Παρασκευή 24 Σεπτεμβρίου 2010

Η μειονοτική εκπαίδευση και η θεωρία του πολιτικού κόστους

ΜΕΙΟΝΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ - ΟΙ ΠΟΜΑΚΟΙ ΔΕΝ ΤΗ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ

Η μειονοτική εκπαίδευση και η θεωρία του πολιτικού κόστους

Νικόλαος Θ. Κόκκας
Εκπαιδευτικός


Κάθε φορά που τίθενται προς συζήτηση τα σοβαρά και χρονίζοντα προβλήματα της μειονοτικής εκπαίδευσης, δεν είναι λίγοι εκείνοι που εγείρουν το ζήτημα του «πολιτικού κόστους». Στο σημείο αυτό οι συζητήσεις διακόπτονται, τα χαμόγελα παγώνουν και οι όποιες σοβαρές πρωτοβουλίες εκπαιδευτικών τομών σταματούν. Ειδικότερα, οι περισσότεροι πολιτικοί εκπρόσωποι κομμάτων στην Ελλάδα κατά τις τελευταίες δεκαετίες διαμορφώνουν τις απόψεις τους για τη μειονοτική εκπαίδευση με γνώμονα όχι το συμφέρον του τόπου, αλλά το «φόβο των άλλων». Η θεωρία του δήθεν πολιτικού κόστους διαπερνά κάθε πτυχή της μειονοτικής πολιτικής των εκάστοτε Υπουργών Εθνικής Παιδείας (εμείς οι εκπαιδευτικοί θα συνεχίζουμε να ονομάζουμε Υπουργείο Εθνικής Παιδείας το υπουργείο μας κι όχι«δια βίου μάθησης», όπως μετονομάστηκε πρόσφατα), ενώ παράλληλα καθορίζει τη στάση των υποψηφίων στις δημοτικές, νομαρχιακές και βουλευτικές εκλογές απέναντι στους μουσουλμάνους Έλληνες πολίτες. Οι συναλλαγές και τα ρουσφέτια κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου αποτελούν μελανό σημείο της πολιτικής μας ζωής, πολύ περισσότερο όταν τίθεται σε κίνδυνο η εκπαίδευση των Ελλήνων μουσουλμάνων μαθητών.
Στην πραγματικότητα, η θεωρία του πολιτικού κόστους αποτελεί ένα μύθο. Οι Θρακιώτες μουσουλμάνοι έχουν αποδείξει στην πράξη πως είναι φιλειρηνικοί και πως αγαπούν τον τόπο που γεννήθηκαν, την πατρίδα τους. Κλείνουν τα αφτιά τους στα κηρύγματα μίσους απ' όπου κι αν προέρχονται, σέβονται τη θρησκεία τους, όπως σέβονται και τις άλλες θρησκείες. Πολύ περισσότερο στο χώρο του δημόσιου σχολείου είναι φανερό πως οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι μαθητές αναπτύσσουν καθημερινά σχέσεις φιλίας και συνεργασίας, χωρίς αποκλεισμούς και προκαταλήψεις.


Η αναχρονιστική νομοθεσία της μειονοτικής εκπαίδευσης

Η αναχρονιστική και ψυχροπολεμική νομοθεσία ταλανίζει εδώ και πολλές δεκαετίες το χώρο της μειονοτικής εκπαίδευσης, διαχωρίζοντας τους μαθητές ανάλογα με το θρήσκευμά τους και γκετοποιώντας τους μουσουλμάνους μαθητές. Στα μειονοτικά δημοτικά σχολεία το αναλυτικό πρόγραμμα είναι δίγλωσσο (ελληνικά-τουρκικά), παρέχοντας προς τους μουσουλμάνους μαθητές ανεπαρκείς γνώσεις της ελληνικής. Η κατάσταση αυτή συνεχίζεται και στα ιδιωτικά μειονοτικά γυμνάσια και λύκεια της Θράκης. Ας δούμε, για παράδειγμα, τι προβλέπεται από το Ωρολόγιο Πρόγραμμα Μειονοτικών Λυκείων. Σύμφωνα με την υπουργική απόφαση Γ2/933 της 3.3.2000 (ΦΕΚ Β 372, 2000) στην Α’ Τάξη των μειονοτικών Λυκείων υποχρεωτικά μαθήματα στην ελληνική γλώσσα είναι: Αρχαία Ελληνικά, Νέα Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, Ιστορία, Αρχές Οικονομίας, Τεχνολογία, ΣΕΠ, Ξένη Γλώσσα: σύνολο ωρών 16/17. Υποχρεωτικά μαθήματα στην τουρκική γλώσσα είναι τα ακόλουθα: Θρησκευτικά, Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία, Φυσική Αγωγή, Τουρκικά: Σύνολο ωρών 15/14.
Βέβαια, το πρόβλημα της ελλιπούς διδασκαλίας της ελληνικής ξεκινάει από την πρωτοβάθμια μειονοτική εκπαίδευση. Αν ανατρέξουμε μερικές δεκαετίες πιο πίσω, θα θυμηθούμε πως στις 28-1-1954 ο Γενικός Διοικητής Θράκης Γ. Φεσσόπουλος διεβίβασε προς τις κοινότητες και τους δήμους της Ροδόπης διαταγή του τότε πρωθυπουργού Στρατάρχη Παπάγου που έλεγε: «Κατόπιν διαταγής του κ. Προέδρου της Κυβερνήσεως, παρακαλούμεν όπως εφ’ εξής εις πάσαν περίπτωσιν γίνεται χρήσις του όρου «Τούρκος-τουρκικός» αντί του τοιούτου «Μουσουλμάνος-μουσουλμανικός». Επί τούτοις δέον να μεριμνήσετε διά την αντικατάστασιν των εν τη περιφερεία υμών διαφόρων επιγραφών, όπως «Μουσουλμανική Κοινότης, Μουσουλμανικόν Σχολείον κλπ» διά τοιαύτης «Τουρκικόν». Ήταν μία ψυχροπολεμική πολιτική απόφαση, που έστελνε τους μουσουλμάνους Έλληνες στην αγκαλιά της Τουρκίας. Το 1972, στο Νομοθετικό Διάταγμα 1109 της 25.1.1972 (ΦΕΚ Α’ 17, 1972) αντικαθίστανται άρθρα του Ν.Δ. 3065/54 «περί τρόπου ιδρύσεως και λειτουργίας Τουρκικών Σχολείων Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως Δυτικής Θράκης και ρυθμίσεως ζητημάτων τινών αφορώντων εις την εποπτείαν αυτών και τους Επιθεωρητάς Τουρκικών Σχολείων». Στο νέο νομοθετικό διάταγμα γίνεται πλέον αναφορά σε «Μειονοτικά Σχολεία».
‘Έχουν περάσει έξι δεκαετίες μετά τη θέσπιση αυτής της αναχρονιστικής νομοθεσίας και σήμερα τα μειονοτικά σχολεία παραμένουν μειονεκτικά, σχολεία που καταδικάζουν τους μαθητές τους στην αμάθεια, σχολεία που διαχωρίζουν, που καταστρατηγούν την έννοια της ισονομίας, εφόσον δεν παρέχουν ισότιμη εκπαίδευση σε όλους τους Έλληνες πολίτες.
Τα δίγλωσσα μειονοτικά σχολεία καταδικάζουν στην ημιμάθεια, κλείνουν τους γνωστικούς ορίζοντες των παιδιών, διχοτομούν τη συνείδησή τους. Προσθέτουν φανατισμό, αφαιρούν γνώσεις, πολλαπλασιάζουν τη σύγχυση, διαιρούν ανάμεσα σε "εμάς" και τους "άλλους". Προσθέτουν κεμαλική ιδεολογία, αφαιρούν κριτική σκέψη, πολλαπλασιάζουν την άγνοια, διαιρούν και διχάζουν τους πολίτες της Ελλάδας. Αφαίρεση κι όχι πρόσθεση –διαίρεση κι όχι πολλαπλασιασμός! Δεν έχουν θέση σε μια δημοκρατική χώρα. Είναι απομεινάρια ενός ψυχροπολεμικού παρελθόντος. Δεν ανήκουν στον 21ο αιώνα.


