνεσαι. Κι αυτό που αισθάνεσαι δε μπορείς να το κρύβεις. Αν αισθάνεσαι Πομάκος, δεν υπάρχει κανένας λόγος να φοβηθείς να το πεις. Και Τούρκος να αισθάνεσαι, δεν υπάρχει λόγος να φοβηθείς.  Αλλά αυτοί ποτέ δε φοβήθηκαν. Οι Πομάκοι είναι αυτοί που είχαν και έχουν το πρόβλημα του φόβου να εκδηλωθούν δημόσια.

- Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της ταυτότητας του Πομάκου;
-  Η γλώσσα σε συνδυασμό με όλο αυτό που ονομάζουμε πολιτισμός: ήθη, έθιμα, παραδόσεις κλπ, τα οποία, δόξα τω Θεώ, στην ορεινή Ξάνθη τουλάχιστον τηρούνται στο ακέραιο ακόμα.

- Είναι σημαντικό  ένας άνθρωπος να διεκδικεί το δικαίωμά του στη γλώσσα του και την ιστορία των προγόνων του;
- Είναι σημαντικό γιατί διαφορετικά θα εξαφανιστεί. Ο καλύτερος τρόπος για να εξαφανίσεις ένα λαό είναι να εξαφανίσεις πρώτα τη γλώσσα του. Νομίζω ότι εκεί αποσκοπούν με όλη αυτή την αμφισβήτηση της πομακικής γλώσσας. Περιμένω πολλά από τη μόρφωση των νέων ανθρώπων. Ένας μορφωμένος άνθρωπος μπορεί ευκολότερα να καταλάβει αν παίζονται παιχνίδια στην πλάτη του, αν κάποιοι τον εκμεταλλεύονται, είτε από τη μία είτε από την άλλη μεριά. Αν δεχθούμε ότι μελλοντικά θα έχουμε πιο μορφωμένους μουσουλμάνους πολίτες αυτής της χώρας, πιστεύω ότι μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι ότι θα αλλάξει κάπως η κατάσταση.

Πρώτη δημοσίευση: εφ. ΑΓΩΝΑΣ 16/10/2014


Τρίτη 13 Οκτωβρίου 2015

Το παιχνίδι στη Θράκη έχει χαθεί!

"Η ίδια μας η πατρίδα δε μας θέλει ΕΛΛΗΝΕΣ γιατί πρέπει κάποιοι να μη χάσουν τις καρεκλίτσες τους εδώ στη Θράκη..."

«GAME OVER»

Νομίζω πως ήρθε η ώρα να δούμε την πραγματικότητα κατάματα, να πάψουμε να παίζουμε με τις λέξεις και να αδιαφορούμε για τα γεγονότα. Το παιχνίδι στη Θράκη οδεύει προς το τέλος του, βρίσκεται ήδη στις καθυστερήσεις και δεν υπάρχει χρόνος για να ανατραπεί το μέχρι τώρα αποτέλεσμα. Είναι μια πραγματικότητα την οποία οφείλουμε να παραδεχτούμε όλοι, εκτός πια κι αν μας αρέσουν τα μεγάλα και ωραία λόγια, τα οποία ωστόσο δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην περιοχή.

Ασφαλώς αναφέρομαι στο αποτέλεσμα της τελευταίας εκλογικής αναμέτρησης όπου μεγάλος νικητής στη Θράκη δεν ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ αλλά η Άγκυρα. Το τουρκικό προξενείο της Κομοτηνής κατάφερε να εκλέξει τρεις μουσουλμάνους Βουλευτές στο νομό Ροδόπης τις θέσεις των οποίων για τους μουσουλμάνους της Θράκης τις ξέρουμε όλοι. Δε χρειάζεται να πω πολλά, νομίζω πως είναι αρκετό να σας πω ότι και οι τρεις εκλεγμένοι, αναφερόμενοι στους μουσουλμάνους της περιοχής τους αποκαλούν Τούρκους.

Και στην Ξάνθη όμως τα πράγματα δεν είναι καλύτερα αφού ναι μεν υπάρχει μόνο ένας εκλεγμένος μουσουλμάνος Βουλευτής αλλά οι υπόλοιποι δυο χριστιανοί ανήκουν στην ίδια παράταξη και δε νομίζω πως έχουν τη διάθεση ή ακόμα και τα κότσια να έρθουν σε οποιαδήποτε αντιπαράθεση μαζί του. Όσο για τον μουσουλμάνο Βουλευτή της Ξάνθης, είναι εκείνος που πριν από μερικούς μήνες ζητούσε από τον τότε Υπουργό Παιδείας Ανδρέα Λοβέρδο περισσότερα τουρκικά στα μειονοτικά σχολεία της Θράκης. Άρα γίνεται εύκολα αντιληπτό πως και οι δικές του θέσεις για τους μουσουλμάνους της Θράκης δε διαφέρουν καθόλου από τις αντίστοιχες θέσεις των τριών μουσουλμάνων Βουλευτών της Ροδόπης.

Έχουν λοιπόν κάθε λόγο το τουρκικό προξενείο και οι άνθρωποι του να πανηγυρίζουν για την άνετη επικράτηση τους απέναντι στο χριστιανικό στοιχείο. Πλέον φάνηκε ποιος είναι το αφεντικό της περιοχής και καλά θα κάνουν ορισμένοι αντί να ψάχνουν φθηνές δικαιολογίες, να δουν τι μπορούμε να κάνουμε έστω και στις καθυστερήσεις του αγώνα. Λένε κάποιοι πως αυτή τη φορά ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ και πολλοί χριστιανοί ψηφοφόροι και γι’ αυτό διαμορφώθηκε έτσι το εκλογικό αποτέλεσμα, άλλοι πάλι λένε πως η αποχή σε συνδυασμό με το προβλεπόμενο μπόνους των 50 εδρών έφερε αυτό το αποτέλεσμα στη Θράκη. Ας σοβαρευτούμε λίγο, ούτε οι αποχή φταίει ούτε οι χριστιανοί ψηφοφόροι που στήριξαν με την ψήφο τους τον ΣΥΡΙΖΑ. Η επί δεκαετίες εγκληματική αδιαφορία της ελληνικής πολιτείας φταίει και κανένας άλλος. Βλέπετε όλα αυτά τα χρόνια οι χριστιανοί Βουλευτές της περιοχής δεν τολμούσαν καν να αγγίξουν το θέμα αυτό ίσως επειδή η εκλογή τους ήταν σχεδόν πάντα δεδομένη. Τώρα όμως που έχασαν την καρέκλα τους άρχισαν κι εκείνοι να φωνάζουν για την δράση του τουρκικού προξενείου στη Θράκη.

