ΜΑΘΗΜΑ ΔΩΔΕΚΑΤΟ
ΟΠΤΙΚΟ-ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Δείτε πρώτα το μάθημα σε βίντεο
Και μετά διαβάστε τη μετάφραση, το λεξιλόγιο και τη γραμματική
ΚΕΙΜΕΝΟ
Ras-hódenye faf Anglía
Nezihá: Za adín mésets she da vórvem na Anglíya da so náuchem po húbave Ingilískïy. Róbert, ti si Ingilízin. Mózhash li da mi kázhash bázï rábatï za zhivótane itám?
Robert: Ho, kakná íshtesh da ti kázhom?
Nezihá:Ya she sédom faf etéle na Óxford. Znosh li kólko mózha da so skópï etélevene?
Robert: Íma sâkakvï etéleve: Báze so skópï, báze so yéftinï. Mózhash da náydish etéle za mládeh (“Youth Hostel”) íli faf nâkvo hanô.
Nezihá: Kakvó vréme právi itám?
Robert: Póchövo ye óblachno i letí. Da ne zabarávish da si zômish annó kachúlko. Râtko izlíza slóntse.
Nezihá: Húbave. Kakná mózhom da kúpem at Anglía?
Robert: Mózhash da kúpish síchkο! Akú ne íshtish da platísh mlógo, vóri faf “charity shops”.
Nezihá: Kakná so “charity shops”?
Robert: To so dukyânove za insanayetlîk. Predávot síchko (kitápeve, drípï, ameníe, CD, pórstene i kaknáta drúgo íshtish) za da pomágot fukarómne, slâpemne, glúhomne, nâmemne i drúzem insána zhíne ímot probléma.
Nezihá: Dokugá som ne hódila na Óxford she da dóydom faf Lóndon, na náy golâmono Ingilítsko kasabó. Kakná mózhom ya da vídem itám?
Robert: Faf Lóndon íma yátse kámatnï gradínï sas dívi hayváne. Da ne zabarávish da ídish na králtskono kóshto kadéno zhivé Ingilíshkana králka. Her Nedéle mózhash da vídish kak so preménet haskérene. Itám blíze ye “Big Ben”, gulâmïyen sahát znot go vrítsi.
Nezihá: Kadé mózhom da ídom akshámlayn sas arkadáshene?
Robert: Mózhate da ídite da pyéte kahvô na nâkvo Ingilítsko ’’pub’’. Akú dragóvate téatro, mózhate da vídite “Hámlet”, náy gulâmono i prechúto Sheikspírovo rábato.
Nezihá: Kugá ye zhïvál Shéikspir (Shakespeare)?
Robert: Radíl so ye bin besh yus altmîsh dörté (1564) i umrél ye bin altî yus on altidá (1616). Tóy ye píshal mlógu kitápeve, káksa: “Kral Liar“ (“King Lear”), «Lâtna vécher son» (“Midsummer Night’s Dream”), «Zagubén zahmét za gálenye» (“Love’s Labour Lost”), «Síchkono ye húbavo agá svórshava húbave» (“All is well that ends well”), «Yátse parâtiko za níkakna» (“Much ado about nothing”) i drúgo mlógo.
Nezihá: She da pómachem da íspayem birkách kitápeve at isók gulâma pisaváche.
Róbert: Mólem ti so húbave da ídish i húbave da dóydish!
Nezihá: Zhîvi i zdrávi!
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Ταξίδι στην Αγγλία
Νεζιχά: Σε ένα μήνα θα πάω στην Αγγλία για να μάθω πιο καλά αγγλικά. Ρόμπερτ, εσύ είσαι Άγγλος. Μπορείς να μου πεις μερικά πράγματα για τη ζωή εκεί;
Ρόμπερτ: Ναι, τι θέλεις να σου πω;
Νεζιχά:Εγώ θα μείνω σε ξενοδοχείο στην Οξφόρδη. Ξέρεις πόσο ακριβά μπορεί να είναι τα ξενοδοχεία;
Ρόμπερτ: Υπάρχουν διάφορα ξενοδοχεία: Μερικά είναι ακριβά, μερικά είναι φτηνά. Μπορείς να βρεις ξενοδοχεία για νέους (“Youth Hostel”) ή να μείνεις σε κάποια οικογένεια.
