Σχεδίαση χάρτη: Νικόλαος Θ. Κόκκας
Ο ποταμός Κόσυνθος πηγάζει από τις κορυφές της Κούλας (Κεντρική Ροδόπη), διασχίζει τα Πομακοχώρια και χύνεται στη λίμνη Βιστονίδα. Συναντάει τον παραδοσιακό οικισμό της Ξάνθης λίγο πριν ανοιχτεί στην πεδιάδα. Τα απομεινάρια της παλιάς γέφυρας (διακόσια μέτρα βορειότερα της γέφυρας Σαμακώφ) πιστεύεται πως ήταν το σημείο διέλευσης της Ρωμαϊκής Εγνατίας Οδού από την πόλη.
Πέτρινα τοξωτά γεφύρια και παλιοί νερόμυλοι υπάρχουν αρκετά σε πολλά σημεία του Κόσυνθου. Πιο σημαντικές η Γέφυρα του Παπά, η Γέφυρα του Σταμάτη, η γέφυρα στο 5ο χλμ Ξάνθης-Σταυρούπολης. Το λιθόστρωτο μονοπάτι παράλληλα με το ποτάμι συνέδεε τα παράλια με τη Βουλγαρία διακλαδιζόμενο στο 8ο χιλιόμετρο Ξάνθης-Σταυρούπολης.
Πανάρχαια φρούρια (όπως αυτό στην κορυφή Αυγό, το φρούριο Γκραντίστε του Ωραίου), Βυζαντινοί οικισμοί (όπως η ακρόπολη της Ξάνθειας και ο οικισμός Βρανιά πάνω από τη Γοργόνα), και αναρίθμητα παλαιά τοπωνύμια μας ταξιδεύουν πίσω στην πολυτάραχη ιστορία της Θράκης με τις πάμπολλες ξένες επιδρομές αλλά και τις έντονες πολιτιστικές ωσμώσεις. Σήμερα οι εκκλησίες και τα τζαμιά συνυπάρχουν ειρηνικά στην ευρύτερη περιοχή. Στα μοναστήρια της Παναγίας Καλαμούς, της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας και των Ταξιαρχών αντηχούν οι ήχοι από το ορμητικό νερό του Κόσυνθου.
Διάβαση του ποταμού Κόσυνθου στη Σμίνθη (φωτ. Ν.Θ.Κόκκας)
Το κλίμα της περιοχής χαρακτηρίζεται από βροχερό και ήπιο χειμώνα και από θερμό και ξηρό καλοκαίρι. Στο πεδινό τμήμα του ποταμού κυριαρχούν ου γεωργικές καλλιέργειες. Στα βόρεια της Ξάνθης εκτός από περιορισμένα βοσκοτόπια συναντάμε δρυοδάση, πευκοδάση, δάση αείφυλλων πλατύφυλλων και στα ορεινά δάση οξυάς.
Στο ορεινό τμήμα του Κόσυνθου βόρεια της Σμίνθης προς Ωραίο ζουν πολλές βίδρες (Lutra lutra) αλλά και αρκούδες, από τις ελάχιστες που έχουν απομείνει στα Ελληνικά βουνά. Στην άγρια πανίδα του Κόσυνθου συγκαταλλέγονται και άλλα θηλαστικά (αλεπούδες, λύκοι, νυφίτσες κλπ) καθώς και πολλά αρπακτικά πτηνά.
Βασικές ασχολίες των κατοίκων της ορεινής περιοχής του Κόσυνθου η καπνοκαλλιέργεια και η κτηνοτροφία.
Η Ηρακλής συλλαμβάνει τα ανθρωποφάγα άλογα του Διομήδη
ΤΑ ΑΛΟΓΑ ΤΟΥ ΔΙΟΜΗΔΗ
Κατά την αρχαιότητα ο ποταμός Κόσυνθος ονομάζονταν Κοσσινίτης και συνδέονταν με τον όγδοο άθλο του Ηρακλή: τα άλογα του Διομήδη. Σύμφωνα με το σχετικό μύθο, ο Ευρυσθέας επέβαλε στον Ηρακλή να του φέρει τα ανθρωποφάγα άλογα του βασιλιά των Βιστόνων Διομήδη. Τα άλογα αυτά κάθε φορά που έπιναν νερό από τον Κοσσινίτη εξαγριώνονταν και κατασπάραζαν ανθρώπινες σάρκες. Όταν ο Ηρακλής έφτασε στη Θράκη νίκησε τους φρουρούς των αλόγων και απήγαγε τα άλογα. Όμως περισσότεροι Βίστονες ερχόνταν να του επιτεθούν. Έτσι άφησε τις φοράδες στο φίλο του Άβδηρο, γιο του Ερμή, για να καταδιώξει τους Βίστονες. Όμως, όταν γύρισε βρήκε το κορμί του Άβδηρου διαμελισμένο από τα άγρια άλογα. Προς τιμήν του φίλου του ο Ηρακλής έκτισε την αρχαία πόλη Άβδηρα.
ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ
Δήμος Ξάνθης 25410-23641
Δασαρχείο Ξάνθης 25410-78400
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Δασαρχείου Ξάνθης 25410-21212
Λαογραφικό Μουσείο Φιλοπρόοδης Ένωσης Ξάνθης 25410-25421
Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Ξάνθης 25410-24818
Κέντρο Πληροφόρησης Λίμνης Βιστωνίδας 25410-96646
Κέντρο Πληροφόρησης Νέστου (Κεραμωτή) 25910-51831
Μουσείο Φύσης Νέστου (Χρυσούπολη) 25910-23144
ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός
http://www.xanthi.ilsp.gr/thraki/history/his.asp?perioxhid=B0257
Παρατήρηση Πουλιών στους Βιότοπους της Θράκης
http://www.angelfire.com/ok3/birdwatching/
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
http://www.duth.gr/