Η κατασκευή τουρκικής ταυτότητας μέσα από τα μειονοτικά σχολεία
Οι μουσουλμάνοι Έλληνες πολίτες αλλοτριώνονται μέσα από τα δίγλωσσα σχολεία που μετατρέπουν Έλληνες πολίτες σε φανατικούς υποστηρικτές του παντουρκισμού. Ας λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Τα δίγλωσσα μειονοτικά σχολεία είναι στην ουσία σχολεία τουρκικά. Η βασική τους λειτουργία είναι η αλλοτρίωση των μουσουλμάνων πολιτών. Πέρα από το αναλυτικό πρόγραμμα που προβλέπουν τα διακρατικά πρωτόκολλα και οι πεπαλαιωμένες ελληνοτουρκικές συμφωνίες, μία σειρά από φιλοκεμαλικές, εθνικιστικές δράσεις καλλιεργούν στους μουσουλμάνους Έλληνες μαθητές το φανατισμό και το μίσος προς τους χριστιανούς. Κι αυτά όχι μόνο με την ανοχή αλλά και με την οικονομική επιδότηση της ελληνικής πολιτείας!
Θα πρέπει εδώ να επισημανθεί ότι η χρηματοδότηση των ιδιωτικών μειονοτικών σχολείων είναι παράνομη. Βάσει των συνθηκών και της νομοθεσίας, υποτίθεται ότι θα πρέπει όσοι εγγράφουν τα παιδιά τους σε μειονοτικά σχολεία να πληρώνουν δίδακτρα και όλα τα έξοδα να καλύπτονται εξ ιδίων πόρων, όχι από τον Έλληνα φορολογούμενο. Σε αντίθετη περίπτωση θα έπρεπε το Υπουργείο Παιδείας να χρηματοδοτεί όλα τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Το ελληνικό κράτος, όμως, πληρώνει πολλά εκατομμύρια για τη λειτουργία των μειονοτικών σχολείων, ενώ από νομική άποψη θεωρούνται ιδιωτικά. Πόσα χρήματα ξοδεύει η ελληνική πολιτεία (σε καιρό οικονομικής κρίσης) για τη συντήρηση των μειονοτικών σχολείων και την μετακίνηση των μαθητών, τη στιγμή που βάσει του νόμου θεωρούνται ιδιωτικά; Το 1999 το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών είχε ανακοινώσει πως το 1998 δαπανήθηκαν 61.600.000 δραχμές για λειτουργικές δαπάνες μειoνοτικών σχολείων, 289.364.000 δρχ για νέες κατασκευές, 139.126.000 δρχ για επισκευές και 100.000.000 δρχ για αγορά εποπτικού υλικού. Κατά τη διετία 2000-2002 διατέθηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικών και την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης 5.800.000 ευρώ για επισκευές-συντηρήσεις-βελτιώσεις μειονοτικών σχολείων. Το 2008 η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ξάνθης πλήρωνε σε καθημερινή βάση 1.781,93 ευρώ για τη μεταφορά μαθητών από τα Πομακοχώρια προς το Μειονοτικό Γυμνάσιο-Λύκειο Ξάνθης και προς το Ιεροσπουδαστήριο του Εχίνου. Εφόσον το Μειονοτικό Γυμνάσιο Λύκειο είναι Ιδιωτικό, γιατί η Νομαρχία Ξάνθης , μέσα από χρήματα του δημοσίου, καλύπτει τη μεταφορά των μαθητών προς το σχολείο αυτό; Εδώ πρέπει να προσθέσουμε και τα δισεκατομμύρια του λεγομένου «Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων» της κ. Φραγκουδάκη. Τα ποσά που αναφέρθηκαν είναι μόνο κάποια παραδείγματα. Αν αθροίσει κανείς τα έξοδα του δημοσίου που δίνονται για το γλωσσικό εκτουρκισμό των μουσουλμάνων Ελλήνων πολιτών, θα συνειδητοποιήσει το μέγεθος του εγκλήματος.
Θα πρέπει κάποτε να συνειδητοποιήσουμε πως η παιδεία είναι δικαίωμα όλων των παιδιών ανεξαρτήτως θρησκεύματος. Φτάνουν πια οι διακρίσεις μέσα από την εκπαίδευση. Δε μπορεί να υπάρχει διαφορετικό εκπαιδευτικό σύστημα για τους χριστιανούς και διαφορετικό για τους μουσουλμάνους Έλληνες στο όνομα κάποιων παρωχημένων μορφωτικών πρωτοκόλλων του 1951 και του 1968. Κι έτσι να στερούνται τόσα παιδιά το αυτονόητο δικαίωμα στην ισότιμη εκπαίδευση στη γλώσσα της χώρας που γεννήθηκαν και ζουν.


Η αντισυνταγματικότητα των μειονοτικών σχολείων
Τόσα χρόνια δεν έχει τεθεί επαρκώς ένα μείζον νομικό ζήτημα: το γεγονός ότι τα μειονοτικά σχολεία είναι αντισυνταγματικά. Καταστρατηγούν το Σύνταγμα της Ελλάδας, καθώς διαχωρίζουν τους πολίτες της Ελλάδας ανάλογα με το θρήσκευμά τους, παρέχοντας μειονεκτική εκπαίδευση προς τους μουσουλμάνους Έλληνες. Ας δούμε αναλυτικά τι ορίζει το Σύνταγμα της Ελλάδος. Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Συντάγματος «1. Οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου. και 2. Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις». Σύμφωνα με το άρθρο 5 του Συντάγματος:
«1. Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη.
2. Όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων.
Επίσης σύμφωνα με το Άρθρο 16 του Συντάγματος:
«1. Η τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες• η ανάπτυξη και η προαγωγή τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. Η ακαδημαϊκή ελευθερία και η ελευθερία της διδασκαλίας δεν απαλλάσσουν από το καθήκον της υπακοής στο Σύνταγμα.
2. Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες.
3. Τα έτη υποχρεωτικής φοίτησης δεν μπορεί να είναι λιγότερα από εννέα.
4. Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια. Το Κράτος ενισχύει τους σπουδαστές που διακρίνονται, καθώς και αυτούς που έχουν ανάγκη από βοήθεια ή ειδική προστασία, ανάλογα με τις ικανότητές τους».

Αν αναλύσει κανείς τα παραπάνω άρθρα θα δει πως η υπάρχουσα μειονοτική εκπαίδευση δε διασφαλίζει ίσες ευκαιρίες και δυνατότητες, ούτε συμβάλλει στην ολόπλευρη και ισότιμη ανάπτυξη της προσωπικότητας των μουσουλμάνων μαθητών. Όλοι οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν πως όταν οι απόφοιτοι των μειονοτικών δημοτικών σχολείων φτάσουν στο Γυμνάσιο αδυνατούν να ενταχθούν στο δημόσιο γυμνάσιο, εφόσον δεν έχουν διδαχθεί στην ελληνική γλώσσα βασικά μαθήματα του κορμού του αναλυτικού προγράμματος όπως τα Μαθηματικά.


Σχολεία αντιδημοκρατικά
Τα μειονοτικά σχολεία είναι επιπλέον αντιδημοκρατικά. Διότι, δε μπορεί σε μια δημοκρατική χώρα να υπάρχει παιδεία δύο ταχυτήτων, με διαφορετικό αναλυτικό πρόγραμμα για τους πολίτες ανάλογα με το θρήσκευμά τους. Όσοι γεννιόμαστε στην Ελλάδα είμαστε Έλληνες, έχουμε αυτόν τον τόπο για πατρίδα μας, ανεξάρτητα από το θρήσκευμά μας. Και ως Έλληνες θα πρέπει να μας αντιμετωπίζει το υπουργείο Εθνικής Παιδείας, αντί να καθιστά τους μουσουλμάνους πολίτες δεύτερης κατηγορίας με την παροχή σε αυτούς αλλόγλωσσης (τουρκικής) εκπαίδευσης.
Το Υπουργείο Παιδείας οφείλει να εξασφαλίσει ισότιμη εκπαίδευση για όλους τους πολίτες της Θράκης, χριστιανούς και μουσουλμάνους. Για τη διδασκαλία των μητρικών γλωσσών της μειονότητας (τουρκική, πομακική, ρομά) πρέπει να ιδρυθούν σχολεία που θα λειτουργούν πέραν του ενιαίου αναλυτικού σχολικού προγράμματος. Έτσι μόνο θα συνδυάζεται η προστασία της μητρικής γλώσσας με τη σωστή και ισότιμη εκμάθηση όλων των γνωστικών αντικειμένων.
Τα προγράμματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης να ενσωματωθούν σε όλα τα σχολεία χωρίς να υπάρχουν τα μειονοτικά σχολεία, που στιγματίζουν και διαχωρίζουν τους μαθητές ανάλογα με το θρήσκευμα, τη γλώσσα ή την καταγωγή τους. Για να μην έχουμε παιδιά δύο ταχυτήτων και δύο κατηγοριών. Γιατί η εκπαίδευση πρέπει να είναι ΜΙΑ για όλους. Γιατί το σχολείο πρέπει να ενώνει κι όχι να χωρίζει. Γιατί όλα τα παιδιά της Ελλάδας, ανεξάρτητα από τη θρησκεία τους και τη μητρική τους γλώσσα, έχουν δικαίωμα σε ίσες ευκαιρίες. Γιατί οι τοίχοι των σχολείων – γκέτο πρέπει να πέσουν. Γιατί τα μειονοτικά σχολεία δεν έχουν θέση στον 21ο αιώνα. Γιατί είμαστε όλοι Έλληνες (χριστιανοί και μουσουλμάνοι).