Όταν όμως εμείς τους τα λέγαμε εδώ και χρόνια δε μας έδιναν σημασία, όταν φωνάζαμε πως η Τουρκία λειτουργεί συστηματικά και απόλυτα αποτελεσματικά προς όφελος της στη Θράκη ήμασταν οι γραφικοί που δεν άξιζε να ασχοληθεί κάποιος μαζί μας. Κι όμως, τώρα που κάποιοι έχασαν τις καρέκλες τους έρχονται στα λόγια μας αλλά τώρα το πουλάκι πέταξε. Πραγματικά δεν ξέρω αν αξίζει τον κόπο να συνεχίσουμε την προσπάθεια που ξεκινήσαμε πριν πολλά χρόνια, οι συμπεριφορές ορισμένων που όσο είχαν την καρέκλα τους δε μιλούσαν και τώρα που βρέθηκαν εκτός άρχισαν να θυμούνται τη δράση του προξενείου με έχουν απογοητεύσει τόσο πολύ που είμαι ένα βήμα πριν πάρω την απόφαση να τα παρατήσω όλα και να ασχοληθώ κι εγώ με τη ζωή μου.

Έτσι κι αλλιώς αυτό που αναφέρω στην αρχή το πιστεύω πλέον απόλυτα, το παιχνίδι στη Θράκη έχει χαθεί και γι’ αυτό φταίνε οι προαναφερόμενες συμπεριφορές ορισμένων πολιτικών. Αν μιλούσαν, αν έλεγαν τα πράγματα με τ’ όνομα τους έγκαιρα τώρα δε θα είχε φτάσει σε αυτό το σημείο η Θράκη. Εμείς κάνουμε και εξακολουθούμε να κάνουμε ότι καλύτερο μπορούμε αλλά οι δυνάμεις μας είναι πολύ λίγες για να ανατρέψουμε την κατάσταση. Η ίδια μας η πατρίδα δε μας θέλει ΕΛΛΗΝΕΣ γιατί πρέπει κάποιοι να μη χάσουν τις καρεκλίτσες τους εδώ στη Θράκη και τώρα αυτοί οι κάποιοι θυμήθηκαν ότι στην περιοχή παίζει μπάλα και η Τουρκία. Πολύ αργά για δάκρυα κύριοι, το κακό έγινε και φταίτε εσείς.

ΚΑΛΗΝΥΧΤΑ

Σ. Καραχότζα

e-mail info@xanthinet.gr   

Τρίτη 15 Σεπτεμβρίου 2015

Μια πολιτική πρόταση για τη Θράκη


 
Μια πολιτική πρόταση για τη Θράκη

Των: 
Γιώργου Κακλίκη, Πρέσβη ε.τ., 
Αλέξανδρου Μαλλιά, Πρέσβη ε.τ., 
Ταξίαρχου ε.α. Γιώργου Χατζηθεοφάνους
Η οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2009 (και βρίσκεται σε εξέλιξη) έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στη ακριτική Θράκη και το λαό της. Φυγή επενδυτών, κλείσιμο βιομηχανικών μονάδων, συρρίκνωση του πρωτογενούς τομέα και οικονομική μετανάστευση συνθέτουν ένα σκηνικό θλίψης που παραπέμπει σε άλλες εποχές.
Οι υποσχέσεις κάνουν την εμφάνισή τους κυρίως κατά τις προεκλογικές περιόδους, με ευχολόγια και όχι τις χειροπιαστές λύσεις που έχει ανάγκη η περιοχή. Χειρότεροι όλων εκείνοι που, μη έχοντας ουσιαστικές προτάσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, προσφεύγουν σε συνωμοσιολογία και κινδυνολογία προσφέροντας χείριστες υπηρεσίες στους κατοίκους της περιοχής.
Είναι ξεκάθαρο πως η Θράκη χρειάζεται ένα σχέδιο με άμεσα μέτρα για την άμβλυνση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο πληθυσμός της ενώ, παράλληλα, χρειάζεται μακροχρόνιο σχεδιασμό και συνέχεια.
Μετά τις σκέψεις αυτές, προτείνουμε την επανασύσταση της Διυπουργικής Συντονιστικής Επιτροπής για τη Θράκη υπό τον Πρωθυπουργό και με συντονιστή τον εκάστοτε Γενικό Γραμματέα της Κυβέρνησης. Θυμίζουμε πως παλαιότερα η συγκεκριμένη επιτροπή λειτουργούσε υπό τον Υπουργό Εξωτερικών και εν συνεχεία υπό τον Υπουργό Εσωτερικών. Έκτοτε , αγνοείται η τύχη της.
Στην επιτροπή θα συμμετέχουν, ενδεικτικά, οι Υπουργοί Εξωτερικών, Εσωτερικών και Ανάπτυξης, Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Γεωργίας, Υποδομών & Μεταφορών, Πολιτισμού και Τουρισμού. Η Επιτροπή θα συνέρχεται τακτικά, υπό τον Πρωθυπουργό, δύο φορές το χρόνο και, εκτάκτως εάν παραστεί ανάγκη.
Στο μεταξύ των δύο ετήσιων συνόδων της Επιτροπής διάστημα, θα συνέρχεται κάθε δίμηνο η Εκτελεστική Γραμματεία της Διυπουργικής Επιτροπής αποτελούμενη από τον Γενικό Γραμματέα της Κυβέρνησης, τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρεις Α. Μακεδονίας και Θράκης και τους Γενικούς Γραμματείς των Υπουργείων που προαναφέρονται. Προηγουμένως, ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας, θα έχει διαβουλευθεί με τους Νομάρχες και Δημάρχους των οικείων Δήμων.
Οι αρμοδιότητες της Διυπουργικής Επιτροπής θα είναι, ενδεικτικά, οι ακόλουθες:
– Θέματα οικονομικής αναβάθμισης της περιοχής
– Θέματα ανάπτυξης και βελτίωσης των υποδομών στους τομείς των μεταφορών και επικοινωνιών
– Θέματα σχετικά με την ποιοτική αναβάθμιση της Παιδείας. Να εξεταστεί η λειτουργία ενός αγγλόφωνου Πανεπιστημίου στο οποίο θα μπορούν να φοιτούν και φοιτητές των όμορων κρατών
– Θέματα σχετικά με την οργάνωση της Διοίκησης και τον περιορισμό της
γραφειοκρατίας
– Ενίσχυσης του πρωτογενούς τομέα, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας με προσέλκυση νέων επενδυτών
Όχι άλλα ευχολόγια, όχι άλλα κομματικά παιχνίδια, όχι άλλη υποβάθμιση, όχι άλλοι οικονομικοί μετανάστες. Η ευθύνη ανήκει σε όλους μας.
Η λύση είναι η ανάπτυξη, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και ίσες ευκαιρίες σε όλους.
Αν τώρα όχι, πότε;