Νεζιχά: Τι καιρό κάνει εκεί;
Ρόμπερτ: Τις περισσότερες φορές έχει συννεφιά και βρέχει. Να μην ξεχάσεις να πάρεις μία ομπρέλα. Σπάνια βγαίνει ο ήλιος.
Νεζιχά: Καλά. Τι μπορώ να αγοράσω από την Αγγλία;
Ρόμπερτ: Μπορείς να αγοράσεις τα πάντα! Αν δε θέλεις να πληρώσεις πολλά, πήγαινε στα «charity shops».
Νεζιχά: Τι είναι τα «charity shops»?
Ρόμπερτ: Αυτά είναι μαγαζιά για φιλανθρωπία. Πουλάνε τα πάντα (βιβλία, ρούχα, υποδήματα, CD, δαχτυλίδια και ό,τι άλλο θέλεις) για να βοηθήσουν τους φτωχούς, τους τυφλούς, τους τυφλούς, τους μουγκούς και τους άλλους ανθρώπους οι οποίοι έχουν πρόβλημα.
Νεζιχά: Πριν πάω στην Οξφόρδη θα πάω στο Λονδίνο, στην πιο μεγάλη αγγλική πόλη. Τι μπορώ να δω εκεί;
Ρόμπερτ: Στο Λονδίνο υπάρχουν πολύ όμορφοι κήποι με άγρια ζώα. Να μην ξεχάσεις να πας στο παλάτι, εκεί όπου ζει η βασίλισσα της Αγγλίας. Κάθε Κυριακή μπορείς να δεις πως αλλάζει η φρουρά. Εκεί κοντά βρίσκεται το «Big Ben», το μεγάλο ρολόι που είναι γνωστό σε άλλους.
Νεζιχά: Πού μπορώ να πάω το βράδυ με τους φίλους μου;
Ρόμπερτ: Μπορείτε να πάτε να πιείτε καφέ σε κάποιο αγγλικό «pub». Αν αγαπάτε το θέατρο, μπορείτε να δείτε τον «Άμλετ» το πιο μεγάλο και ξακουστό έργο του Σαίξπηρ.
Νεζιχά: Πότε έξησε ο Σαίξπηρ (Shakespeare);
Ρόμπερτ: Γεννήθηκε το χίλια πεντακόσια εξήντα τέσσερα (1564) και πέθανε το χίλια εξακόσια δεκαέξι (1616). Αυτός έγραψε πολλά βιβλία, όπως: “Βασιλιάς Ληρ“ (“King Lear”), «Όνειρο Καλοκαιριάτικης Νύχτας» (“Midsummer Night’s Dream”), «Χαμένος κόπος της αγάπης» (“Love’s Labour Lost”), «Τέλος καλό όλα καλά» (“All is well that ends well”), «Πολύ κακό για το τίποτα» (“Much ado about nothing”) και πολλά άλλα.
Νεζιχά: Θα προσπαθήσω να διαβάσω μερικά βιβλία από αυτό το μεγάλο συγγραφέα.
Ρόμπερτ: Σου εύχομαι καλά να πας και καλά να γυρίσεις!
Νεζιχά: Νάσαι καλά!