Το τέλος της μειονοτικής εκπαίδευσης
Τα αποτυχημένα μειονοτικά σχολεία είναι εκ προοιμίου καταδικασμένα, αργά ή γρήγορα, να κλείσουν. Η πρόσφατη απόφαση του Υπουργείου Παιδείας για το κλείσιμο της Ειδικής Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης (ΕΠΑΘ-η οποία είχε ιδρυθεί στις 31-10-1968) συνοδεύτηκε από ένα σχόλιο της ειδικής γραμματέως διαπολιτισμικής εκπαίδευσης που χαρακτήριζε την ΕΠΑΘ «ένα σύστημα έωλο, ένα απαρτχάϊντ στην εκπαίδευση». Φαίνεται ότι σιγά-σιγά όλο και περισσότεροι συνειδητοποιούν ότι κάθε μορφής εκπαιδευτικές διακρίσεις δεν έχουν θέση σε μια ευνομούμενη πολιτεία. Έτσι, το Υπoυργείο έκρινε πως δεν έχει νόημα να συνεχίζεται η λειτουργία μιας παιδαγωγικής ακαδημίας, η οποία παράγει αποφοίτους που θα υπηρετήσουν αποκλειστικά στα υποβαθμισμένα μειονοτικά σχολεία. Η εξασφάλιση της ισονομίας για όλους ανεξαιρέτως τους Έλληνες μαθητές συμπεριλαμβάνει ίδιο επίπεδο διδασκαλίας, ισότιμο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών και δασκάλους με ίδιο εκπαιδευτικό υπόβαθρο. Αυτό βέβαια θα πρέπει να γίνεται με σεβασμό των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων και της μητρικής γλώσσας των μαθητών.
Οι 224 αδιόριστοι απόφοιτοι της ΕΠΑΘ, καθώς και οι απόφοιτοι της ΕΠΑΘ που υπηρετούν σήμερα στα μειονοτικά σχολεία, μερικές φορές ανησυχούν για το μέλλον τους, στην περίπτωση συρρίκνωσης της μειονοτικής εκπαίδευσης. Η συρρίκνωση αυτή είναι ήδη ορατή, καθώς, όλο και περισσότεροι μουσουλμάνοι γονείς επιλέγουν για τα παιδιά τους τα δημόσια σχολεία. Ο σύλλογος των ΕΠΑΘιτών, εκφράζοντας συντεχνιακά συμφέροντα, έχει κατά καιρούς υπερασπιστεί ένα παρωχημένο σύστημα μειονοτικής εκπαίδευσης. Η καλύτερη απάντηση στους δικαιολογημένους φόβους των αποφοίτων της Ειδικής Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσ/νίκης μπροστά στην ανεργία, θα ήταν η διαβεβαίωση, εκ μέρους του Υπουργείου Παιδείας, ότι θα υπάρξει πρόβλεψη για σταδιακή επαγγελματική αποκατάσταση όλων των αποφοίτων με τον καλύτερο τρόπο (μετάταξη στα δημόσια σχολεία ή σε άλλους οργανισμούς).


Ο σεβασμός της ετερότητας
Η συνύπαρξη γλωσσών, θρησκειών και πολιτισμικών ομάδων στη Θράκη ανά τους αιώνες υπήρξε πάντοτε αρμονική και δημιούργησε πλούσιες πολιτισμικές ωσμώσεις. Πέρα όμως από τις αλληλεπιδράσεις στο επίπεδο του πολιτισμού, είναι βέβαιο πως σήμερα, τόσο οι χριστιανοί, όσο και οι μουσουλμάνοι της Θράκης θέλουν ένα αύριο ειρηνικό για όλους και αγωνίζονται γι' αυτό. Η θεωρία του πολιτικού κόστους έχει καταρρεύσει στην πράξη, αφήνοντας έκθετους τους όποιους πολιτικάντηδες (δημάρχους, νομάρχες, βουλευτές, περιφερειάρχες) προβάλλουν το πρότυπο της φτηνής συναλλαγής αντί για τις αξίες της ισονομίας και του σεβασμού της ετερότητας στη χώρα που γέννησε τη δημοκρατία.
Η Ελλάδα δεν έχει να φοβηθεί τίποτα και κανέναν. Πάντοτε σεβόταν τα ανθρώπινα δικαιώματα, όσο καμία άλλη χώρα, και πάντοτε υπερασπίζονταν πανανθρώπινες αξίες, όπως αυτές των ίσων ευκαιριών στην εκπαίδευση, της προστασίας των μητρικών γλωσσών και του σεβασμού της θρησκευτικής πίστης και της εθνοτικής καταγωγής. Στο πλαίσιο αυτό, οι φυσικοί ομιλητές των μειονοτικών γλωσσών στη Θράκη (τουρκική, πομακική, ρομά) κατάφεραν να διατηρήσουν τις ιδιαιτερότητές τους απολαμβάνοντας κάθε είδους ελευθερία έκφρασης, γραπτής και προφορικής.
Μπροστά στη θεωρία του πολιτικού κόστους, οι εκάστοτε σύμβουλοι μειονοτικής εκπαίδευσης συμβουλεύουν τους Υπουργούς Παιδείας να μην αλλάξουν τα κακώς κείμενα, να μην είναι εκείνοι που θα βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά, διότι μπορεί να χαθούν κομματικοί ψήφοι. Το κλίμα φόβου και η θεωρία του «Μην ανοίγετε τους ασκούς του Αιόλου της μειονότητας» απλώνεται συχνά σε τοπικούς προϊσταμένους, δημάρχους, νομάρχες, αστυνομικούς διευθυντές. Όμως, τέτοιες παρωχημένες προσεγγίσεις είναι καιρός να τερματιστούν. Πρέπει όλοι πλέον να συνειδητοποιήσουμε ότι ο καλύτερος σεβασμός της ετερότητας σε μία χώρα είναι η παροχή ισότιμης εκπαίδευσης προς όλους τους πολίτες της.

* Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΑΓΩΝΑΣ» της Ξάνθης στις 24 & 25 / 9/2010


Διαβάστε επίσης:


Τα αδιέξοδα της μειονοτικής εκπαίδευσης

Γιατί υπάρχουν ακόμα μειονοτικά σχολεία;





Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου 2010

Μαθαίνω πομάκικα - ΜΑΘΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ

* Από το βιβλίο: UCHEM SO POMATSKO: ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΟΜΑΚΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ τόμος Α’ – Ξάνθη 2004 Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης

ΜΑΘΗΜΑ 2

ΚΕΙΜΕΝΟ

Náshono kóte



Na náshono mahaló íma mlógu kóteta. Dechyána dragóvot kótetana ála gulâmine gi ne dragóvot. Dechyána igrót sas kótetana her gün. Anná síva kótka ye radíla chétri kámatnï kótentsa. Κótentsana so yátse míchkï. Pyót mlógo prâsno. Yedót rîbï. Máykana mi íma gulâmï mustáykie. Dragóvot da fíret múshkï.
Sinán íshte da zôme annó míchko kóte na täh. Bubáyko mu ne dáva i Sinán pláche.
I Gültén íshte da zôme annó míchko kóte na täh. Bubáyko i máyka yi dávot i Gülténu ye yátse drágo.
Nîye na dumá ímame annó chórno kóte. To ne pyé mlógu prâsno níta yedé yátse rîbï, ála dragóva yátse da igró sas námi. Yátse ye kámatno i hîtro.
Zimóse, kugána yátse mrázi, kótetana so zbírot pris kráy sóbono.