ΠΗΓΗ:  Mignatiou.com

Σάββατο 12 Σεπτεμβρίου 2015

Η Πομακούλα Μόνα Λίζα και άλλες προσωπογραφίες Πομάκων από το ζωγράφο Χ. Παυλίδη


"Ο Χρήστος Παυλίδης, οι Πομάκοι και ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος-El Greco"

Άρθρο
του Ιωάννη Αγκόρτζα

Αφιέρωμα για το Χρήστο Παυλίδη στον απόηχο των Γιορτών Παλιάς Πόλης


          Οι γιορτές της Παλιάς πόλης και η επέτειος των 400 χρόνων από το θάνατο του μεγάλου Ελληνοϊσπανού ζωγράφου Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, έφεραν στο νου μου το δικό μας μεγάλο ζωγράφο, Χρήστο Παυλίδη και αυτά που μου είπε γι' αυτόν, τον ''El Greco'', στην τελευταία του έκθεση, αν θυμάμαι καλά, πριν φύγει, για πάντα από κοντά μας.

          Σχεδόν κάθε χρόνο από το 1972-1973 που καθιερώθηκε αυτή η "εορταστική εβδομάδα" της παλιάς πόλης, αλλά και στις ''Θρακικές Λαογραφικές Εορτές", ο Χρ. Παυλίδης έδινε στις εκδηλώσεις αυτές  ξεχωριστό πολιτισμικό κύρος, εκθέτοντας την πλούσια προσωπική συλλογή του από ζωγραφικούς πίνακες.

          Τον Χρήστο Παυλίδη τον είχαμε καθηγητή ζωγραφικής στις πρώτες τάξεις του γυμνασίου, μέχρι που διορίστηκε καθηγητής στην "Εκκλησιαστική σχολή Ταξιαρχών" και τον στερηθήκαμε. Όταν γύρισα από τις σπουδές μου, γύρω στο 1963-1965 ξανασυναντηθήκαμε και από τότε μέχρι και το τέλος της ζωής του ήμουν ο προσωπικός του ιατρός και έχαιρα της πατρικής του αγάπης και εκτίμησης.

          Το 1971-72 τον καλέσαμε στο Δήμο με πρωτοβουλία της τότε διευθύντριας Ευανθίας Καλλαντζή, του Βύρωνα Βαρσάμη, του Χαράλαμπου και της Ελένης Αλατά, των Ιορδάνη και Στέφανου Ιωαννίδη, αλλά και άλλων υπαλλήλων που συμμετείχαν στα πολιτιστικά, να εκτιμήσει κάποιους πίνακες ζωγραφικής που βρίσκονταν στα υπόγεια του Δήμου. Τους βρήκε πολύ αξιόλογους και μαζί με κάποιους δικούς του που μας δώρισε, δημιούργησε ο Δήμος την πρώτη του "Δημοτική Πινακοθήκη", εκθέτοντας τους πίνακες στο σαλόνι και τα γραφεία του πρώτου ορόφου του δημαρχειακού μας μεγάρου. Δίκαια ο Δήμος έδωσε το όνομά του στην πρώτη ιδιόκτητη Δημοτική Πινακοθήκη.

          Ήταν ο μοναδικός ζωγράφος που φιλοτέχνησε πορτραίτα Πομάκων (1) συντοπιτών μας. Είχε μια ιδιαίτερη συμπάθεια προς αυτούς και έδειχνε μεγάλο ενδιαφέρον για τον αρχέγονο πολιτισμό και την ιστορία τους στην οποία πολύ συχνά αναφέρονταν.



          Στην τελευταία προσωπική έκθεση των έργων του, παρουσίασε τρεις προσωπογραφίες Πομάκων, μεταξύ των οποίων το γνωστό σε όλους τους τότε κατοίκους της Παλαιάς Πόλης, αλλά και σε όσους φοίτησαν στο παλιό Γυμνάσιο ( όπως οι συμμαθητές μου, Θεοδωρίδης, Στογιαννίδης, Σαρηκιανίδης κ.α.), "Μπαλτατζή" (2). Ο "Μπαλτατζής" ήταν ένας ξυλοκόπος από τη Σμίνθη (3) ξεκινούσε με τα πόδια τα χαράματα με το τσεκούρι του στον ώμο και έφτανε μέσω των "αχριάν (4) πατίνκα", (δηλαδή, πατήματα, μονοπάτια, των αχριάνων ή αχριάν yolu επί τουρκοκρατίας) στην Παλιά Πόλη, διαλαλώντας την επαγγελματική του ιδιότητα. Ο "Μπαλτατζής" έκοβε τα ξύλα από τα "γαϊδουροφόρτια" που είχαν προμηθευτεί οι κάτοικοι της περιοχής, από άλλους Πομάκους. Κάποιες φορές περνούσε κάτω από τα παράθυρα της τάξης μας, φωνάζοντας  "ο Μπαλτατζής", διαταράσσοντας "ευχάριστα" την "μονότονη" ηρεμία του μαθήματος. Ο συγκεκριμένος "Μπαλτατζής" έκοβε κάθε χρόνο τα ξύλα του καθηγητή μας Χ. Παυλίδη.


     Ο Παυλίδης τον ζωγράφισε δύο φορές, μία με τον πέλεκυ, "τσεκούρι" στον ώμο και μια στην αυλή του σπιτιού του, σε μια στιγμή μεσημεριανής αναπαύσεως, γευματίζοντας ελιές, κρεμμύδι και μαύρο ψωμί, στο διάλειμμα της εργασίας του.



      Ο Χ. Παυλίδης όπως προείπαμε, ήταν ο μοναδικός ζωγράφος, που φιλοτέχνησε προσωπογραφίες Πομάκων. Εκτός από τους δύο αυτούς πίνακες με τον "Μπαλτατζή", ζωγράφισε και την "Ροδοφερούσα Πομακούλα Ουρκιέ", την "Πομακούλα Μόνα Λίζα" όπως έλεγε, με την γλυκόπικρη έκφρασή της. Η Ουρκιέ καθόταν στην γειτονιά του και σύχναζε στο σπίτι της οικογένειάς του. Ήταν ορφανή από πατέρα και κατέβηκε με τη μητέρα της από ορεινό Πομακοχώρι, προκειμένου να αποφύγουν τα δεινά του σκληρού Ελληνο - Ελληνικού ανταρτοπολέμου το  1948.