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ras-hódenye = περιήγηση, ταξίδι
mésets = μήνας
úchem so = μαθαίνω
bázï = μερικά
zhïvót = ζωή
etél = ξενοδοχείο
sâkakvï = διάφορα
nahódem = βρίσκω
etél za mládeh = ξενώνας νεότητας
nâkvo = κάποιο
pótsevo = τις περισσότερες φορές
da ne zabarávish = να μην ξεχάσεις (ρ. zabarávem)
kachúlka = κουκούλα, ομπρέλα
râtko = σπάνια
pláshtοm = πληρώνω
insanayetlîk = φιλανθρωπία
predávom = πουλάω
slap = τυφλός
gluh = κουφός
näm = μουγκός
králtska kóshta = παλάτι
králka = βασίλισσα
preménem = αλλάζω
prechúto = ξακουστό, γνωστό
bin = χίλια
yus = εκατό
altmîsh = εξήντα
son = όνειρο, ύπνος
zahmét = κόπος
svórshavom = τελειώνω
parâtiko = κακό
móchem = προσπαθώ
birkách = μερικά
pisavách = συγγραφέας
mólem ti so = σου εύχομαι / σε παρακαλώ
na skrîto = στα κρυφά
primázavom = σκοτώνω (και pribívom )
jin = φάντασμα
abiískavom = ψάχνω, αναζητώ
katílin = δολοφόνος
prikázavom so = προσποιούμαι
géykim = τάχα
lúdo = τρελός
mazhîl ye = κατάφερε (ρ. mózhom)
kïlîchevo bórenye = ξιφομαχία
kïlîch = ξίφος
bórem so = μάχομαι, παλεύω
vannósh = μαζί
rashatárshko = γύφτικο
rashatárshko píle = σπουργίτης
zït = σημασία, ουσία
hazîr = έτοιμος
ertûye = σκεπή
yálavο = άγονο
nebá = ουρανός
zakáchenï = κρεμασμένα (ρ. zakáchem)
altónen = χρυσαφένιος
hastalîcheva = αρρωστιάρικη
kálena = βρώμικη
túrma = ατμός, καπνιά
dushá = ψυχή
ne braénï = αμέτρητα
kalîp = μορφή, σχήμα
nagadén = φτιαγμένος
méhnom = μοιάζω
hîtro = εξυπνάδα
advórshan = τέλειος
prah = σκόνη
zagechâvom = ξενυχτάω
gramáda = ξερολιθιά, λιθοσωρός
ugrádem = αποτελειώνω το χτίσιμο
kiréch = ασβέστης
kiréchef kámen = ασβεστόλιθος
kutúye = κουτί
tépse = ταψί
mástar = μάστορας
chelá = μέλισσα
osá, voshá = σφήκα
stórshan = μεγάλη σφήκα, μπούμπουρας
stamból = πράσινος βάτραχος
zhába = καφέ βάτραχος
búhal = κουκουβάγια
kúkavitska = κούκος
ΦΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΛΟΓΟ ΓΙΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΣΗ
- Mózhash li da mi kázhash bázï rábatï za zhivótane itám?
- Ho, kakná íshtesh da ti kázhom?
- Znosh li kólko mózha da so skópï etélevene?
- Íma sâkakvï etéleve: Báze so skópï, báze so yéftinï.
- Kakvó vréme právi itám?
- Pótsevo ye óblachno i letí.
- Kakná mózhom ya da vídem itám?
- Faf Lóndon íma yátse kámatnï gradínï sas dívi hayváne.
- Kadé mózhom da ídom akshámlayn sas arkadáshene?