Μετάφραση

Η γάτα μας



Στη δική μας γειτονιά υπάρχουν πολλά γατιά. Τα παιδιά λατρεύουν τα γατιά αλλά οι μεγάλοι δεν τα λατρεύουν. Τα παιδιά παίζουν με τα γατιά κάθε μέρα. Μία γκρίζα γάτα γέννησε τέσσερα όμορφα γατάκια. Τα γατάκια είναι πολύ μικρά. Πίνουν πολύ γάλα. Τρώνε ψάρια. Η μητέρα τους έχει μεγάλα μουστάκια. Λατρεύουν να κυνηγούν ποντίκια.
Ο Σινάν θέλει να πάρει μία μικρή γάτα στο σπίτι του. Ο πατέρας του δεν τον αφήνει και ο Σινάν κλαίει. Και η Γκιουλτέν θέλει να πάρει ένα μικρό γατάκι στο σπίτι της. Ο πατέρας της και η μητέρα της δίνουν άδεια και η Γκιουλτέν είναι πολύ χαρούμενη.
Εμείς στο σπίτι έχουμε ένα μαύρο γατί. Αυτό δεν πίνει πολύ γάλα ούτε τρώει πολλά ψάρια, αλλά του αρέσει πολύ να παίζει μαζί μας. Είναι πολύ όμορφο και έξυπνο.
Το χειμώνα, όταν κάνει πολύ κρύο, τα γατάκια μαζεύονται κοντά στη σόμπα.



ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

Nóvï réchkï (Νέες λέξεις)

náshono το δικό μας
mahalá γειτονιά
mlógu, mlógo πολλοί
kóte γάτα
déte παιδί
dragóvom, gálem λατρεύω, αγαπώ
ála αλλά
gulâm μεγάλος
ígrom παίζω
sas μαζί, με
her gün κάθε μέρα
anná μία
síva γκρίζα
rádom γεννώ
chétri τέσσερα
míchko μικρό
píyem πίνω
prâsno γάλα
yam τρώω
rîba ψάρι
mustáykie μουστάκια
fírem κυνηγώ
múshka ποντίκι
zímom παίρνω
dávom δίνω, επιτρέπω
pláchem κλαίω
na täh σε αυτούς (στο σπίτι τους)
dumá, kóshta σπίτι
chórno μαύρο
sas námi με εμάς (μαζί μας)
hîtro έξυπνο
zimá χειμώνας
kugána όταν
mrázi κάνει κρύο
zbírom μαζεύω
pris kráy γύρω από, πέριξ
pachúnnat ξεκούραστος
kútso κουτσό
ódvarneyte απαντήστε
argát εργάτης
nosokómka νοσοκόμα
hóro χορός
pantólï παντελόνι
harp πόλεμος
dáyma πάντα


ΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΣΗ


Na náshono mahaló íma mlógο kóteta.
Dechyána dragóvot kótetana ála gulâmine gi ne dragóvot.
Anná síva kótka ye radíla chétri kámatnï kótentsa.
Sinán íshte da zôme annó míchko kóte na täh.
Nîye na dumá ímame annó chórno kóte.
Zimóse, kugána yátse mrázi, kótetana so zbírot pris kráy sóbono.


ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Τώρα δείτε το δεύτερο μάθημα σε βίντεο




ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ


ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ονομαστική kóteno το γατί
Γενική         kótetune του γατιού
Αιτιατική     kóteno το γατί
Κλητική     kóte γατί

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ονομαστική kótetana τα γατιά
Γενική         kótetomne των γατιών
Αιτιατική     kótetana τα γατιά
Κλητική     kóteta γατιά


ΚΛΙΣΗ ΡΗΜΑΤΩΝ

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ

Το ρήμα dragóvom: λατρεύω


ΚΑΤΑΦΑΣΗ   -   ΕΡΩΤΗΣΗ   -    ΑΡΝΗΣΗ
Ya dragóvom     Dragóvom li ya ?     Ya ne dragóvom
Tï dragóvash      Dragóvash li tï?        Tï ne dragóvash
Tóy dragóva      Dragóva li tóy?        Tóy ne dragóva
Tya dragóva      Dragóva li tya ?       Tya ne dragóva
To dragóva        Dragóva li to?         To ne dragóva
Nîye dragóvame Dragóvame li nîye? Nîye ne dragóvame
Vîye dragóvate  Dragóvate li vîye ?   Vîye ne dragóvate
Tíye dragóvot    Dragóvot li tíye?      Tíye ne dragóvot



Το ρήμα právem: κάνω

ΚΑΤΑΦΑΣΗ   -   ΕΡΩΤΗΣΗ   -   ΑΡΝΗΣΗ
Ya právem         Ya právem li?       Ya ne právem
Tï právish           Tï právish li?         Tï ne právish
Tóy právi           Tóy právi li?         Tóy ne právi
Tya právi           Tya právi li?         Tya ne právi
To právi             To právi li?          To ne právi
Nîye právime     Nîye právime li?  Nîye ne právime
Vîye právite      Vîye právite li?     Vîye ne právite
Tíye právet        Tíye právet li?      Tíye ne právet




ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ

Dúmite Pomátsko! Μιλήστε πομάκικα!


- Kakná ye izí? Τι είναι αυτό;
- Izí ye anná chervéna yábalka. Αυτό είναι ένα κόκκινο μήλο.

- Chi ye izí? Ποιανού είναι αυτό;
- Izí ye mo. Αυτό είναι δικό μου.

- Mózhate li da mi pamógnete? Μπορείτε να με βοηθήσετε;
- Kak da ne mózhom! Πώς να μη μπορώ!

- Mózhate li da mi kázhate kadé ye kitápet? Μπορείτε να μου πείτε πού είναι το βιβλίο;
- Kitápet ye pad mátso so. Το βιβλίο είναι κάτω από το τραπέζι.

- Mózhas li da mi go zaftórish yéshte annósh? Μπορείς να το επαναλάβεις άλλη μία φορά;
- Akú íshtish, mózhom! Αν θέλεις, μπορώ!

- Pomátsko so ye koláy! Τα πομάκικα είναι εύκολα!
- Urúmchko so ye zór! Τα ελληνικά είναι δύσκολα!

- ‘Ima li nâko vodenítso blíze pri sélono? Υπάρχει κανένας νερόμυλος κοντά στο χωριό;
- Ho, íma! Ναι, υπάρχει!

-‘Ima li dívï kúcheta af baírene? Υπάρχουν άγρια σκυλιά στο δάσος;
- Néma. Nemóy da to ye strah! Δεν υπάρχουν. Μη φοβάσαι!

-‘Ishtesh li da dóydesh sas móne? Θέλεις να έλθεις μαζί μου;
-Íshtom yátse! Θέλω πολύ!

-Kadé sha so náydeme? Πού θα συναντηθούμε;
-Sha so náydeme af kasabóno. Θα συναντηθούμε στην πόλη.

-Slúshayte! Ακούστε!
-Kaná stánava? Τι έγινε?

-Mózhom li da sônnom itúy? Μπορώ να καθίσω εδώ;
-Sônni. Κάθισε!


Από το βιβλίο του Ν.Θ.Κόκκα, UCHEM SO POMATSKO - Μαθήματα Πομακικής Γλώσσας. Έκδοση: Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης, Ξάνθη 2004. Στο βιβλίο περιέχονται 25 μαθήματα με επιπλέον ασκήσεις.


Πέμπτη 9 Σεπτεμβρίου 2010

Η Νερμάν Μολλά τραγουδά τραγούδια των Πομάκων



ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΜΠΟΤΣΑΡΗ 20 - ΞΑΝΘΗ
ΤΗΛ. 25410-73808
Παραγωγή 2008

Αυθεντικές μουσικές καταγραφές πομάκικων τραγουδιών



Τραγούδια από τα χωριά Ωραίον, Μύκη, Εχίνος, Γλαύκη, Δημάριο, Ρεύμα, Σμίνθη, Τέμενος.
Έκδοση:
Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης - Ξάνθη
25410-29282
fthrace@otenet.gr

Πομάκικα τραγούδια από το χωριό Δημάριο Ξάνθης



Η πρώτη έκδοση πομάκικων τραγουδιών με γυναικεία φωνή
Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης
Ξάνθη - 2006

Πομάκικα τραγούδια περιοχής Κιμμερίων Ξάνθης




Μία σπάνια μουσική έκδοση από το
Πολιτιστικό Αναπτξιακό Κέντρο Θράκης
Ξάνθη 2005

Τα πομακοχώρια Ξάνθης και Κομοτηνής πριν από εβδομήντα χρόνια



ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΠΟΜΑΚΙΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΞΑΝΘΗΣ ΚΑΙ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ (1942-1944)
Μετάφραση από τα βουλγαρικά ενός σπάνιου ιστορικού βιβλίου, που αποτελεί πλούσια πηγή πληροφοριών για τα πομακοχώρια Ξάνθης και Κομοτηνής.