Η Πομακούλα Μόνα Λίζα του Χ. Παυλίδη

Όταν πρόσεξε ότι αφιέρωνα πολύ χρόνο παρατηρώντας αυτές τις τρεις προσωπογραφίες, ο Παυλίδης με πλησίασε και με ρώτησε, τι είναι αυτό που με εντυπωσίασε στους συγκεκριμένους πίνακες. Του απάντησα, ότι ψάχνω στο πρόσωπο του γέρου-ξυλοκόπου Πομάκου να βρω αν υπερέχει η έκφραση του κόπου ή αυτή του πόνου. Τότε εκείνος μου απάντησε ως εξής: "Αγαπητέ μου, προσπάθησα να αποδώσω στο πρόσωπό του γέρου ξυλοκόπου αυτό που έβλεπα στο σύνολο, αυτό που έλεγε ο Εl-Greco, ότι δηλαδή "ο κόπος, ο πόνος, ο βασανισμός, η αδικία και η πίστη είναι αυτά που μπορούν να κάνουν κάποιους αγίους" και νομίζω ότι όλα αυτά είναι χαραγμένα, στο πρόσωπο του "άγιου" αυτού γέρου Πομάκου.

      Οι δύο πρώτοι πίνακες πουλήθηκαν ή χαρίστηκαν σε Πινακοθήκες του κέντρου από το Χρήστο Παυλίδη. Τον πίνακα όμως με την "Πομακούλα Μόνα Λίζα" μου τον χάρισε η κόρη του, και συμμαθήτριά μου, Ζωή Παυλίδου. Μου έδωσε ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση, καθώς αυτός, αποτελεί ένα τεκμήριο της μακραίωνης πολιτισμικής ιστορίας του τόπου μας και των Πομάκων, την οποία ο καθηγητής και καλλιτέχνης  Χρήστος Παυλίδης συνεχώς μελετούσε, ερευνούσε και μας μετέφερε.


ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

(1) Πομάκος, οι: Η ετυμολογία της λέξης παραπέμπει στην αρχαιοελληνική λέξη "ποιμήν"-"ποιμενάκος" (βλέπε λεξικό Ζηκίδου, 1898). Δηλαδή ο "ορεινός έφηβος αυθεντικός επαγγελματίας ποιμένας αιγοπροβάτων". Χαρακτηριστικό ότι πολλές ταυτότητες της εποχής αναφέρουν επάγγελμα-ποιμήν. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ροδόπη έφερε από τα αρχαία χρόνια το τοπωνύμιο "Poma" (Κ. Αμάντος, ιστορικός), όπου "πώ(ο)μα" αρχαιοελληνική λέξη που συνδέεται ετυμολογικά με τη λέξη "ποιμήν"-ποιμένας (βλέπε λεξικό Μπαμπινιώτη, 2004, σελίδα 886) και σύμφωνα με τις περιγραφές του Ομήρου για τις ποιμενικές ικανότητες των "Ροδοπαίων (Poma)", έχουμε την ακόλουθη διαδρομή του ονόματος των σημερινών Πομάκων: Ποιμήν->Ποιμενάκος->Ποϊμενάκος (Εράσμια απόδοση)->Ποιμνάκος ή Ποϊμνάκος (ορεσίβια απόδοση)->Πομάκος (βουκολική παραφθορά).
          Η άποψη ότι προέρχεται από τη Βουλγαρική λέξη ΠΟΜΑΓΑΜ (Pomagam=πομαγαμ) βοηθώ, εννοώντας ότι βοηθούσαν του Τούρκους εναντίον των Βουλγάρων, είναι μάλλον λανθασμένη. Η Κυριλική λέξη "ΠΟΜΑΓΑΜ", είναι σύνθετη και σημαίνει: ΠΟΜΑ=ποίμνιο και ΑΓΟ=οδηγώ, με τη σλαβική ρηματική κατάληξη "ΑΜ" και δηλώνει στις περισσότερες σλαβικές γλώσσες: Κυρίως, ποιμένω (προστατεύω μικρά ζώα, αδυνάμους και όχι απλώς βοηθώ κάποιον εναντίον κάποιου άλλου). Οι Πομάκοι είναι μία σύνθεση λαών και χρόνων, σε μία βαθιά όσμωση των ντόπιων με τους εποίκους, στον τρόπο ζωής, στον πολιτισμό και τη γλώσσα. Για να τους γνωρίσεις πρέπει να μιλήσεις την γλώσσα τους και να κοινωνήσεις μαζί τους.

(2) Αχριάν: προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη "αγριάνος". Οι Ροδοπαίοι Αγριάνες (Αγριανή) των Αλεξανδρινών χρόνων εξελίχθηκαν στους agrianes (Thracia Provinca Agriani) των Ρωμαϊκών χρόνων. Μετεξελίχθηκαν στους Ροδοπαίους Αχριάνες (Αχρίς-Αχριδώ) των Βυζαντινών χρόνων, ύστερα στους Αχριάν (Rodopa Balkan) των πρώτων Οθομανικών χρόνων,  στους Αχριάν-Πομάκ (Rodopa Τσομπάνκιοϊ) στα χρόνια μετά την εξέγερση κατά των Οθομωνών κατακτητών καταλήγοντας στους σημερινούς Ροδοπαίους Πομάκους. Μετά την νικηφόρο εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τον πολεμικό ρόλο που έπαιξαν σε αυτή οι Αγριάνες (με συμμετοχή και άλλων Θρακικών φυλών), το όνομα τους έγινε οικουμενικά θρύλος και σύμβολο του άξιου πολεμιστή. Τόσο το όνομα όσο και η περιοχή τους "Αγριάνη"μετεξελίχθηκαν κατά τους κυριότερους χρονικά ιστορικούς περιόδους, τόσο ως προς το όνομα όσο και στην πληθυσμιακή τους σύνθεση.
          Τα τελευταία χρόνια της Οθωμανοκρατίας, σύμφωνα με μαρτυρίες των γεροντότερων, τα ορεινά χωρία ονομάζονταν "Τζομπαν-κιοϊ", δηλαδή Ποιμενοχώρια-Πομακοχώρια. (τζομπάν ηπειρώτικη λέξη παραφθαρμένη από τους Τούρκους. προέρχεται από τη λέξη του Ελληνικού μεσαίωνα "Ζουπάν-Ζουπάνος", δηλαδή από το "ζω"=τα ζώα, τα αιγοπρόβατα και "παν"=ο θεός των Ποιμένων.
          Οι δύο λέξεις Αχριάν και Πομάκ είναι τα κλειδιά της ταυτότητας και της μακραίωνης ιστορίας των Πομάκων.