- Mózhete da ídite da pyéte kahvô na nâkvo Ingilítsko ’’pub’’
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Επιρρήματα
Επιρρήματα
ΤΟΠΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
itúy, itúzi = εδώ
itám = εκεί
atgóre = πάνω
addól = κάτω
nagóre = προς τα πάνω
nadól = προς τα κάτω
nasám = προς τα εδώ
natsîi = προς τα πέρα
na právo = κατ’ευθείαν
nístse = χαμηλά
visótse = ψηλά
sâkade = παντού
ókolu = πέριξ, τριγύρω
atprésh = μπροστά
adzát = πίσω
naprésh = προς τα μπροστά
nadzát = προς τα πίσω
drúgade = αλλού
uvótre = μέσα
advón = έξω
navótre = προς τα μέσα
navón = προς τα έξω
blíze = κοντά
daléche = μακριά
na lâvo = στα αριστερά
na désne = στα δεξιά
blîttse = ρηχά
glibótse = βαθιά
ΤΡΟΠΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
húbbe, húbave = καλά
parátse = άσχημα (όχι καλά)
bórzho = γρήγορα
yavásh, ayá = αργά
koláy, lôsno = εύκολα
zor = δύσκολα
chôsto = συχνά
nannó = μαζί
na skrîto = στα κρυφά
hïzlî = δυνατά
usúlna = αδύναμα
ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
búgün = σήμερα
fchéra = χθες
útre = αύριο
zafchérashnik = προχθές
zaútreshnik = μεθαύριο
isâ = τώρα
póslet, sétne = ύστερα
dagodíno = του χρόνου
snóshtye = χθες το βράδυ
ráno = νωρίς
gech = αργά
her gün = κάθε μέρα
nannagá = μερικές φορές
póchüvo = συνήθως
chôsto = συχνά
râtko = σπάνια
níkoga = ποτέ
at kráy = από την αρχή
ártïk = πλέον, πια
skóra = πρόσφατα
addávno = παλιά
dáyma, sâkuga = πάντοτε
léte = καλοκαιριάτικα
zíme = χειμωνιάτικα
ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
mlógo, yátse = πολύ
mífko, málko = λίγο
bayá = αρκετά
hemén = σχεδόν
annósh = μια φορά
leólu, samó, yálnïs = μόνο
yéshte = ακόμα
hüch = καθόλου
skópo = ακριβά
yéftino = φτηνά
da itám = τόσο
ΒΕΒΑΙΩΤΙΚΑ-ΔΙΣΤΑΚΤΙΚΑ-ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
sígura = σίγουρα
mózha = ίσως
havayá, na yénkas = μάταια
pak = πάλι
na has = στ’ αλήθεια
dannó, háne = μακάρι
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
za to = γι αυτό
óti = επειδή, διότι
agá = μια και, αφού
ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΛΕΞΕΩΝ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ – ΕΠΙΘΕΤΟ
kámen (πέτρα) - kámenöf- kámenöva-kámenövo (πέτρινος-η-ο)
altón (χρυσάφι) - altónen- altónena-altóneno (χρυσαφένιος-α-ο)
zólezo (σίδερο) - zólezen, zólezna, zólezno (σιδερένιος-α-ο)
bakîr (χαλκός) - bakîren, bakîrena, bakîreno (χάλκινος-η-ο)
pamúk (βαμβάκι) - pamúchen, pamúchena, pamúcheno (βαμβακερός-η-ο)
vólna (μαλλί) - vólnen, vólnena, vólneno (μάλλινος-η-ο)
gümûsh (ασήμι) - gümûshen, gümûshena, gümûsheno (ασημένιος-α-ο)
dórvo (ξύλο) - dórven, dórvena, dórveno (ξύλινος-η-ο)
kiníga (χαρτί) - kinígof, kinígova, kinígovo (χάρτινος-η-ο)
kiréch (ασβέστης) - kiréchef, kirécheva, kiréchevo (ασβέστινος-η -ο)
deríye (δέρμα) - deríyef, deríyeva, deríyevo (δερμάτινος-η-ο)
koprína (μετάξι) - koprínen, koprínena, kopríneno (μεταξωτός-ή, ό)
Παραδείγματα:
Íma annó gulâmo kámenövo küprûye pri sélono.= Υπάρχει μια μεγάλη πέτρινη γέφυρα κοντά στο χωριό.
Isazí chülâk íma altóneno sórtse. = Αυτός ο άνδρας έχει χρυσή καρδιά.
Trâbava da kúpem annó zólezno kutúye. = Πρέπει να αγοράσω ένα σιδερένιο κουτί.
Bába íma annó bakîreno tépse. = Η γιαγιά έχει ένα χάλκινο ταψί.
Lâttse nósem pamúchenï drípï. = Το καλοκαίρι φοράω βαμβακερά ρούχα.
Dâdo mi dáde annó vólneno fanélo.= Ο παππούς μού έδωσε μία μάλλινη φανέλα.