ΙΔΡΥΜΑ ΘΡΑΚΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ
τηλ. 25410-29282
fthrace@otenet.gr

Για το πομάκικο χωριό Κύκνος της Ξάνθης




Μ.Γ.ΒΑΡΒΟΥΝΗΣ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΠΟΜΑΚΩΝ
ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ, ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ 1997

Τα πομάκικα όπως μιλιούνται στην περιοχή Μύκης Ξάνθης




ΣΕΜΠΑΕΔΗΝ ΚΑΡΑΧΟΤΖΑ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΠΟΜΑΚΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΥΚΗΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΠΑΝΙΔΗ- ΞΑΝΘΗ 2006
www.spanidis.gr

Οι ρίζες της ιστορίας των Πομάκων




ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΛΕΙΣΟΥΡΕΣ ΣΤΑ ΔΕΡΒΕΝΙΑ
Η ΣΥΖΕΥΞΗ ΤΗΣ ΣΛΑΒΟΦΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΣΤΟΥΣ ΠΟΜΑΚΟΥΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΠΗΣ
Εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη 2008
www.kyriakidis.gr

Η ιστορία των Πομάκων μετά το 1870

ΠΟΜΑΚΟΙ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ - Η ΑΛΗΘΙΣΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ



ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, ΟΙ ΠΟΜΑΚΟΙ ΤΗΣ ΡΟΔΟΠΗΣ: ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΘΝΟΤΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥΣ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥΣ (1870-1990)
Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη, 2003
www.kyriakidis.gr

Η ιστορία των Πομάκων γραμμένη από τον Π.Γεωργαντζή



ΠΕΤΡΟΥ ΓΕΩΡΓΑΝΤΖΗ
ΠΟΜΑΚΟΙ-ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
ΞΑΝΘΗ 2010

Τετάρτη 8 Σεπτεμβρίου 2010

ΕΝΤΑΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΟΜΑΚΙΚΗΣ ΣΕ ΕΝΑ ΤΟΜΟ




Το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης, που εξέδωσε το βιβλίο αυτό, βρίσκεται στην Ξάνθη: Μπότσαρη 20 - ΤΘ 102- 67100, τηλ. 25410-73808,
Ηλεκτρονική διεύθυνση:vaival@duth.civil.gr.

Βασικό πομακο-ελληνικό γλωσσάρι




Το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης, που εξέδωσε το Λεξιλόγιο αυτό, βρίσκεται στην Ξάνθη: Μπότσαρη 20 - ΤΘ 102- 67100, τηλ. 25410-73808,
Ηλεκτρονική διεύθυνση:vaival@duth.civil.gr.

Ανθολόγιο πομάκικων παραμυθιών, τραγουδιών και παροιμιών




Το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης, που εξέδωσε το βιβλίο αυτό, βρίσκεται στην Ξάνθη: Μπότσαρη 20 - ΤΘ 102- 67100, τηλ. 25410-73808,
Ηλεκτρονική διεύθυνση:vaival@duth.civil.gr.

Άλλο ένα πομάκικο παραμύθι σε δίγλωσση έκδοση



Το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης που εξέδωσε το πομάκικο αυτό παραμύθι βρίσκεται στην Ξάνθη: Μπότσαρη 20 - ΤΘ 102- 67100, τηλ. 25410-73808,
Ηλεκτρονική διεύθυνση:vaival@duth.civil.gr.

Δίγλωσση έκδοση πομάκικου παραμυθιού



Το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης που εξέδωσε το πομάκικο αυτό παραμύθι βρίσκεται στην Ξάνθη: Μπότσαρη 20 - ΤΘ 102- 67100, τηλ. 25410-73808,
Ηλεκτρονική διεύθυνση:vaival@duth.civil.gr.

Δευτέρα 6 Σεπτεμβρίου 2010

Έξι κείμενα για την ιστορία και την ταυτότητα των Πομάκων




Το βιβλίο ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΟΜΑΚΩΝ εκδόθηκε το 2006 από τις εκδόσεις Σπανίδη στην Ξάνθη (Θερμοπυλών 17- 67100 Ξάνθη, τηλ.25410-27544, www.spanidis.gr

Ορεινά μονοπάτια στα Πομακοχώρια της Ξάνθης



Μία εργασία των μαθητών του Λυκείου Γλαύκης στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.

Ένα σημαντικό βιβλίο του Αλή Ρόγγο


Μια μοναδική συλλογή πομάκικων δημοτικών τραγουδιών της Γλαύκης από τον αυθεντικό τραγουδιστή Αλή Ρόγγο.

Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου 2010

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΟΜΑΚΩΝ

Πομάκοι και ρεαλιστικές προτάσεις για τη μειονοτική εκπαίδευση της μοουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ
ΣΥΛΛΟΓΟΣ
ΠΟΜΑΚΩΝ
ΝΟΜΟΥ ΞΑΝΘΗΣ

Ξάνθη, 3 Μαρτίου 2010

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΟΜΑΚΩΝ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ

Προς:
1) Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Άννα Διαμαντοπούλου Α. Παπανδρέου 37, 15180 Μαρούσι
2) Υπουργό Εξωτερικών κ. Γεώργιο Παπανδρέου, Βασιλίσσης Σοφίας 5, 10671 Αθήνα

Κοινοποίηση:
Αντιπρόεδρο της Κυβερνήσεως κ. Θεόδωρο Πάγκαλο, Πειραιώς 16-18, 10431 Αθήνα
Γενική Γραμματέα Περιφέρειας Αν. Μακεδονίας - Θράκης κα. Θεοδώρα Κόκλα, Γ. Κακουλίδου 1, 69100 Κομοτηνή
Πρόεδρο Ν.Δ. κ. Αντώνη Σαμαρά, Νέα Δημοκρατία, Ρηγίλλης 18, 10674 Αθήνα
Γεν. Γραμματέα ΚΚΕ κ. Αλέκα Παπαρήγα, Λ. Ηρακλείου 145, Ν. Ιωνία, 14231 Αθήνα
Πρόεδρο ΛΑ.Ο.Σ. κ. Γιώργο Καρατζαφέρη, Καλλιρόης 52, 11745, Αθήνα
Πρόεδρο Συνασπισμού κ. Αλέξη Τσίπρα, Πλ. Ελευθερίας 1, 10553 Αθήνα
Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων, κ. Φίλιππο Πετσάλνικο, Βουλή των Ελλήνων Βασ. Σοφίας 2, 10021 Αθήνα
Βουλευτή ΠΑΣΟΚ Ξάνθης κ. Σωκράτη Ξυνίδη, Μιχ. Καραολή & Ελπίδος, Εμπορικό Κέντρο Cosmos Κτίριο Δ’ 67100 Ξάνθη
Βουλευτή ΠΑΣΟΚ Ξάνθης κ. Τσετίν Μάντατζη , Πλάτωνος 18, 67100 Ξάνθη
Βουλευτή Ν.Δ. Ξάνθης κ. Αλέξανδρο Κοντό, Καπνεργατών & Ανδρούτσου 11Α, 67100 Ξάνθη