(3) Σμίνθη: Το αρχικό όνομα του χωρίου ήταν "Σμίτσια", δηλαδή "Σμίξη", όπως και τα αντίστοιχα χωριά της Ηπείρου και της Μακεδονίας. Ονομάσθηκε έτσι γιατί εκεί σμίγουν δύο ποταμοί (του Ωραίου και της Μύκης) αλλά και περισσότεροι οικισμοί (μαχαλάδες), όπως ο 'Αρναούτ μαχαλά', ο 'Συρόκο μαχαλά, ο 'Σούλα μαχαλά', ο 'Προσήλιο', 'Ζουμπούλι' και άλλοι.

(4) Μπαλτατζής: Τουρκική λέξη που σημαίνει ο "ξυλοκόπος". Προέρχεται από τη λέξη "Μπαλτάς"= ο πέλεκης, το τσεκούρι.

Γιάννης Αγκόρτζας

1η δημοσίευση:
 εφημερίδα "ΑΓΩΝΑΣ" 9 Σεπτεμβρίου 2015


Δευτέρα 31 Αυγούστου 2015

Η ιστορική διαδρομή των Πομάκων και η γλωσσική τους κληρονομιά

 

«Η ιστορική διαδρομή των Πομάκων 
και η γλωσσική τους κληρονομιά»

Νικόλαος Θ. Κόκκας

Οι Πομάκοι δεν αποτελούν ενιαία εθνοφυλετική ομάδα. Αρχίζουν να διαφοροποιούνται από τους υπόλοιπους κατοίκους της Θράκης μετά τον εξισλαμισμό τους. Οι Πομάκοι είναι απόγονοι των αρχαίων θρακικών φύλων. Τα θρακικά φύλα δεν είχαν μόνιμη εγκατάσταση, αλλά λόγω ποιμενικού βίου ήταν μετακινούμενα.  Στην περιοχή της Ροδόπης ζούσαν οι Βησσοί, οι Δίοι, οι Σαππαίοι. 

Δεν είμαστε σε θέση να πούμε με βεβαιότητα ποιου θρακικού φύλου απόγονοι είναι οι Πομάκοι. Από κάποιους συγγραφείς συνδέθηκαν με τους αρχαίους Αγριάνες χωρίς επαρκή ιστορική τεκμηρίωση.  Οι Αγριάνες ή Αγράϊοι ή Αγριεΐς  ή Αγραίοι  ήταν παιονικό φύλο που κατοικούσε στην πάνω κοιλάδα του Στρυμόνα, μεταξύ Αίμου και Ροδόπης. Πήραν το όνομά τους από την αρχαία λέξη «αγρός». Νεώτεροι συγγραφείς, όπως ο Πέτρος Γεωργαντζής, έχουν επισημάνει ότι από τον 3ο αι π.Χ. και μετά δεν έχουμε ιστορικές μαρτυρίες για τους Αγριάνες, ενώ δεν υπάρχουν ιστορικές πηγές που να συνδέουν τους αρχαίους Αγραίους με τους Πομάκους.

Στα χρόνια του Βυζαντίου ο χώρος της Θράκης δέχθηκε τις επιδρομές πολλών  βαρβαρικών φύλων (Γότθοι, Ούννοι, Σκλαβηνοί, Άβαροι, Σλάβοι, Βούλγαροι). Από αυτούς οι Σλάβοι και οι Βούλγαροι επεδίωξαν, από τον 6ο αιώνα κι ύστερα, τη μόνιμη εγκατάστασή τους και τη δημιουργία δικού τους κράτους ανάμεσα στο Δούναβη και τον Αίμο, αλλά και τη διείσδυσή τους προς τη νότια Θράκη.
Ακολουθούν οι επιδρομές νέων βαρβαρικών φύλων  της στέπας, κυρίως των Ούζων, των Πετσενέγκων και των Κουμάνων, οι οποίοι λεηλατούν και καταστρέφουν τη Θράκη. Η περιοχή της Ροδόπης υπέφερε τα πάνδεινα επίσης από τις επιδρομές Σκυθών (Ταταρομογγόλων) και Τούρκων που τη λεηλατούσαν.
Η εγκατάσταση αιρετικών χριστιανικών ομάδων στη Ροδόπη ήδη από τους μέσους βυζαντινούς χρόνους αλλοίωσε την πληθυσμιακή της σύνθεση. Ο Παυλικιανισμός ήταν χριστιανική αίρεση που αναπτύχθηκε στη Μικρά Ασία από τον 7ο αιώνα και μετά. Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Τσιμισκής (969-976) μετέφερε Παυλικιανούς από τη Μικρά Ασία στην περιοχή της Φιλιππούπολης. Την ίδια εποχή εμφανίσθηκε στη Βουλγαρία η αίρεση του Βογομιλισμού. 
Χατζή Μπεκτάς Βελή
Στη διάδοση του Ισλάμ στα Βαλκάνια καθοριστικό ρόλο έπαιξε  ο Μπεκτασισμός. Οι μπεκτασήδες ξεκίνησαν σαν ένα μουσουλμανικό μοναχικό τάγμα με ιδρυτή τον Χατζή Μπεκτάς Βελή (περίπου 1209 - 1271), ο οποίος γεννήθηκε στην Περσία. Tο τυπικό της λατρευτικής ζωής των μπεκτασήδων καθιερώθηκε στα τέλη του 15ου αιώνα από τον Μπαλήμ Σουλτάν, ηγούμενο του μοναστηριού της Ρούσσας. Στο τάγμα των μπεκτασήδων εντάχθηκαν όχι μόνο Μουσουλμάνοι αλλά και αιρετικοί Χριστιανοί της Μικράς Ασίας (Νεστοριανοί, Παυλικιανοί κλπ). Σημειώνουμε ότι ακόμα και σήμερα οι περισσότεροι Πομάκοι του Έβρου δεν είναι σουνίτες μουσουλμάνοι, αλλά μπεκτασήδες – αλεβίτες.
Σφαγές των Τούρκων στο Μπατάκ