She harísavom zhanóine annók gümûshena pórstene. = Θα χαρίσω στη γυναίκα μου ένα ασημένιο δαχτυλίδι.
Faf varílnitsono ímame annó stáro dórveno mátso. = Στην κουζίνα έχουμε ένα παλιό ξύλινο τραπέζι.
Dukianjíyen mi dáde annó kinígovo chánto. = Ο μαγαζάτορας μού έδωσε μία χάρτινη τσάντα.
Mástarön kláva kiréchevï kámenye za da ugradí gramádono. = Ο μάστορας τοποθετεί ασβεστόλιθους για να χτίσει την ξερολιθιά.
She da kúpem chórnï deríyevï ameníe. = Θα αγοράσω μαύρα δερμάτινα παπούτσια.
Mómechöno nósi annók kámatna koprínena mendíle. = Το κοριτσάκι φοράει ένα όμορφο μεταξωτό μαντίλι.
Μιλήστε πομακικά και αγγλικά =
Dúmite Pomátsko i Ingilísko!
HAMLETAVATA ISTORIA
Claúdius primázava na skrîto Danítskanek krále i za málko déne vótre stánava tóy kral i azhóneva so sas králkono. Hámlet, umrâtune králu sïnón, vídeva bubáykováne mu jína da go rûka. At túka nasám ye zöl da abiískava bubáykováne mu katílina. Hámlet so prikázava géikim ye lúdo i mazhîl ye da náyde katílinane. Kitápen svórshava sas kïlîchevo bórenye mezdú Hámlet i Laértes. I dvamínene so primázavot, ála i vannósh umírοt Claúdius i králkana.
Η ιστορία του Άμλετ
Ο Κλαύδιος σκοτώνει κρυφά το Δανό βασιλιά και μέσα σε λίγες μέρες γίνεται αυτός βασιλιάς και παντρεύεται τη βασίλισσα. Ο Άμλετ, ο γιος του νεκρού βασιλιά, βλέπει το φάντασμα του πατέρα του να τον φωνάζει. Από τότε και μετά αρχίζει να αναζητά το δολοφόνο του πατέρα του. Ο Άμλετ προσποιείται ότι είναι δήθεν τρελός και προσπαθεί να βρει το δολοφόνο. Το βιβλίο τελειώνει με ξιφομαχία ανάμεσα στον Άμλετ και τον Λαέρτη. Σκοτώνονται και οι δύο αλλά μαζί πεθαίνουν ο Κλαύδιος και η βασίλισσα.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟΝ «ΑΜΛΕΤ»
Στα αγγλικά
Not a whit. We defy augury. There’s a special providence in the fall of a sparrow.
If it be now, it is not to come. If it be not to come it will be now, yet it will come. The readiness is all.
[Hamlet 5.2.165-168]
Στα πομακικά
Hüch! Ne mi ye strah námi at parátkïne belâgï. I kugána krilí annó rashatártsko píle i to ye písano da stáne. Akú ye isâ, ne ye za da dóyde. I akú ye ne za da dóyde, she stáne isâ. Akú ne dóyde isâ, bannósh she da dóyde. Zîton mu ye da si hazîr.
Στα ελληνικά
Καθόλου. Δεν ψηφάμε οιωνούς. Κι ένα στρουθί να πέσει, υπάρχει ξέχωρη Πρόνοια. Αν είναι για τώρα, δεν είναι για άλλοτε, θα γίνει τώρα. Αν δε γίνει τώρα, θα έρθει η ώρα του. Το παν είναι να ’σαι έτοιμος.
[μετάφραση Βασίλη Ρώτα]
……………….........
Στα αγγλικά
I have of late – but wherefore I know not – lost all my mirth, forgone all custom of exercises; and indeed it goes so heavily with my disposition that this goodly frame, the earth, seems to me a sterile promontory; this most excellent canopy the air, look you, this brave overhanging firmament, this majestical roof fretted with golden fire - why, it appeareth no other thing to me but a foul and pestilent congregation of vapours. What a piece of work is a man! How noble in reason, how infinite in faculties, in form and moving how express and admirable, in action how like an angel, in apprehension how like a god! The beauty of the world, the paragon of animals - and yet to me, what is this quintessence of dust?