Αξιότιμοι κύριοι Υπουργοί, κύριοι πολιτικοί αρχηγοί, κυρία Γενικέ Γραμματέα,

Τα μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Πομάκων Νομού Ξάνθης (υπ’ αρ. 23/2007 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ξάνθης) απευθυνόμαστε σε σας, ζητώντας την προσοχή σας σε ένα θέμα πού για πολλά χρόνια αποτελεί ανοικτή πληγή για τον λαό της Θράκης και ιδιαίτερα για τους Πομάκους της Θράκης, τμήμα των οποίων εκπροσωπούμε.
Εδώ και πολλές δεκαετίες συντελείται εις βάρος μας μία μορφωτική, γλωσσική και πολιτισμική γενοκτονία. Μία γενοκτονία εις βάρος αυτών των ανθρώπων, μεταξύ των οποίων ανήκουν και τα μέλη του Συλλόγου μας, που έχουμε το θάρρος να αυτοπροσδιοριζόμαστε ως Πομάκοι της Ελλάδας. Το Ελληνικό Κράτος, παραβιάζοντας θεμελιώδη δικαιώματα που παρέχει το Σύνταγμά του και οι ευρωπαϊκές συνθήκες, αλλά και τα άρθρα 40 και 45 της συνθήκης της Λωζάνης, τα οποία παρέχουν στις μουσουλμανικές μειονότητες της Ελλάδας το δικαίωμα «να ποιώνται ελευθέρως εν αυτοίς χρήσιν της γλώσσης των», στερεί από μας και τα παιδιά μας όχι μόνο το δικαίωμα της εκπαίδευσης στην μητρική μας γλώσσα, αλλά ακόμη και το πλέον στοιχειώδες δικαίωμα της αποκλειστικής εκπαίδευσης στην επίσημη γλώσσα του, την ελληνική, και μας επιβάλλει την υποχρεωτική εκπαίδευση σε μία ξένη γλώσσα, την οποία δεν μιλούμε και δεν επιθυμούμε να χρησιμοποιούμε, δηλαδή την τουρκική.
Με την επιστολή αυτή δεν σας ζητάμε κάποια χάρη. Ζητάμε αυτό που είναι αυτονόητο δικαίωμα κάθε πολίτη μιας οποιασδήποτε ευνομούμενης και δημοκρατικής χώρας. Ζητάμε το δικαίωμα ο γιος μας ο Μεχμέτ να μαθαίνει ό,τι μαθαίνει ο γιος σας ο Νίκος. Ζητάμε η κόρη μας η Φατμέ, όταν θα δώσει εξετάσεις για να περάσει στο ελληνικό πανεπιστήμιο, να έχει τις ίδιες γνώσεις, δεξιότητες και προοπτικές που θα έχει η κόρη σας η Άννα. Πώς είναι δυνατόν να συμβαίνει αυτό τώρα, όταν στα πιο ευαίσθητα και κρίσιμα μαθησιακά χρόνια τους τα παιδιά μας διδάσκονται μια γλώσσα που δεν μιλούν και δεν θα την χρησιμοποιήσουν ποτέ στο σπίτι και στο πανεπιστήμιό τους;
Και σας ρωτάμε: Εάν το ελληνικό κράτος επέβαλε στα παιδιά των χριστιανών ενός χωριού της Θράκης ή οποιουδήποτε άλλου χωριού της Ελλάδας, να διδάσκονται υποχρεωτικά τα μισά μαθήματά τους στην τουρκική γλώσσα, χωρίς να την μιλούν ως μητρική τους γλώσσα και χωρίς οι γονείς τους να θέλουν κάτι τέτοιο, δεν θα ξεσηκωνόταν όλοι εναντίον του οποιουδήποτε φορέα, που θα τολμούσε αυτό το έγκλημα; Γιατί επί τόσα χρόνια το Ελληνικό Κράτος ανέχεται να συντελείται το ίδιο έγκλημα σε βάρος μας; Μήπως είμαστε πολίτες δεύτερης κατηγορίας; Δεν πληρώνουμε φόρους; Δεν δίνουμε τα παιδιά μας στον στρατό; Γιατί στερούμαστε το δικαίωμα της εκπαίδευσης στη γλώσσα μας ή έστω στη γλώσσα της πατρίδας μας, και μας επιβάλλεται μία ξένη γλώσσα;
Έχουμε πληροφορηθεί ότι το Υπουργείο Παιδείας στην περίοδο του κ. Ε. Στυλιανίδη προχώρησε στο ενθαρρυντικό βήμα της ίδρυσης τεσσάρων ελληνόφωνων σχολείων στα πομακοχώρια της ορεινής Ξάνθης. Δυστυχώς όμως η σημαντική αυτή απόφαση δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί, και, παρά τη σύστασή τους στα χαρτιά, τα σχολεία αυτά δεν έχουν μέχρι τώρα λειτουργήσει. Πριν τρία χρόνια οι κάτοικοι του χωριού Μάνταινα Ξάνθης ζήτησαν με επιστολή τους στην Διεύθυνση Α/βάθμιας Εκπαίδευσης να δημιουργηθεί στο χωριό τους δημόσιο (μη μειονοτικό) ελληνικό σχολείο (σχετική θετική εισήγηση από τον προϊστάμενο Π.Ε. Ξάνθης προς τον Περιφερειακό Δ/ντή Εκ/σης Ανατολ. Μακεδονίας-Θράκης (Α.Π. Φ 2.1/6381, 7-12-2006). Στο αίτημά τους οι κάτοικοι της Μάνταινας δεν έχουν λάβει καμία απάντηση μέχρι σήμερα. Οι αρμόδιοι φορείς της τοπικής εκπαίδευσης μέχρι σήμερα κωφεύουν με διάφορες προφάσεις. Μας προκαλεί εντύπωση η διστακτικότητα της Πολιτείας, την στιγμή που τον ίδιο καιρό μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δήλωσε, με αφορμή αίτημα μέλους του Συλλόγου μας να μιλήσει ενώπιόν του στην πομακική γλώσσα, ότι «αν υπάρχει έστω και ένας άνθρωπος στον κόσμο που δηλώνει Πομάκος, είμαστε υποχρεωμένοι να τον υπερασπιστούμε». Εμείς, τα μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Πομάκων Νομού Ξάνθης, βρήκαμε το σθένος, παρά τις απειλές και τον πολυποίκιλο πόλεμο που δεχόμαστε, να δηλώσουμε δημόσια και σθεναρά την πομακική μας ταυτότητα και γλώσσα. Να είστε σίγουροι ότι υπάρχουν ακόμη πολλές χιλιάδες Πομάκοι, που θέλουν να το κάνουν, αλλά δεν το τολμούν. Και δεν το τολμούν όχι λόγω του εκφοβισμού και των απειλών, αλλά γιατί δεν υπάρχει η Ελληνική Πολιτεία, που θα τους υπερασπιστεί και θα τους αγκαλιάσει.
Τουλάχιστον δώστε στην αρχή την ευκαιρία σε μας να μορφωνόμαστε στην γλώσσα της πατρίδας μας και στην μητρική μας γλώσσα, και να είστε απόλυτα σίγουροι ότι μέσα σε λίγα χρόνια η πλειονότητα των Πομάκων, που σήμερα κρατά φοβισμένη το στόμα της κλειστό, θα μας ακολουθήσει και θα στέλνει τα παιδιά της στα σχολεία, που θα μας φτιάξει η Ελληνική Πολιτεία, όπου θα διδάσκονται αποκλειστικά ελληνικά ή ελληνικά και την μητρική τους γλώσσα (πομακικά), ώστε να έχουν ίσες ευκαιρίες και να μπορούν να συναγωνιστούν τα άλλα παιδιά αυτής της χώρας. Σας θυμίζουμε το παράδειγμα των δημόσιων (μη μειονοτικών) γυμνασίων και λυκείων στα Πομακοχώρια, που ενώ ξεκίνησαν με 15 μαθητές και πόλεμο από πολλές πλευρές, τα σχολεία αυτά κατά το σχολικό έτος 2008-9 είχαν:

Γυμνάσιο Σμίνθης 145 μαθητές
Γυμνάσιο Γλαύκης 140 μαθητές
Λύκειο Γλαύκης 150 μαθητές
Τεχνικό Λύκειο Γλαύκης 60 μαθητές
Γυμνάσιο Θερμών 25 μαθητές

με αποτέλεσμα να μην επαρκούν οι κτιριακές εγκαταστάσεις τους.

Η σιωπηλή ή φανερή, σκόπιμη ή μη σκόπιμη, άρνηση ή αδράνεια του Υπουργείου Παιδείας, των αρμοδίων φορέων της Α/βάθμιας Εκπαίδευσης και εν τέλει του Ελληνικού Κράτους της στοιχειώδους δημοτικής εκπαίδευσης των παιδιών μας αποκλειστικά στην ελληνική γλώσσα ή στην ελληνική και στην πομακική ως μητρική τους, αποτελεί στην πραγματικότητα άρνηση του δικαιώματος αυτοπροσδιορισμού των Πομάκων, του δικαιώματός μας στην παιδεία και στην μόρφωση, της αξιοπρέπειάς μας ως πολιτών αυτής της χώρας. Γι’ αυτό πρέπει η Ελληνική Πολιτεία να βρει τον τρόπο και τα μέσα να αλλάξει άμεσα αυτήν την κατάσταση και να ικανοποιήσει τα δίκαια αιτήματά μας.
Δεν αρνούμαστε σε κανέναν από τους Πομάκους της πατρίδας μας το δικαίωμα να στέλνει τα παιδιά του στα μειονοτικά σχολεία για να μορφώνονται και στην τουρκική γλώσσα, ακόμη και εάν αυτός δεν την μιλά στο σπίτι του, εφόσον φυσικά επιθυμεί εκπαίδευση και στην τουρκική γλώσσα. Ζητούμε όμως και εμείς από το Ελληνικό Κράτος, αλλά και από όλους τους συμπατριώτες μας μουσουλμάνους και μη, πομακόφωνους, τουρκόφωνους και ελληνόφωνους, ανεξάρτητα αν οι ίδιοι αισθάνονται φυλετικά Έλληνες, Τούρκοι ή Πομάκοι, να σεβαστούν το δικαίωμά μας να μορφώνονται τα παιδιά μας αποκλειστικά στην ελληνική γλώσσα ή στην ελληνική και στην μητρική μας γλώσσα, την πομακική. Όποια δικαιώματα απολαμβάνουν και ζητούν οι τουρκόφωνοι μουσουλμάνοι της Ελλάδας για την γλώσσα και παιδεία τους, τα ίδια δικαιώματα ζητούμε και εμείς για τους πομακόφωνους μουσουλμάνους της Ελλάδας, μία μεγάλη μερίδα των οποίων εκπροσωπούμε.