Στον τελευταίο Ρωσο-τουρκικό πόλεμο (1877–78) η Ρωσία έρχεται να βοηθήσει τη Βοσνία, την Ερζεγοβίνη και τη Βουλγαρία στον αγώνα τους εναντίον των Τούρκων. Κατά τη διάρκεια των Ρωσσοτουρκικών πολέμων οι Πομάκοι ήταν στο πλευρό των Τούρκων. Αναφέρεται και η συμμετοχή Πομάκων στις σφαγές της πόλης Μπατάκ το 1876. Το Μάιο του 1876 οι κάτοικοι του Μπατάκ  πολέμησαν σκληρά και κράτησαν απόρθητη την πόλη τους για εννέα μέρες. Με την πτώση της πόλης του Μπατάκ, οι Τούρκοι έσφαξαν όλους τους κατοίκους, σαν τιμωρία για την αντίσταση που προέβαλαν. Οι νεκροί της σφαγής του Μπατάκ υπολογίζονται σε 3.000-5.000 άτομα, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας. Οι αντιδράσεις των Ευρωπαίων ήταν έντονες. Ο William Gladstone έγραψε  ένα έντονο κείμενο για τις «τουρκικές θηριωδίες στη Βουλγαρία» με το οποίο ζητούσε την αποχώρηση των Τούρκων από τη Βαλκανική χερσόνησο.
Οι στρατιωτικές συγκρούσεις κατά τη διάρκεια του Ρωσο-τουρκικού πολέμου του 1877-8 προκάλεσαν μεγάλο μεταναστευτικό κύμα  ανάμεσα στο μουσουλμανικό πληθυσμό στη βόρεια Βουλγαρία. Κατευθύνθηκαν προς τα νότια, όσο το δυνατόν πιο μακριά από τις στρατιωτικές αψιμαχίες. Η μετανάστευση των Πομάκων από τη βόρεια Βουλγαρία συνεχίστηκε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.
Το 1879 αναφορά στους Πομάκους κάνει ο Μιντχάτ Πασά (1822-1884), κυβερνήτης του βιλαετίου του Δούναβη και αργότερα μεγάλος βεζίρης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.  Σε άρθρο του με τίτλο «Η Τουρκία, το παρελθόν της, το παρόν της και το μέλλον της» που δημοσιεύεται στη γαλλική επιθεώρηση La revue scientifique γράφει για τους Πομάκους ότι προσηλυτίστηκαν στη θρησκεία του Ισλάμ κατά την εποχή της οθωμανικής κατάκτησης.

2.     Οι ονομασίες «Αχριάνοι» και «Πομάκοι»
  Πολλές θεωρίες έχουν διατυπωθεί σχετικά με την εθνική καταγωγή των Πομάκων. Με βάση τις ιστορικές πηγές μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι οι Πομάκοι είναι απόγονοι ντόπιων χριστιανών κατοίκων της Ροδόπης οι οποίοι εξισλαμίστηκαν βίαια.
Ami Boué
    Η ονομασία «Πομάκοι», που καταγράφεται για πρώτη φορά από το Γάλλο Ami Boué  (1840) σε περιοδεία του στα Βαλκάνια το 1839, αρχίζει να χρησιμοποιείται ευρύτερα στις Οθωμανικές πηγές μετά το Ρωσο-Τουρκικό πόλεμο του 1877-78. Πριν από την ονομασία αυτή διαδεδομένη ήταν η ονομασία Αχριγιάν αναφορικά με τους εξισλαμισμένους κατοίκους της Ροδόπης.
Οι βασικές ερμηνείες του όρου «Πομάκοι» συνδέουν τη λέξη με το ουσιαστικό «πομαγκάτσι»= βοηθοί των Οθωμανών, με τη λέξη «μομάκ» (παλικάρι),  τη λέξη Πατσινάκ (Πετσενέγκος), τη λέξη «ποτουρνάκ»(εκτουρκισμένος), τη λέξη «ποιμήν», το αρχαίο θρακικό τοπωνύμιο Πόμα, την αρχαία ελληνική λέξη «πόμαξ» (= πότης), τη λέξη «απόμαχος» ή «ιππομάχος» (συνδέοντας τους Πομάκους με πολεμιστές του Μεγάλου Αλεξάνδρου).
   Οι κυριότερες ετυμολογικές προσεγγίσεις για τον όρο «Αχριάνοι» συνδέουν την ονομασία με  τη λέξη «αγαρηνοί», με το βυζαντινό θέμα της Αχριδούς, με την περιοχή Αχή Τσελεμπή (Σμόλιαν), με το αρχαίο θρακικό φύλο Αγριάνες, με το τουρκο-αραβικό ahara-yana  (ο τελευταίος που ασπάστηκε το Ισλάμ), με το παλαιοσλαβικό  ohreyan ( άξεστος) ή τέλος  με τη λέξη ahir  που στον πληθυντικό αριθμό γίνεται ahiryan>ahriyan, (οι τελευταίοι μουσουλμάνοι).
Πρέπει να επισημανθεί ότι μετά το 15ο αιώνα η λέξη Αχριάν / Αχιργιάν εμφανίζεται όχι ως εθνοφυλετικός ή γεωγραφικός προσδιορισμός αλλά υποτιμητικά με θρησκευτική έννοια, προσδιορίζοντας αυτούς που έχουν αποκλίνουσες θρησκευτικές ιδέες. Η παλαιότερη γνωστή μαρτυρία της ονομασίας Αχριάνες ανάγεται στο 1424 και αποδίδεται ως μομφή στους αιρετικούς Μπεκτασήδες μουσουλμάνους της Δοβρουτσάς, οπαδούς του Σαρή Σαλτίκ. Οι σουνίτες μουσουλμάνοι τους κατηγορούσαν ότι εγκατέλειψαν τη μουσουλμανική θρησκεία και έλεγαν ότι έγιναν “murtedd ve ahriyan” . H λέξη “mürted” ή “mürtet” στα τουρκικά σημαίνει «εξωμότης, αρνησίθρησκος, αποστάτης».
Εβλιγιά Τσελεμπή
Το 17ο αιώνα ο περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή έγραφε: «οι Αχριγιάν ήταν εξισλαμισμένοι χριστιανοί που προέρχονταν από Ρωμιούς, οι οποίοι διατηρούν πολλές χριστιανικές δοξασίες» προσθέτοντας ότι «Αχριγιάν υπήρχαν στη Βόρεια Θράκη, στον Τύρναβο της Θεσσαλίας και στην Πελοπόννησο». Βλέπουμε λοιπόν πως η ονομασία «Αχριάν» δεν υπήρχε μόνο στους Πομάκους της Ροδόπης αλλά και σε πολλές άλλες περιοχές της Βαλκανικής για αυτούς που αλλαξοπίστησαν.