Hamlet 2.2.299-310
Στα πομακικά
Na kráyese – ála ne zhnom za kakná- zagubí si vrit kéfese, spräh rábatïte zhîte her gün právih. I na has zglâva mi so yátse tôsko, óti isái kámatna dünyá, zglâva mi so kákta yálava barchína. Isái kámatna ertûye, nebása, víshte, iséi svétlï tzvâzdi to so zakáchenï varhú námi, isái náy húbava ertûye, kendísana sas altónena ógne, na, zglâva mi so kákta hastalîcheva i kálena túrma. Kakvá kámatna náguda ye chülâkos! Kakvá húbava dushá! Kólko ne braénï marafétye, na kalîpe i na varvénye kólko húbave nagudén i dragóvan. Na rábatónó méhne kákta melekâ, na hîtro méhne Alláha! Dünyôskoso kámatno! Náy advórshan at hayvánese! Ála za móne, chülâkos ye káksa prahós.
Στα ελληνικά
Τελευταία, - το γιατί δεν ξέρω, - έχω χάσει όλο μου το κέφι, έχω αφήσει όλες μου τις συνήθειες. Κι αλήθεια είναι τόσο βαριά η διάθεσή μου, που αυτό το ωραιότατο συγκρότημα η γη μού φαίνεται σαν ένα άγονο ξερό ακρωτήρι. Αυτός ο εξαίσιος πέπλος, ο αιθέρας, - κοιτάχτε, - αυτό το δυνατό στερέωμα που κρέμεται από πάνω μας, αυτή η μεγαλόπρεπη σκεπή η κεντημένη με χρυσό φως – ε, σε μένα φαίνονται μόνο σαν συμπυκνωμένοι αχνοί βρωμεροί και μολυσμένοι. Τι αριστούργημα ο άνθρωπος! Τι ευγενικό το πνεύμα του! Τι απεριόριστη η ικανότητά του! Η μορφή του και η κίνηση, τι έκφραση, τι θαύμα! Στην πράξη τι αγγελικό πλάσμα! Στη νόηση τι Θεός! Η ομορφιά του κόσμου! Το πρότυπο των ζώων! Και μ’ όλον τούτο τι’ ναι για μένα η πεμπτουσία αυτή της σκόνης;
[μετάφραση Βασίλη Ρώτα]
* Το μάθημα προέρχεται από το βιβλίο του Ν.Θ.Κόκκα, UCHEM SO POMATSKO - Μαθήματα Πομακικής Γλώσσας. Έκδοση: Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης, Ξάνθη 2004. Στο βιβλίο περιέχονται συνολικά 25 μαθήματα με πολλές ασκήσεις για πληρέστερη εκμάθηση της γλώσσας.
Μπορείτε να διαβάσετε άλλα μαθήματα πομακικής
στους ακόλουθους συνδέσμους:
Μάθημα 1ο
Kak to zavót? – Πώς σε λένε;
Μάθημα 2ο
Náshono kóte – Η γάτα μας
Μάθημα 3ο
Dechyána igrót na gradínono - Τα παιδιά παίζουν στην αυλή
Μάθημα 4ο
Faf dumá - Στο σπίτι
Μάθημα 5ο
Dve mómï na pótene – Δύο κορίτσια στο δρόμο
Μάθημα 6ο
Kámatnata hanâ – Η όμορφη οικογένεια
Μάθημα 7ο
Faf mechítene – Στο σχολείο
Μάθημα 8ο
Stára pishtélka – Η παλιά φλογέρα
Μάθημa 9ο
Faf rábatono – Στη δουλειά
Μάθημa 10ο
Letí snäk faf sélono - Χιονίζει στο χωριό
Μάθημα 11ο
Ramazán bayrám - Η γιορτή του ραμαζανιού