Ζητάμε λοιπόν:

1. Την ίδρυση δημόσιων, μη μειονοτικών, σχολείων σε όλα τα πομακοχώρια, και την παράλληλη λειτουργία τους με τα μειονοτικά. Τελικός στόχος της Ελληνικής Πολιτείας θα πρέπει να είναι να προσφέρει σε κάθε Πομάκο, ανεξάρτητα του τι αισθάνεται φυλετικά, το δικαίωμα να επιλέξει την γλώσσα στην οποία θα μορφωθεί το παιδί του. Έτσι, όσοι γονείς επιθυμούν αποκλειστικά ελληνική παιδεία για τα παιδιά τους, θα μπορούν να τα στέλνουν στο δημόσιο σχολείο, και όσοι θέλουν να μορφωθούν τα παιδιά τους και στα τουρκικά, να τα στέλνουν στο υπάρχον μειονοτικό.

2. Την εισαγωγή στα δημόσια δημοτικά σχολεία της Θράκης της διδασκαλίας του Κορανίου για τους μουσουλμάνους μαθητές.

3. Την γενίκευση της προσχολικής αγωγής στην ελληνική γλώσσα, με την ίδρυση παιδικών βρεφονηπιακών σταθμών και δημόσιων νηπιαγωγείων σε όλα τα πομακοχώρια.

4. Την άμεση λειτουργία των τεσσάρων δημόσιων ελληνόφωνων δημοτικών σχολείων, που ορθώς έπραξε και ίδρυσε ο προκάτοχός σας στο Υπουργείο Παιδείας στα τέσσερα πομακοχώρια της ορεινής Ξάνθης. Αναμένουμε από εσάς την υλοποίηση της λειτουργίας των τεσσάρων αυτών σχολείων που έχουν συσταθεί.

5. Την άμεση ικανοποίηση του αιτήματος των κατοίκων της Μάνταινας, που εκκρεμεί από το 2006, για ίδρυση δημόσιου (μη μειονοτικού) σχολείου.

6. Την δημιουργία πιλοτικών σχολείων, όπου τα παιδιά θα διδάσκονται την μητρική τους γλώσσα (πομακική) και πολιτισμό, παράλληλα με την ελληνική. Η καταγραφή της έχει ήδη προχωρήσει σε ικανοποιητικό βαθμό, ενώ σήμερα πλέον υπάρχουν και Πομάκοι, αλλά και μη Πομάκοι (χριστιανοί) εκπαιδευτικοί, με γλωσσολογική παιδεία και επαρκή γνώση της πομακικής γλώσσας, οι οποίοι μπορούν να αναλάβουν το έργο της διδασκαλίας της στα σχολεία, έστω και μέσω πιλοτικών προγραμμάτων. Στα ίδια σχολεία να χρησιμοποιείται η πομακική, παράλληλα με την ελληνική κατά την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σχολικών δραστηριοτήτων.

7. Την επίσημη και συστηματική καταγραφή της πομακικής γλώσσας από το Ελληνικό Κράτος, από Επιτροπή Επιστημόνων που διαθέτουν την σχετική παιδεία και γνώση, με την επίσημη καθιέρωση ειδικού αλφαβήτου, με βάση το ελληνικό αλφάβητο, προκειμένου να διδαχθεί στα σχολεία, αλλά και να χρησιμοποιείται δημόσια παράλληλα με την ελληνική, για να καλύψει τις ανάγκες διγλωσσίας. Στην καταγραφή της πομακικής μπορούν και πρέπει να συμμετέχουν και αρμόδια τμήματα πανεπιστημιακών ιδρυμάτων (Α.Π.Θ., Δ.Π.Θ., ΕΠΑΘ).

8. Την συνεργασία της Ελληνικής Πολιτείας με τον Σύλλογό μας για την επίσημη καταγραφή και είσοδο της πομακικής γλώσσας στα σχολεία και στην δημόσια ζωή του τόπου, στην θέση της τουρκικής γλώσσας. Ο Σύλλογός μας έχει υπόψη του κατάλληλα εκπαιδευμένα πρόσωπα και μπορεί να υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις στην Ελληνική Πολιτεία για την υλοποίηση του σκοπού αυτού και είναι έτοιμος να συνεργαστεί μαζί της, προσφέροντας κάθε δυνατή βοήθεια.

9. Τον σεβασμό της Συνθήκης της Λωζάνης από το Ελληνικό Κράτος για την θρησκευτική (και όχι εθνική) μουσουλμανική μειονότητα των Πομάκων της Ελλάδας. Συγκεκριμένα το άρθρο 40 της συνθήκης προβλέπει: «Οι τούρκοι υπήκοοι, οι ανήκοντες εις μη μουσουλμανικάς μειονότητας, … θα έχωσι ιδίως ίσον δικαίωμα να συνιστώσι, διευθύνωσι και εποπτεύωσι … σχολεία και λοιπά εκπαιδευτήρια, μετά του δικαιώματος να ποιώνται ελευθέρως εν αυτοίς χρήσιν της γλώσσης των…». Εξάλλου το άρθρο 45 της ίδιας συνθήκης προβλέπει: «τα αναγνωρισθέντα διά των διατάξεων του παρόντος Τμήματος δικαιώματα εις τας εν Τουρκία μη μουσουλμανικάς μειονότητας, αναγνωρίζονται υπό της Ελλάδος εις τας εν τω εδάφει αυτής ευρισκομένας μουσουλμανικάς μειονότητας». Μητρική γλώσσα είναι για μας τα πομακικά, και όχι τα τουρκικά, που μας έχουν επιβληθεί. Μέχρι να αρχίσει η διδασκαλία της μητρικής μας γλώσσας δεν επιθυμούμε να την αντικαταστήσει καμία άλλη γλώσσα εκτός από την ελληνική.
Θα θέλαμε, κλείνοντας, να σας θυμίσουμε τις πρόσφατες (28/8/2009) συστάσεις της Διεθνούς Επιτροπής για την Εξάλειψη όλων των μορφών Φυλετικών Διακρίσεων (International Convention on the Elimination of all Forms of Racial Discrimination) των Ηνωμένων Εθνών, η οποία με την υπ. Αρ. CERD/C/GRC/CO/19 απόφασή της ορίζει τα ακόλουθα (παρ. 9):

«Η Επιτροπή σημειώνει ότι η μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης αποτελείται από τις εθνοτικές ομάδες των Τούρκων, των Πομάκων και των Ρωμά και η Κυβέρνηση οφείλει να διασφαλίσει το δικαίωμά τους να χρησιμοποιούν τις δικές τους γλώσσες». Στην παράγραφο 28 η ίδια Επιτροπή ζητάει από την ελληνική κυβέρνηση να συμμορφωθεί ως προς τις συστάσεις της μέχρι τις 18 Ιουλίου 2013.

Αξιότιμοι κύριοι Υπουργοί, κύριοι πολιτικοί αρχηγοί, κυρία Γενικέ Γραμματέα,

Ο Σύλλογός μας εκπροσωπεί χιλιάδες Πομάκων του Νομού Ξάνθης, οι οποίοι περιμένουν την ανταπόκρισή σας στα παραπάνω αιτήματα. Σας παρακαλούμε να μας εκφράσετε εγγράφως τις θέσεις σας σχετικά με τις προτάσεις μας.

Σας επισυνάπτουμε αντίγραφα επιστημονικών άρθρων σχετικών με την ιστορία και την εκπαίδευση των Πομάκων καθώς και την εισήγηση της γραμματέως του συλλόγου μας στη Σύνοδο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη - ΟΑΣΕ (OSCE) που έγινε στη Βαρσοβία της Πολωνίας στις 29-30 Σεπτεμβρίου 2009. Αναμένοντας την απάντησή σας, σας ευχόμαστε κάθε επιτυχία στο έργο σας.