Γενίτσαροι
3. Ο εξισλαμισμός των Πομάκων
Ο εξισλαμισμός των Πομάκων δεν ήταν αποτέλεσμα μιας απλής διοικητικής πράξης. Ήταν μια αργή διαδικασία που διήρκεσε πολλούς αιώνες και κορυφώθηκε κατά το 17ο αιώνα. Η προέλαση των Τούρκων στη Θράκη, τη Μακεδονία, τη Ρούμελη και το Μοριά βάφτηκε με το αίμα χιλιάδων χριστιανών. Ο βίαιος εξισλαμισμός των χριστιανών ξεκινούσε από μικρή ηλικία. Το νέο  στρατιωτικό σώμα (Yeni Çeri=νέος στρατός) δημιουργήθηκε από εφήβους χριστιανούς αιχμαλώτους και απετέλεσε μεγάλη μάστιγα για τους χριστιανικούς πληθυσμούς.
Μεχμέτ Κιοπρουλού
Στην περιοχή της Ροδόπης οι Πομάκοι δέχτηκαν τη Μωαμεθανική θρησκεία γύρω στα τέλη του 17ου αιώνα, στα χρόνια του σουλτάνου Μεχμέτ IV και του μεγάλου βεζίρη  Μεχμέτ Κιοπρουλού (1656-1661). Πομάκοι πρόκριτοι γνωστοποιούν στο μητροπολίτη Φιλιππουπόλεως Γαβριήλ (1636-1672) την απόφασή τους να προσχωρήσουν στο Ισλάμ. Την περίοδο αυτή κατεδαφίστηκαν στην περιοχή της Ροδόπης 218 εκκλησίες και 336 παρεκκλήσια. 
Σημειώνεται πως κατά την επίσκεψη του μοναχού Παχώμιου Ρουσάνου (1508-1553)  στην Ξάνθη γύρω στο 1550 έξι έως εννέα χωριά της ορεινής Ξάνθης είχαν ήδη στραφεί προς το Ισλάμ.Ο διακεκριμένος αυτός θεολόγος και λόγιος Παχώμιος Ρουσάνος επισημαίνει πως πολλοί χριστιανοί από χωριά της ορεινής Ξάνθης έγιναν μουσουλμάνοι «διά τα τέλη», δηλαδή για να ξεφύγουν από τη δυσβάστακτη φορολογία που επέβαλαν οι Οθωμανικές αρχές στο χριστιανικό πληθυσμό. Μας πληροφορεί επίσης ότι οι εξισλαμισμένοι κάτοικοι της ορεινής Ξάνθης το 16ο αιώνα ασχολούνταν με την καλλιέργεια δημητριακών, την κτηνοτροφία και το εμπόριο ξυλείας και κατέβαιναν από τα χωριά τους στην πόλη της Ξάνθης για να πουλήσουν ξύλα και δαμάσκηνα.

«Ἐν τοῖς αὑτοῖς ὁρίοις πλησίον ὀρειναί τινες κῶμαι βουλγαρικαί ποτε μετὰ τοῦ αὐτῶν ἱερέως αὐτόμολοι διὰ τὰ τέλη προσῆλθον τῇ ἀθέῳ θρησκείᾳ, καί ἐστι τούτους ἰδεῖν ἐν κώμει Ξανθείᾳ περιπατούντας καὶ ἐπιφερομένους ἐν πήραις δαδία καὶ ὀρόμηλα καὶ ταῦτ’ ἀνταλλάττοντας κρόκης καὶ ἐτέρων χρειῶν». -Σ. Λάμπρου Νέος Ελληνομνήμων 1916, τ. 16, σ. 56-57.

      Το χριστιανικό παρελθόν της περιοχής που ονομάζουμε σήμερα Πομακοχώρια μαρτυρείται και από την προφορική παράδοση των  Πομάκων. Χαρακτηριστική είναι η παράδοση της ομαδικής αυτοκτονίας των κοριτσιών (αντίστοιχης με το χορό του Ζαλόγγου) για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων. Η παράδοση αναφέρεται σε πολλές περιοχές στα πομακοχώρια της Ξάνθης: στη θέσηΜόμσκι Κάμεν στα βόρεια του χωριού Ωραίον. Στη θέση Γκουλέμ Κάμεν στη Γλαύκη, στο Μόμτσκι Κάμεν στην Κοτάνη, στην τοποθεσία Μαρίνα κοντά στην Αιώρα, στο βράχο Τσερβέν Κάμεν στη Μάνταινα, καθώς και κοντά στο χωριό Πάχνη.

4. Η γλωσσική κληρονομιά των Πομάκων
       Το βασικό στοιχείο που διαφοροποιεί τους Πομάκους από τις δύο άλλες ομάδες της μειονότητας (τουρκόφωνους και Ρομά) είναι η γλώσσα τους. Μιλούν ένα παλαιοσλαβονικό ιδίωμα που έχει αρκετές ομοιότητες με τις άλλες νοτιοσλαβικές γλώσσες. Ενώ είναι φανερό πως υπάρχουν πολλά δάνεια στο επίπεδο του λεξιλογίου  από την τουρκική και την ελληνική, υπάρχουν και σημαντικές διαφοροποιήσεις και από τις δύο αυτές γλώσσες. Περισσότερες ομοιότητες υπάρχουν με τις νοτιοσλαβικές γλώσσες (βουλγαρική, σερβική). Η γλώσσα των Πομάκων δεν υπήρχε σε γραπτή μορφή μέχρι το 1995 και εξακολουθεί και σήμερα να μεταδίδεται κυρίως προφορικά. 
Όμως, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετές καταγραφές της Πομακικής γλώσσας καθώς και συγκριτικές γλωσσολογικές μελέτες και αναλύσεις των τοπικών ιδιωμάτων.  Στις πρόσφατες εκδόσεις που αφορούν την πομακική γλώσσα γίνεται συνήθως παράλληλη χρήση του ελληνικού και του λατινικού αλφαβήτου, με την πρόσθεση ορισμένων συμβόλων για την ορθότερη απόδοση ορισμένων φθόγγων. 
 Πέτρος Θεοχαρίδης

Τα πρώτα βήματα  της καταγραφής της πομακικής έγιναν πριν από σαράντα χρόνια. Ήταν τότε που ο Πέτρος Θεοχαρίδης, δάσκαλος στον Εχίνο άρχισε να καταγράφει συστηματικά τον παραδοσιακό πολιτισμό των κατοίκων της οροσειράς της Ροδόπης. Το βιβλίο του «Πομάκοι, οι Μουσουλμάνοι της Ροδόπης» εκδόθηκε το 1995. 

Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Αναπτυξιακού Κέντρου Θράκης (ΠΑΚΕΘΡΑ) να προχωρήσει το 2003 στη διοργάνωση μαθημάτων πομακικής γλώσσας και στην έκδοση σχετικών εγχειριδίων.

