Στην οροσειρά της Ροδόπης συναντάμε και το μεγαλύτερο θηλαστικό της Ελλάδας και της Ευρώπης, την καφετιά αρκούδα. Η καφέ αρκούδα (Ursus arctos) έως τον 15ο αιώνα ζούσε σε ολόκληρη την Ευρώπη. Σήμερα, εκτός από τη Ρωσσία και τη Σκανδιναβία η αρκούδα επιβιώνει μόνο στα Βαλκάνια, ενώ εξαφανίζεται συγά σιγά από τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία. Η καφέ αρκούδα σήμερα ζεί σε μικρούς, αποκομμένους πληθυσμούς με λιγοστές πιθανότητες επιβίωσης. Έτσι, η καταστροφή των βιοτόπων της και το κυνήγι, που απαγορεύτηκε μόλις εδώ και δύο δεκαετίες, είναι οι κύριες αιτίες της ραγδαίας εξαφάνισης της από τις περισσότερες χώρες.
Εως τον 17ο αιώνα, η κατανομή της αρκούδας στη χώρα μας έφθανε έως την Πελοπόννησο, ενώ μέχρι πριν λίγα χρόνια υπήρχαν αρκούδες και στον Ολυμπο. Σήμερα οι αρκούδες ζουν μόνο στις πιο απόμερες περιοχές της Πίνδου και της Ροδόπης, σχηματίζοντας δύο μικρούς πυρήνες πληθυσμού που δεν επικοινωνούν πλέον μεταξύ τους. Με το πρόγραμμα ΑΡΚΤΟΣ προσδιορίστηκε ότι ο ελάχιστος συνολικός πληθυσμός καφέ αρκούδας στη χώρα μας είναι 130 - 160 ζώα και αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους πληθυσμούς στην Ευρωπαική Ενωση.
Η καφετιά αρκούδα έχει μήκος από 1,70 έως 2 μέτρα και ζυγίζει από 60 έως 250 κιλά, ανάλογα με το φύλο και την εποχή του έτους. Σε φυσιολογικές συνθήκες ζει περίπου 25 χρόνια. Παρά την εντύπωση που επικρατεί, η αρκούδα δεν επιτίθεται στον άνθρωπο, εκτός αν νιώσει ότι απειλείται η ίδια ή τα μικρά της. Η θηλυκή αρκούδα γεννά το χειμώνα, κάθε δύο ή τρία χρόνια, από ένα έως δύο και σπανιότερα τρία μικρά. Τα νεογέννητα αρκουδάκια είναι τυφλά και γυμνά και ζυγίζουν μόλις 200 - 300 γραμμάρια. Εάν η μητέρα τους σκοτωθεί σ' αυτό το στάδιο της ζωής τους, πεθαίνουν σε διάστημα 15 - 20 λεπτών. Σε κάθε περίπτωση, οι πιθανότητες να επιβιώσουν τα μικρά αρκουδάκια τον πρώτο χρόνο της ζωής τους είναι μόλις 50%.
Η επιβίωση της αρκούδας συνδέεται με την επιβίωση των δασών.Γι' αυτό τα μέτρα που λαμβάνονται από τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ, έχουν ως στόχο, μεταξύ άλλων, την ευρύτερη προστασία και την εξασφάλιση της καλής κατάστασης των δασών και των ορεινών οικοσυστημάτων στη χώρα μας.
Εκτός από επαρκείς βιότοπους που μπορούν να παρέχουν την αναγκαία ποσότητα τροφικών πηγών, η αρκούδα έχει ανάγκη από ησυχία. Η συνέχεια της ύπαρξης και της συμβίωσης της με τον άνθρωπο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το εάν μπορέσουμε να της εξασφαλίσουμε τις προϋποθέσεις να βρίσκει καταφύγιο, να αναπαράγεται και να πέφτει σε λήθαργο το χειμώνα, μακριά από εστίες όχλησης.
Εκτός από επαρκείς βιότοπους που μπορούν να παρέχουν την αναγκαία ποσότητα τροφικών πηγών, η αρκούδα έχει ανάγκη από ησυχία. Η συνέχεια της ύπαρξης και της συμβίωσης της με τον άνθρωπο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το εάν μπορέσουμε να της εξασφαλίσουμε τις προϋποθέσεις να βρίσκει καταφύγιο, να αναπαράγεται και να πέφτει σε λήθαργο το χειμώνα, μακριά από εστίες όχλησης.
[Στοιχεία: ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ]