Με τιμή

Για το Διοικητικό Συμβούλιο
του Πολιτιστικού Συλλόγου Πομάκων Νομού Ξάνθης

Ο Πρόεδρος Η γραμματέας Ο ταμίας




ΤΑΧΗΡ ΚΟΝΤΕ ΑΛΙΕ ΕΦΕΝΤΗ ΧΑΜΔΗ ΕΦΕΝΤΗ

Εισήγηση του Πολιτιστικού Συλλόγου Πομάκων στο Συνέδριο του ΟΑΣΕ στη Βαρσοβία

Εισήγηση της γραμ. του Πολιτιστικού Συλλόγου Πομάκων
Ν. Ξάνθης κ. Αλιέ Εφέντη
στο Συνέδριο του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη - ΟΑΣΕ – Βαρσοβία 29-30 Σεπτεμβρίου 2009



Καλημέρα σας κυρίες και κύριοι. Ονομάζομαι Αλιέ Εφέντη και εκπροσωπώ τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πομάκων Νομού Ξάνθης.

Οι Πομάκοι είναι μουσουλμάνοι Έλληνες πολίτες, γηγενής λαός των Θρακικών βουνών, οι οποίοι ομιλούν πομακικά, μία γλώσσα σλαβικής προέλευσης. Όπως δηλώνεται στη Συνθήκη της Λωζάννης, είμαστε μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας στην Ελλάδα. Η Συνθήκη της Λωζάννης προστατεύει επίσης το δικαίωμά μας για εκπαίδευση, ελευθερία της σκέψης, της θρησκείας και του συνεταιρισμού. Αυτά τα δικαιώματα έχουν περαιτέρω ενισχυθεί από το Ελληνικό Σύνταγμα και άλλες διεθνείς συνθήκες.

Εμείς, οι Πομάκοι, ως μέλη της μουσουλμανικής κοινότητας, ακολουθήσαμε τη μοίρα της χώρας μας μέσα από τις ιστορικές αναστατώσεις και συμμετείχαμε ενεργά στην πολιτική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας. Όμως, κατά τη δεκαετία του 1950 διακρατικές συμφωνίες μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας (σχετικά με τη μειονοτική εκπαίδευση των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη και των Μουσουλμάνων) μας ανάγκασαν να μάθουμε Τουρκικά και να ακολουθήσουμε το Τουρκικό εκπαιδευτικό αναλυτικό πρόγραμμα στα μισά των συνολικών μαθημάτων σε όλα τα μειονοτικά σχολεία στα χωριά μας. Το ζήτημα της τριγλωσσίας γίνεται ακόμα πιο πολύπλοκο αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι η κοινότητά μας μαθαίνει και Αραβικά για να διαβάσει το Ιερό Κοράνιο. Πιστεύουμε ότι η επιβολή της διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών που είναι άσχετες προς τη μητρική μας γλώσσα γεννά μία διαδικασία εσφαλμένης ταυτοποίησης της πολιτιστικής μας ταυτότητας και την ίδια στιγμή αποθαρρύνει τις προσπάθειες μας για κοινωνική ενσωμάτωση με την υπόλοιπη Ελληνική κοινωνία.

Η μόνη αποτελεσματική λύση αυτού του προβλήματος θα ήταν η ίδρυση Ελληνικών δημόσιων δημοτικών σχολείων σε όλα τα χωριά μας, όπου γλώσσες όπως αραβικά, αγγλικά, τουρκικά, γερμανικά κλπ μπορούν να διδαχθούν ως προαιρετικά μαθήματα. Καθώς η γλώσσα μας είναι μία προφορική γλώσσα κατανοούμε πως νέοι γλωσσολογικοί κανόνες θα πρέπει να εφευρεθούν και να χρησιμοποιηθούν για να οργανωθούν με ένα σύνθετο τρόπο έτσι ώστε να μπορούν να διδαχθούν και να μελετηθούν.

Όμως, για να προοδεύσουν τα παιδιά μας χρειαζόμαστε το ταχύτερο δυνατόν να έχουν την ευκαιρία να μορφώνονται κάτω από τις ίδιες συνθήκες όπως όλοι οι Έλληνες πολίτες στην ελληνική γλώσσα αλλά με τέτοιο τρόπο που θα μας επιτρέπει να μείνουμε πιστοί στις αρχές της θρησκείας και της ταυτότητάς μας. Για να προστατεύσουμε τον ιδιαίτερο πολιτισμό μας, την ιστορία και την ταυτότητά μας και επιπλέον λόγω του ότι εξαναγκαζόμαστε να την ξεχάσουμε, το 2007 μία ομάδα ανθρώπων ίδρυσαν τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πομάκων Νομού Ξάνθης. Κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών του συλλόγου μας, η γνωστή τουρκόφωνη εφημερίδα “Millet” δημοσίευσε τα ονόματα των μελών του Συλλόγου Πομάκων στην προσπάθειά τους να μας εκθέσουν μπροστά στην κοινότητά μας ονομάζοντάς μας προδότες και σατανάδες. Παρά την τρομοκρατία και τις απειλές που τα μέλη του συλλόγου μας αντιμετωπίζουν από τότε, την ταπείνωση των οικογενειών μας ακόμα και μέσα στα τεμένη, καταφέρνουμε να διατηρούμε το πνεύμα του συλλόγου μας ζωντανό μέχρι τώρα. Κατά τους δύο επόμενους μήνες θα είμαστε υπερήφανοι να εορτάσουμε το άνοιγμα του νέου μας Πομακικού Πολιτιστικού Κέντρου στην Ξάνθη.

Συμπερασματικά θα ήθελα να ζητήσω την υποστήριξη του διοικητικού συμβουλίου του ΟΑΣΕ για τα ακόλουθα:
- Χρειαζόμαστε το ελληνικό κράτος να διαφυλάξει το θεμελιώδες δικαίωμά μας για ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση μέσα από την καθιέρωση πλήρως ενσωματωμένων δημόσιων δημοτικών σχολείων στις περιοχές μας. Πρόσφατα (τα τελευταία 10 χρόνια), λόγω της ειδικής ποσόστωσης για τα παιδιά της μειονότητας, για την εγγραφή τους στο πανεπιστήμιο, τα παιδιά μας είχαν περισσότερες πιθανότητες να λάβουν εκπαίδευση υψηλότερου επιπέδου, και ο αριθμός των επιστημόνων, γιατρών και δικηγόρων, στην κοινότητά μας, που εργάζονται μαζί με τη χριστιανική πλειονότητα, έχει αυξηθεί. Όμως, αν οι Πομάκοι πρόκειται να ενσωματωθούν επιτυχώς σε μια πολυεθνοτική κοινωνία, χρειάζεται να αποκτήσουν ευχέρεια στην επίσημη γλώσσα του κράτους. Αλλιώς, είμαστε καταδικασμένοι στην κοινωνική περιθωριοποίηση, τη φτώχια και την αβεβαιότητα ενός μέλλοντος δίχως ελπίδα.
- Χρειαζόμαστε αποτελεσματική προστασία της νομιμοποίησης της πομακικής μας ταυτότητας ενάντια στη βαναυσότητα του Τουρκικού Προξενείου και των Τούρκων εθνικιστών. Είναι απαράδεκτο να αισθανόμαστε τρωτοί μέσα στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επειδή θέλουμε να μιλάμε τη δική μας γλώσσα, να τραγουδάμε τα δικά μας τραγούδια και να εκφράζουμε ελεύθερα τη γνώμη μας σχετικά με το μέλλον των παιδιών μας.
- Θα θέλαμε οι θεσμοί της Ευρώπης και της Ελλάδας να ενθαρρύνουν τη μελέτη και έρευνα του πομακικού πολιτισμού σε ακαδημαϊκό επίπεδο.

Τέλος, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας τις ελπίδες μου για το μέλλον αυτής της κοινότητας. Ο Γκόγια, ο αγαπημένος μου ζωγράφος, είπε κάποτε: «Η ζωή είναι σαν την σπείρα». Ήρθα σήμερα εδώ επειδή πιστεύω ότι η κοινότητά μου μπορεί να ξεφύγει από τον φαύλο κύκλο σχετικά με την φύση της ταυτότητάς μας (Πομάκοι-Τούρκοι-Έλληνες) που καταστρέφει τις προσπάθειές μας για πρόοδο και ενσωμάτωση. Πρέπει να ανοίξουμε αυτόν τον κύκλο, να απελευθερώσουμε την κοινότητά μου και να δημιουργήσουμε μια σπείρα για χάρη των παιδιών μας. Επειδή αυτά είναι το μέλλον μας και αυτό το μέλλον πρέπει να είναι εύκολο και φιλικό, έτσι ώστε να μπορέσουν να ζήσουν ευτυχισμένα στο μέρος όπου γεννήθηκαν.

Βαρσοβία, 30/09/2009