 Η ζωντανή κληρονομιά της πομακικής γλώσσας αναδεικνύεται μέσα από τη συγκριτική προσέγγιση της ελληνικής και πομακικής παροιμιολογίας.  Η σύγκριση των παροιμιακών εκφράσεων μας δείχνει ένα σύνολο κοινών χαρακτηριστικών γνωρισμάτων, με πολλές πομακικές παροιμίες να έχουν τις ρίζες τους στην αρχαία ελληνική αρχαιότητα και στην Αγία Γραφή.

5. Νεώτερη Πολιτική Πραγματικότητα
Ο 20ος αιώνας βρίσκει τους Πομάκους σκορπισμένους στα Βαλκάνια, δίχως ενιαία εθνοτική ταυτότητα. Μετά τη λήξη του Β’ Βαλκανικού πολέμου το 1913 η Δυτική Θράκη έμεινε στην Βουλγαρία, συμπεριλαμβάνοντας το μεγαλύτερο μέρος των Πομάκων.
Το 1923 υπογράφηκε στη Λωζάννη η Σύμβαση περί Ανταλλαγής των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, από την οποία εξαιρέθηκαν όλοι οι Μουσουλμάνοι της δυτικής Θράκης. Για τους μουσουλμάνους που απέμειναν στη Θράκη, η Συνθήκη της Λωζάννης προέβλεπε σχολική εκπαίδευση στη μητρική τους γλώσσα, κάτι που στην πράξη δεν εφαρμόστηκε για τους Πομάκους και τους Ρoμά και ίσχυσε μόνο για τους τουρκόφωνους.


        Το 1936 δημιουργήθηκαν οι Eπιτηρούμενες Zώνες , από την ορεινή Θράκη μέχρι την Ήπειρο. Οι κύριες περιοχές κατοικίας των Πομάκων έγιναν απαγορευμένες και ελεγχόμενες με μπάρες. Για την είσοδο στις περιοχές αυτές χρειαζόταν ειδική άδεια από την αστυνομία. Οι Επιτηρούμενες Ζώνες ατόνησαν για να καταργηθούν το 1995 από τον Υπουργό Εθνικής Αμύνης Γεράσιμο Αρσένη στις 17/11/1995.
Με το Μορφωτικό Πρωτόκολλο του 1951 εισήχθη στα μειονοτικά σχολεία και άρχισε να ακολουθείται το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του τουρκικού Υπουργείου Παιδείας.

Το 1954 τίθεται σε ισχύ ο νόμος «Περί τουρκικής  μειονότητος Θράκης»,  με τον οποίο η ελληνική διοίκηση επέβαλε την  ονομασία «τουρκικός», καταργώντας την ονομασία  «μουσουλμανικός», που αναγνωρίζει  η Συνθήκη της Λωζάννης.
Για χάρη της συνοχής του ΝΑΤΟ και του καλού κλίματος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, οι ελληνικές κυβερνήσεις παρέβλεπαν παράτυπες κινήσεις του τουρκικού προξενείου, ενώ ενώπιον του κινδύνου του βουλγαρικού κομμουνισμού, οι Πομάκοι αφέθηκαν ουσιαστικά στα χέρια της τουρκικής προπαγάνδας.
         Τα τελευταία χρόνια, στα τζαμιά της Θράκης η ισλαμική θρησκεία χρησιμοποιείται ως όργανο για την εξυπηρέτηση εθνικιστικών στόχων  κάτι που εκφράζεται με απειλές και άσκηση ψυχολογικής βίας προς όσους μιλούν για μία διακριτή ταυτότητα για τους Ρομά ή τους Πομάκους. Η Τουρκία επιδιώκει να παρέμβει στη Θράκη, όχι για να υποστηρίξει την ελληνική πολιτική ισονομίας και ισοπολιτείας, αλλά για να την υπονομεύσει στοχεύοντας στην αύξηση της απομόνωσης της μουσουλμανικής μειονότητας και την περιχαράκωσή της γύρω από το τουρκικό προξενείο της Κομοτηνής.
Οι ίδιοι οι Πομάκοι αρνούνται να μπουν στη διαδικασία του οριστικού αυτοπροσδιορισμού και απέναντι στις προσπάθειες ταυτοποίησης τους  απαντούν με  άρνηση της μισαλλοδοξίας και φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό.

6. Η σημερινή πραγματικότητα
Ο σεβασμός της μητρικής γλώσσας των Πομάκων αποτελεί χρέος της ελληνικής πολιτείας, η οποία οφείλει να προστατεύσει τη γλωσσική και πολιτιστική τους κληρονομιά απέναντι στον οδοστρωτήρα του εκτουρκισμού που έχει θεσμοθετηθεί μέσα από τη μειονοτική εκπαίδευση, η οποία επιβάλλει τη χρήση της τουρκικής γλώσσας στους Έλληνες μουσουλμάνους της Θράκης.
        Το ελληνικό κράτος πολλές φορές είναι άτολμο στο να χαράξει μία εκπαιδευτική στρατηγική με άξονα τις εθνικές προτεραιότητες και όχι φοβικά συμπλέγματα. Δυστυχώς παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια αυτά τα φοβικά συμπλέγματα να εξαπλώνονται τόσο στο μουσουλμανικό όσο και στο χριστιανικό πληθυσμό της Θράκης κυρίως σε σχέση με τη χειραγώγηση της μειονοτικής ψήφου.  

        Μπορούμε, όμως να είμαστε αισιόδοξοι καθώς είναι πλέον πολλοί οι Πομάκοι που εκφράζονται ελεύθερα υπερνικώντας την ψυχολογική βία που τους ασκείται καθημερινά. Αψηφώντας το απαρτχάιντ της μειονοτικής εκπαίδευσης, όλο και περισσότεροι Πομάκοι εγκαταλείπουν τα μειονοτικά σχολεία και γράφουν τα παιδιά τους στα δημόσια δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια της Θράκης.
        Είναι οι Πομάκοι, που έχουν συνείδηση της καταγωγής τους και υπερασπίζονται το δικαίωμά τους να μιλούν τη μητρική τους γλώσσα και να διατηρούν τις πατρογονικές τους παραδόσεις.  Οι νέοι Έλληνες Πομάκοι, με αρετή, τόλμη και δύναμη ψυχής, αγωνίζονται σήμερα να μορφωθούν, να γνωρίσουν την ιστορία τους και να διατηρήσουν τη γλωσσική και την πολιτιστική τους κληρονομιά.



 * Εισήγηση στην ημερίδα με θέμα: «Εθνική Γλωσσική Κληρονομιά». Ξάνθη, Ξενοδοχείο «Ελισσώ» Σάββατο 29 Αυγούστου 2015.